Yağmur, Karadeniz'de neden 'bereket' yerine 'felaket' oluyor?
Çevrecilerin ve yurttaşların yıllardır Karadeniz'de HES projeleri başta olmak üzere yapılan pek çok proje ile doğanın dengesinin bozulduğu yönündeki uyarılar her seferinde rant nedeniyle dikkate alınmıyor. Doğa ise her seferinde intikamını alıyor.
Karadeniz Bölgesi’nde son dönemde artan felaketleri Cumhuriyet'e değerlendiren uzmanlar, HES, dere yataklarında yapılaşma ve yol genişletme adı altında yapılan çalışmalara dikkat çekti.
- Prof. Dr. Orhan Şen: Karadeniz’de son zamanlarda deniz suyu sıcaklığı 25 derece. Bir yerde sıcak bir deniz olursa bu tür şiddetli yağışlar daha da kuvvetleniyor. 2018 yılında bu afetler maksimum seviyeye geldi. Bundan sonra belki yeni bir rekor kıracak. Ama niye afete dönüşüyor bu iş? Orada yerleşim olmasa afete dönüşmez. Bu afeti kim yaptı? İnsanlar. Derenin kenarını imara açarsanız, HES’lerle bentler koyarsanız akarsuyun ve derenin rejimi değişir potansiyel enerjisi artar ve hızlanır. O bölge zaten kaç bin tane dere olan bölge ve arkasında yüksek dağlar var. Derenin arkasında su toplama havzaları çok büyük. Dolayısıyla eğim de olunca potansiyel enerjiyle aşağı kadar iniyor va aşağıda önüne gelen her şeyi alıp götürür. Taş, toprak alır götürür ama siz önüne ev yaptıysanız onları da alıp götürür. Bu da felakete yol açıyor.
BEREKET OLAN YAĞMURLAR FELAKET OLACAK
- TEMA Rize Temsilcisi Ahmet Ali Kork: Doğu Karadeniz’de vadiler yüzde 80 eğimli. Buralarda yerleşim ve yol yapım çalışmaları var. Zemin etütleri yapılmıyor. Ondan sonra bir yağmurda askıda olan malzemeler, yönü değişmiş su kanalları önüne kattığı şeyleri süpürerek götürüyor. 2008’de dönemin Çevre Bakanı Veysel Eroğlu HES yapılarının taşkın koruma yapıları olduğunu söyledi. Bunun tam tersi olduğunu 2010 yılında Çataldere köyünde gördük. Köy merkezini taşkın suları basmıştı. Vadiden akan 10 metreküp suyun 9 metreküpünü boruya hapsedersen, bu buharlaşma oranlarını değjştirir. Bundan sonra bölgenin bereketi olan yağmurlar felaketi olacak.
KARADENİZ SAHİL YOLU KATLİAMA AÇILDI
- Derelerin Kardeşliği Platformu (DEKAP) Yürütme Kurulu Üyesi Mehmet Gürkan: Doğu Karadeniz Bölgesi özellikle Karadeniz Sahil Yolu denilen ve Samsun’dan Hopa’ya kadar uzanan duble yolla adeta katliama açıldı. On yıllarca taş ocakları kuruldu bölgede. Gelişigüzel yollar yapıldı. Hiç hesap etmediler bu bölgenin topografik yapısını. Kısa ve uzun vadeli önlemler kapsamında tüm HES, taşocağı, maden aramaları, dere ıslahları, yol vs. gibi çalışmalar tamamen durdurulup iptal edilmelidir. Karadeniz Bölgesi hâlâ çok büyük bir risk altındadır, maalesef, benzer felaketler artarak devam edecektir.