Kent, depremde yıkılmıştı; Hatay’daki iki tarihi yapı “Tehlike Altındaki 7 Kültürel Miras” listesine aday gösterildi

Europa Nostra ve Avrupa Yatırım Bankası Enstitüsü'nün “Tehlike Altındaki 7 Kültürel Miras” programına bu yılki adaylar arasında 6 Şubat depremlerinde neredeyse tamamen yıkılan Hatay’dan iki eser yer aldı. Antakya’da bulunan Demir Kapı ve Altınözü Köyü’nde bulunan Aziz Georgios Kilisesi bu yılın tehlike altındaki kültürel miras listesine girmeye aday gösterildi.

Starius ve Staurin Dağları arasında ve Aziz Petrus Kilisesi yakınlarında bulunan Demir Kapı, Aziz Petrus'un ilk Hıristiyan cemaatini topladığı yer olduğuna inanılıyor. Antakya bölgesindeki beş kapıdan ayakta kalan tek kapı olan 18 metre yüksekliğindeki taş yapı, bir baraj işlevi görmekte olup, şehirdeki taşkınlar nehirden taşan suları düzenlemek için stratejik olarak inşa edildi.

İmparator Justinianus dönemine ait bir eser olarak bilinen Demir Kapı, 6 Şubat 2023'te yaşanan depreminde hasar aldı. Yapıyı, “Tehlike Altındaki 7 Kültürel Miras” listesine aday gösteren Europa Nostra, acilen çökme ve tamamen kaybolma riski olmasa da alanın sahibi olan Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın, STK'larla işbirliği içinde yapının desteklenmesi ve daha fazla zarar görme riskinden korunması için acil müdahalesine ihtiyaç olduğunun altını çizdi.

KİLİSE DEPREM SONRASI TESCİLLENMİŞTİ

Aday gösterilen bir diğer kültürel miras olan Aziz Georgios Kilisesi’nin ise 1364 yılı dolaylarında yapıldığı biliniyor. 6 Şubat depreminde büyük hasar alan tarihi kilise için tescillenmediği gerekçesiyle Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yıkım kararı verilmişti. Gerçek Gündem’in yıkım kararını gündeme taşımasının ardından Kültür ve Turizm Bakanlığı ve yerel yöneticiler devreye girerek yıkım kararının durdurularak yapının acilen tescillenmesi için çalışmalar yürütmüş, kısa sürede sonuç elde edilmişti.

“DEMİR KAPI’NIN TARİHİ DEĞERİ ANTAKYA KADAR KIYMETLİ”

Hatay’da iki mirasın “Tehlike Altındaki 7 Kültürel Miras” programına aday gösterilmesinin ardından Aziz Georgios Kilisesi papazı Abdullah Papasoğlu, Gerçek Gündem’e konuştu.

Papasoğlu, Demir Kapı’nın tarihi değerinin Antakya kadar kıymetli olduğunu söyledi. Kilisenin de tarihinin 14’üncü yüzyıla dayandığını ifade eden Papasoğlu, “Yapısı gereği hem Bizans hem de Haçlı Seferleri döneminin mimarisini yansıtır. Bu iki kaybolmaması gereken değerin bu yüzden listeye aday gösterildiğine inanıyorum” dedi.

“13 MEDENİYETİN KALINTISINI GÜNÜMÜZE TAŞIYORLAR”

Papasoğlu, iki kültürel mirasın aday gösterilmesine ilişkin olarak “13 medeniyet geçti Antakya’dan. O 13 medeniyetin kalıntısını günümüze kadar taşıyan bu eserleri koruyabilmek adına elimizden gelen her şeyi yapmalıyız. Şu anda gücümüz bu iki esere yetiyor. Umarım başka kurum ve STK’lar geri kalan eserlere sahip çıkar. Biz Antakya’mızın oluşturduğu bu güzel mozaiği geleceğe aktarabiliriz. Bu hepimizin sorumluluğu” yorumunda bulundu.

İki tarihi yapının aday gösterilme süreçlerini anlatan Papasoğlu, “Bizim mahallemizin gençleri inisiyatif alarak ve kilise yönetimi olarak da bizden onay alarak böyle bir girişimde bulundular. Europa Nostra’nın desteğiyle de bugünkü adaylık sürecine geldik” diye anlattı.

“YEREL SESİNE KULAK VERDİK”

Europa Nostra Türkiye Genel Sekreteri Yiğit Ozar, Europa Nostra’nın her sene olduğu gibi bu yıl da bir açık çağrı yaptığını söyleyerek, deprem bölgesindeki sivil aktörlerin yönlendirmeleriyle aday olabilecek yapıları belirlemeye başladıklarını söyledi. Yaptıkları çağrıya bölgeden Demir Kapı ve Aziz Georgios Kilisesi için yanıt aldıklarını söyleyen Ozar, iki yapı için başvuruda bulunduklarını belirtti.

Aday belirleme aşamasında yerelden gelen seslere kulak verdiklerini söyleyen Ozar, Demir Kapı’nın Antakya’nın kent merkezi ile kırsalı arasında bir sınır oluşturan ve kentsel mirası temsil eden önemli bir ikonik yapı olduğunu ve Demir Kapı’yı aday göstermenin Antakya’nın kentsel mirasının tamamını göstermeye eş değer olduğunu ifade etti.

Ozar, afet bölgesinde kent merkezi odaklı kültürel miras üzerine daha çok konuşulduğunu ancak kırsalda da çok önemli mirasların var olduğunu dile getirdi. Altınözü Köyü’nde bulunan Aziz Georgios Kilisesi’nin de o miraslardan biri olduğunu vurgulayan Ozar, “Bu iki yapı, Hatay’ın kültür mirasının somut olarak ne kadar çeşitli olduğunu gösteriyor. Dolayısıyla adaylıklarını genel bağlamda düşünerek Antakya’nın kültürel mirasını temsil ettiğini düşünüyoruz” dedi.

Ozar, “Tehlike Altındaki 7 Kültürel Miras” programının önemini ise şöyle anlattı:

“Bu açıklanan aday listesi. Avrupa’nın farklı noktalarından 11 kültürel miras bu listede yer alıyor. Nisan ayında 7 miras seçilerek asıl liste açıklanacak. Europa Nostra ve Avrupa Yatırım Bankası, yerelde incelemeler yaparak bir takım politika önerileri belirliyor. Bunlar Europa Nostra’nın yetki alanı içerisinde belirleniyor ki bu sayede uluslararası kamuoyu nezdinde bir farkındalık oluşması ve diğer araçlara ulaşılabilmesi sağlanıyor. Bu sırada yapının paydaşları ve Europa Nostra arasında somut bir eylem üretilirse eylemin gerçekleştirilmesi için bir 10 bin euroluk destek imkânı sağlanıyor.”

Europa Nostra, Tehlike Altındaki 7 Kültürel Miras programının nihai listesi Nisan ayında açıklanacak.