Yeni sistemde 'torbacı vekil'e çözüm arayışı

Parlamenter sistemde daha çok başbakanlıktan gelen bu tasarılar bugün milletvekillerinin teklifi olarak sunulunca 'torbacı vekil' eleştirileri geldi. Yeni sistemdeki aksaklıkları ele almak için yapılan çalışmada bu soruna da çözüm aranıyor.

Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin birinci yılında eksiklikleri belirlemek için başlatılan çalışmanın gündeminde ‘torba kanun’ da var. Eski sistemde daha çok hükümet eliyle ‘tasarı’ olarak hazırlanan ‘torba kanunlar’ yeni sistemde milletvekilleri tarafından devam ettirilince, ‘torbacı vekil’ eleştirilerini beraberinde getirdi.

Yeni çalışma kapsamında bu duruma da çare aranıyor. Öneriler arasında Yürütme organının ihtiyaçlarını Meclis’e iletebileceği bir mekanizma oluşturulması ve temel kanun görüşmelerinin yeniden düzenlenmesi bulunuyor.

AK PARTİ DÖNEMİNDE ‘TORBA’ TEMEL YASA YAPIM YÖNTEMİ OLDU

Gazete Duvar'dan Nergis Demirkaya'nın haberine göre, parlamenter sistemde hükûmet, ilgili bakanlıklara, “Eksik, acil yasa ihtiyaçlarınız nelerdir?” diye soruyor, bakanlıklar da talep ettikleri yasal düzenlemeleri başbakanlığa iletiyordu. Başbakanlık da farklı kanunlarda değişiklik içeren ‘torba kanun’ adı verilen tasarıyı Meclis’e sunuyordu. Bu şekilde 30-40 farklı kanunda değişiklik içeren yüzlerce maddeden oluşan çok sayıda torba kanun Meclis’te görüşülerek kabul edildi. AK Parti iktidarı döneminde temel yasa yapma yöntemi haline gelen ‘torba kanun’, TBMM Genel Kurulu’ndaki görüşmelerde de iktidarın ‘suistimal’ olarak nitelendirdiği muhalefetin içtüzükten kaynaklanan ‘görüşmeleri uzatma ve engelleme’ haklarını sınırlıyordu.

‘YENİ SİSTEMDE TORBA KANUN OLMAYACAK’ DENİLDİ

Cumhurburbaşkanlığı Hükümet Sistemi gündeme geldiğinde muhalefetin tepkisine yol açan ‘torba kanun’ uygulamasının da ortadan kalkacağı söylendi. Cumhurbaşkanlığı sisteminde hükûmetten bir tasarı gelemeyeceği, kanun tekliflerini milletvekilleri hazırlayacağı için, “Yeni sistemde torba olmayacak” denildi. Ancak geçen 1 yılda değişen bir yasama süreci olmadı. “Torba Kanunlar” bu kez milletvekilleri tarafından Meclis’e sunulmaya başlandı.

MİLLETVEKİLİ TORBAYLA BAKANLIKLARI MI DOLAŞIYOR?

Yeni sistemde de değişmeyen bu durum Meclis’e gelen her yasa teklifinde tartışma konusu oldu. Komisyon görüşmelerinde, “Milletvekili nasıl torba yasa hazırlar? Bakanlık bakanlık dolaşıp “Ben bir teklif hazırlıyorum, istediğiniz bir madde varsa torbaya atın mı diyor” tartışmalarına yol açtı. Hatta Komisyonlarda “Torbacı vekil” yorumları yapıldı. Muhalefet milletvekilleri Cumhurbaşkanlığınca hazırlanan torba kanunların milletvekillerine verildiğini, bunun da bir hülle yöntemi olduğunu ileri sürdü. Bu durum Cumhurbaşkanlığı hükûmet sisteminin iflası olarak nitelendirildi.

YÜRÜTMENİN İHTİYAÇLARINI SUNACAĞI BİR MEKANİZMA OLUŞTURULMALI

Muhalefet partilerinin eleştirdiği bu durum Meclis’te çoğunluğu oluşturan Cumhur İttifakı’nın da gündeminde. MHP grubunda Cumhurbaşkanlığı ve bakanlıklardan oluşan Yürütme organının yasa taleplerini Meclis’e ileteceği bir mekanizmanın oluşturulması gerektiği konuşuluyor. Ayrıca yeni sisteme uygun olarak Meclis İçtüzüğü’nde tekliflerin görüşme usulüyle ilgili ayrıntılı yeni bir düzenleme yapılması gerektiği ifade ediliyor. Yürütme organının yasal düzenleme ihtiyaçlarını iletebileceği ihtisas komisyonu gibi bir Teklif Komisyonu oluşturulabileceği önerisi var. Ayrıca milletvekilleri dışında parti grupları adına da yasa teklifi sunulabilmesi gerektiği ifade ediliyor.

AK PARTİ TEMEL KANUN YAPIM YÖNTEMİNDE DEĞİŞİKLİK İSTİYOR

AK Parti, Yürütme organından taleplerin toplanacağı bir Komisyon’un işlevli olmayacağı görüşünde. Ancak AK Parti’de de milletvekillerinin ‘torba kanun teklifi’ hazırlamasının yeni sistemin ruhuna uygun olmadığı görüşü hakim. Çözüm olarak ise yasa görüşme yöntemiyle ilgili İçtüzük değişikliği yapılabileceği ifade ediliyor. İktidarın gündeminde ‘kod kanun’ olarak nitelendirilen her kanunun tek başına ilgili komisyonda ele alınacağı kanun yapımında süreci hızlandıracak değişiklikler yapılabileceği ifade ediliyor. Bir anlamda kanun görüşmelerini hızlandıran ‘torba kanun’ yöntemindeki bazı esasların normal kanun görüşmelerinde geçerli kılınabileceği savunuluyor. Bu daha çok konuşma süreleriyle ilgili sınırlama anlamına geliyor. AK Parti ve MHP’nin anlaşması durumunda böyle bir içtüzük değişikliği mümkün ancak muhalefet partilerinin söz hakkını kısıtlayacak bir değişiklikte uzlaşması çok mümkün görünmüyor.