Yurttaşın çığlığı e-Devlet'e yansıdı: Aramalar tarihi zirvesine çıktı

e-Devlet’in ‘en çok kullanılan hizmetler’ ekranı, yurttaşın geçim derdi ve işsizliğe dair ‘sessiz çığlığını’ yansıtan bir hale büründü.

Birgün'den Uğur Koç'un haberine göre; Pandemi sürecinde sosyal yardım ve işsizlik sorunu, ekrandaki hizmetlere damga vurdu. Aynı dönemde Google’daki ‘işkur’ aramalarında yaşanan yoğunluk da tarihi zirvesine çıktı.

Covid-19 salgınının yarattığı ekonomik tahribatla ortaya çıkan büyük geçim ve işsizlik sorunu iktidar tarafından geçiştirilmeye çalışılsa da devletin ekranlarına yansıdı. Salgının Türkiye’de görülmesinin ardından e-Devlet’in ‘en çok kullanılan hizmetler’ bölümündeki 9 maddenin 5’ini salgınla ilgili konular oluşturdu. Bu 5 hizmetin 4’ü dördü ise doğrudan geçim sorunu ve işsizliğe dair. Salgın sonrası yapılan bazı Google aramalarındaki tarihi tırmanış da e-Devlet ekranında görünenlerle paralel nitelikte.

EN BÜYÜK KRİZ

Çin’de başlayıp dünyaya yayılarak 6 milyonun üzerinde kişiyi enfekte eden Covid-19 salgını, ülkelerin ekonomisini de kökten etkiledi. Uzmanlar, dünyanın 1929 buhranından sonraki en büyük ekonomik krizle karşı karşıya olduğunu söylüyor. Krizin ilk ve en yakıcı yansıması da büyük bir işsizlik dalgası. Türkiye gibi kırılgan ekonomilere sahip ülkeler ise bu dalganın en çok hissedileceği ülkeler olacak.

Resmi işsizlik oranının yüzde 14 seviyelerinde olduğu Türkiye için öngörüler oldukça kara bir tabloya işaret ediyor. TÜİK’e göre işsiz sayısı 4,5 milyona yakınken, DİSK salgın krizi öncesindeki son verilerde ‘geniş tanımlı işsizliğin’ 8 milyona dayandığını söylüyor. DİSK’in tahminlerine göre Covid-19 kriziyle istihdamda 2,5 milyonluk bir daralma, işsizlikte ise 15-16 milyon seviyelerine tırmanış söz konusu olabilir. Bu rakam, Türkiye’deki ‘geniş tanımlı işsizliğin’ yüzde 40’ların üzerine çıkması anlamına geliyor.

E-DEVLET YURTTAŞIN HALİNİ ANLATTI

Türkiye’de işsizliğe dair veriler 3 ay öncesine dair olduğu için, salgının yarattığı etkiler en erken haziran ayında açıklanacak mart ayı verilerinde görülmeye başlanacak.

Ancak, rakamsal bir kestirim mümkün olmasa da içinde bulunulan tabloya dair dikkat çeken ipuçları söz konusu. Bunlardan biri e-Devlet’in “En çok kullanılan hizmetler” ekranı.

e-Devlet’e giriş yaptığınızda ilk karşılaştığınız sorgu bölümünün altına yer alan “En çok kullanılan hizmetler” bölümünde 9 hizmet sıralanıyor. Bu hizmetler dönemine göre değişiyor. Örneğin üniversitelerin açıldığı dönemde YÖK’ün öğrenci belgesi sorgulama ekranı en çok kullanılan hizmetler arasına giriyor. Ya da KYK burslarının açıklandığı dönemde burs sorgulama ekranı bu bölümde kendine yer buluyor.

Koronavirüs salgınından sonra ise en çok kullanılan 9 hizmette köklü bir değişiklik oldu. Mevcut 9 hizmetin 5’i koronavirüsle alakalı konulardan oluşuyor. Bunlardan biri İçişleri Bakanlığı’nın seyahat izin belgesi başvuru ekranı. Diğer dördü ise doğrudan tedbirlerin yarattığı ekonomik tahribatla alakalı.

Salgından sonra en çok kullanılan diğer 4 hizmet ve sıralamaları şöyle:

► Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı - Pandemi Sosyal Destek Ön Başvurusu (1. sıra)

► Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı - Sosyal Yardım Bilgileri Sorgulama (2. sıra)

► Türkiye İş Kurumu (İŞKUR) - İşsizlik Ödeneği/İş Kaybı Tazminatı ve Kısa Çalışma Ödeneği Sorgulama (4. sıra)

► Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı - Sosyal ve Ekonomik Destek Ödeme Bilgileri Sorgulama (8. sıra)

Salgından önceki ekran

Salgından sonraki ekran

İŞSİZLİĞİN GOOGLE’A YANSIMASI

Salgının yurttaş üzerindeki etkisine dair bir diğer ipucu da Google aramaları.

Google, arama verilerini sayısal olarak paylaşmıyor; bunun yerine belirlenen herhangi bir dönem içindeki en yoğun aramaya ‘100’ değeri vererek, diğer tüm dönem arama yoğunluğunu bu değere göre düzenliyor. Google’ın sunduğu en eski veri 2004 yılına ait.

Salgın dönemindeki ‘işkur’, 'işkur iş arayan giriş’ terimleriyle yapılan aramalara dair veriler de e-Devlet ekranındaki durumla örtüşen bir niteliğe sahip.

‘İşkur’ ve ‘işkur iş arayan giriş’ terimleriyle yapılan Google aramaları, tarihi zirvesini salgının ardından gördü. Her iki terim de, ‘kısa çalışma ödeneğini’nin açıklandığı hafta 100 değeri aldı.

Haftalık bazdaki son 5 yıla ait arama verileri, daha önceki arama yoğunluklarıyla arada büyük bir açı farkı olduğunu gösteriyor. ‘İşkur’ araması için daha önceki en yüksek değer 2-8 Eylül 2018 arasında ‘42’ olurken, ‘işkur iş arayan giriş’ terimleriyle yapılan aramadaki daha önceki en yüksek değer ise 23-29 Eylül 2018 haftasındaki 49 değeri olmuş.