Yeni bir enflasyon ve işsizlik dalgası yaklaşıyor

TMMOB Makina Mühendisleri Odası (MMO), her ay iktisatçı-yazar Mustafa Sönmez’in katkısıyla hazırladığı sanayi sorunları bülteninin 62’ncisini yayımladı. TÜİK, Merkez Bankası (TCMB), Hazine ve Maliye Bakanlığı, IMF verileri kullanılarak yapılan analizde, ‘tek adam rejimi’ olarak da nitelendirilen Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nde ekonominin büyüyemediği, güven vermediği ve cari açığın büyüdüğüne dikkat çekiliyor.

BirGün'ün haberine göre, yabancı çıkışının da etkisiyle artan döviz fiyatlarının yeni bir enflasyon ve ağır işsizlik dalgası getirdiğine vurgu yapılan analizde şu değerlendirmeler yer alıyor:

► Yol haritası yok: “Türkiye’de, pandemi sonrası bile yeni bir yol haritası çizilemedi. Orta Vadeli Program yenilenmedi, buna bağlı olarak borçlanma limitlerini çoktan aşan bütçeye ek bir bütçe çıkarılamadı. Türkiye, içeriden ve dışarıdan pusulasını kaybetmiş, yol haritası kayıp bir ülke görünümünde ve hem iç hem dış aktörlerin gözünde yol haritası olmayan bir ekonomi olarak savruluyor.

► Ekonomi küçüldü: Bu sistemin özellikle yabancı kaynak girişini caydırdığı, bunun da önemli döviz krizlerine yol açarak tüm dengeleri olumsuz etkilediği biliniyor.

Türkiye tek adam rejiminin ilk 12 ayında, yüzde 1,1 oranında küçülmüştü. Rejimin ikinci 12 aylık döneminde, yani Temmuz 2019-Haziran 2020’de ise Türkiye ekonomisinde sadece yüzde 0,5 oranında bir büyüme yaşandı. Son 2 yılda Türkiye ekonomisi büyümek bir yana, yıllık ortalama yüzde 0,6 oranında küçüldü.

► Ülke refahı azaldı: Türkiye nüfusunun yıllık ortalama yüzde 1,3 civarında arttığı dikkate alındığında tek adam rejimi döneminde ülkenin refahında reel olarak yüzde 3’e yakın bir azalma gerçekleşti.

► Milli gelir eridi: Tek adam rejiminde Türkiye’nin milli geliri 149 milyar dolar eridi. Kişi başına düşen gelir tek adam rejiminden önceki 12 aylık dönemde 10 bin 840 dolar olarak hesaplanıyordu.

Son 12 aylık dönem için ise bu tutar 8 bin 908 dolar oldu. Türkiye, cari işlemler açığı ve bütçe açığı büyürken ekonominin küçüldüğü bir çıkmaza girdi. Ülkenin Ocak-Temmuz 2020 döneminde verdiği cari işlemler açığı 21,6 milyar dolara yükseldi. Ağustos sonunda açığın 30 milyar dolara yaklaşması bekleniyor.

► İstihdam azaldı: Ekonomi büyüyemediği için tek adam rejimi tek bir kişiye bile artı istihdam sağlayamadı, aksine istihdam edilenler 3,5 milyon kişi azaldı. Haziran 2018’de 29 milyon 314 bin olan Türkiye’nin istihdamı, Mayıs 2020’de 25 milyon 858 bin kişiye indi.

Bu dönemde, sayıları 5 milyon 600 bini bulan gerçek işsizlerin yanı sıra çalışabilir yaşa giren 1 milyon 800 bin kişiye yeni iş bulması gereken rejim, bunu yapamadığı gibi 3,5 milyon vatandaşın mevcut işini kaybetmesine yol açtı.

► Sektörlerde daralma: Pandeminin de etkisiyle 2020 ikinci çeyreğinde yüzde 10 küçülen ekonomi en büyük daralmayı imalat sanayisi ve hizmetler sektörlerinde yaşadı. İmalat sanayiinde ikinci çeyrek küçülmesi yüzde 16,5’u buldu.

-Pandemi döneminde talebi hızla azalan dayanıklı tüketim mallarının sanayi üretimi de önemli gerileme gösterdi. Hizmetler sektöründeki yüzde 25 daralma da yine pandeminin etkisiyle bıçak gibi kesilen turizm talebinden, yeme-içme sektörlerinin kapanmasından kaynaklandı.”