Yatırım duracak işsizlik artacak

Sinan Tartanoğlu/ CUMHURİYET- Ekonomik kriz karşısında bu yıl ilk kez bütçe planlaması yapan Cumhurbaşkanlığı hem tahminleri küçülttü, hem de kemer sıktı.

2018 yılı için yüzde 2.7 olarak tahmin edilen kamu yatırımları artışı, yüzde 1.4’e çekildi. 2019 yılı kamu yatırımlarından yapılacak kesinti ise uzun yıllardır ilk kez negatif olarak çift haneli rakama çıktı. 2019 yılı Cumhurbaşkanlığı Programı’nda; kamu yatırımlarında yüzde 36.1 daralmaya gidileceği açıklandı. Yatırım planlamasında özel sektörün büyüme oranı ise yüzde 2 olarak hesaplandı.

Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı; Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak tarafından 20 Eylül’de açıklanan ve 2019-2021 yıllarını kapsayan Orta Vadeli Program (Yeni Ekonomik Program) hedefleri doğrultusunda 2019 Yılı Programı’nı hazırladı. Yeni adıyla “2019 yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı” önceki gün Resmi Gazete’nin mükerrer sayısında yayımlanarak yürürlüğe girdi.

İşsizlik yüzde 12.1

Programda; yüzde 36.1 oranında daralsa da, toplam kamu yatırımlarının yüzde 43’ünün merkezi idareler; yüzde 44.7’sinin mahalli idareler, yüzde 11.6’sının KİT’ler, yüzde 0.1’nin özelleştirme kapsamındaki kuruluşlar, yüzde 0.6’sının ise döner sermayeli kuruluşlar ve sosyal güvenlik kuruluşları tarafından yapılacağının tahmin edildiği belirtildi.

2019’da büyümenin yüzde 2.3 olması bekleniyor. Gelecek yıl ekonomik büyümenin özellikle mal ve hizmet ihracatı kaynaklı olması tahmin edilirken, göreceli olarak azalmakla birlikte tüketimin büyümeye pozitif katkısının devam etmesi öngörülüyor. İstihdam açısından bakıldığında ise önümüzdeki yıl, ekonomideki dengelenme süreci ve bu sürecin ima ettiği düşük büyüme oranları çerçevesinde istihdam artışının bir miktar hız keserek bir önceki yıla göre 439 bin kişi artacağı, işsizlik oranının ise yüzde 12.1’e yükseleceği öngörülüyor.

Hedefte içki var

2018’in son aylarında motorlu taşıt satışlarındaki gözlemlenen yüzde 70’lik azalmanın ÖTV ve MTV rakamlarına etkisi Cumhurbaşkanlığı Programında yer aldı. Bu yıl motorlu taşıt satışından elde edilen ÖTV tahsilatının beklenen rakamın 2.6 milyar lira, MTV tahsilatının ise 0.7 milyar lira altında kalması öngörülüyor. Öte yandan 2018’de tütün mamullerinden alınan ÖTV’nin beklenen rakamdan 6.7 milyar lira, alkollü içkilerden elde edilen ÖTV’nin ise 1.8 milyar lira üzerinde gerçekleşeceği öngörülüyor.

Enflasyon yine çift hane

2019 yılı Cumhurbaşkanlığı Programı’nda dikkat çeken diğer unsurlar şöyle:

-Genel devlet harcamalarının Gayri Safi Milli Hasılaya oranla geçen yıla göre 0.6 puan azalması ve yurtiçi hasılaya oranı yüzde 32.1 olması bekleniyor.

-Dış ticaret açığının 62 milyar dolara gerileyecek.

-Bütçe açığının 80.6 milyar TL olması öngörüldü. Bu kapsamda sosyal güvenlik kuruluşlarının gelir-gider açığının 47.7 milyar TL olması, mahalli idarelerin 4.5 milyar TL açık vermesi öngörüldü.

-İhracatın 182 milyar dolara, ithalatın 244 milyar dolara ulaşması ve böylece dış ticaret açığının 62 milyar dolara gerilemesi öngörülürken, 2019 yılını sonunda tüketici enflasyonunun yüzde 15.9 oranına indirilmesi hedeflendi.

-Kredi Garanti Fonu’na 3.9 milyar TL kaynak tahsis edildi.

-Özelleştirme Fonu’nun, 2019’da 10 milyar lira özelleştirme geliri elde etmesi beklenirken, 2019’da Kamu İktisadi Teşebbüsleri verimlilikleri artacak ve kamumaliyesine yükleri azalacak şekilde yeniden yapılandırılacak. 2019’da Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) 2.5 milyon ton buğday, yarım milyon ton mısır, TÜRKŞEKER ise 5.2 milyon ton şeker pancarı alımı yapacak.