Bir önceki yazıda Türkiye’de seçmenlerin dörtte birinin (%24.6) herhangi bir partiye bağlılık hissetmediğini, %8.6’sının da partilerine düşük derecede bağlı olduğunu ifade etmiştim.
Bu seçmen kümelerinde yer alan kişilerin rasyonel oy verme davranışıyla, iktidarı sandıkta ödüllendirme/cezalandırma ihtimalinin daha yüksek olduğunu aktarmıştım.
Parti bağlılığı düşük seçmende 2 grup öne çıkıyor: (1) Parti bağlılığı düşük AK Parti ve MHP seçmeni ile (2) kararsız-protestocu seçmen.
Söz konusu iki grubu bu yazıyla başlayan bir yazı dizisinde inceleyeceğim. Bu yazının konusu parti bağlılığı düşük AK Parti ve MHP seçmeni. Bu grup seçmenin %11’ini oluşturan önemli bir seçmen kümesi.
AK Parti Seçmenin yüzde 19,1’i MHP Seçmeninin ise yüzde 17,2’si partizan değil
Tablo 1: Partizanlık Seviyesine Göre Dağılım
AK Parti’ye oy vereceğini söyleyen kişilerin %19.1’i AK Parti’ye bağlılık hissetmiyor. %6.3’ü düşük seviyede aidiyet hissettiğini söylüyor.
MHP’de bu oranlar %17.2 ve %10.2. Toplamda AK Partililerin %25.4’ünü, MHP’lilerin %27.4’ünü “parti bağlılığı düşük” kategorisinde değerlendirmek mümkün.
Tablo 2: Partizanlık Seviyesi ve Partiye Göre Seçmen Kümeleri (Tüm Seçmenin Yüzdelik Dağılımı)
Partizanlık seviyesi ve partiye göre seçmen kümeleri incelendiğinde, seçmenin %8.3’ünü parti aidiyeti düşük AK Partililer (parti bağı olmayan ve düşük olanların toplamı), %2.7’sini ise parti aidiyeti düşük MHP’liler oluşturuyor.
Parti bağlılığı düşük AK Parti ve MHP seçmen kümesi toplamda tüm seçmenin %11’ini teşkil ediyor.
Yaş Grupları
Tablo 3: Partizan ve Partizan Olmayan AKP+MHP Seçmeninde Yaşa Göre Dağılım
AK Parti ve MHP’de genç seçmen daha az partizan
Eğer seçim 2023 yılında gerçekleşirse, seçmenin yaklaşık %11’inin ilk kez oy kullanacak gençlerden oluşması öngörülüyor (yaklaşık 7 milyon yeni seçmen).
Yeni seçmenle birlikte 18-29 yaş arası seçmen genç kategorisinde değerlendiriliyor. 2023’te seçmenin yaklaşık 3’te 1’inin bu grupta yer alması bekleniyor (22 milyon seçmen).
AK Parti ve MHP seçmeni yaş kırılımı ve partizanlığa göre incelendiğinde, 18-29 yaş arası gençlerin partizan olmayanlarda %39.5’e ulaştığı gözlemleniyor.
Bu oran partizanlarda %29.4’e kadar düşüyor. Ayrıca partizan olmayan seçmenin %80’inin 50 yaş altı olması dikkat çekiyor.
Tablo 4: Yaş Grupları, Partizanlık Seviyesi ve Partiye Göre Seçmen Kümeleri (Tüm Seçmenin Yüzdelik Dağılımı)
11 puanlık partizan olmayan AK Parti-MHP kümesinin 4.4 puanı genç, 8.8 puanı ise 50 yaş altı seçmen. Bu oranlar partilerin stratejik hedeflerde gençleri öne çıkarmasını anlaşılır kılıyor.
Gelir Grupları
Tablo 5: Partizan ve Partizan Olmayan AKP+MHP Seçmeninde Gelir Grubuna Göre Dağılım
Gelir azaldıkça Cumhur İttifakı’nda partizan seçmeni oranı düşüyor
Ekonomik krizden daha çok etkilendiği düşünülen alt gelir gruplarında seçmen davranışını incelemek daha önemli hale geldi.
Alt gelir grubunun partizan seçmende oranı, partizan seçmendeki orandan 8 puan yüksek (%39.7’ye %31.9). Alt-orta gelir grubuyla birlikte bu oran %75.1’e yükseliyor.
Tablo 6: Gelir Grupları, Partizanlık Seviyesi ve Partiye Göre Seçmen Kümeleri (Tüm Seçmenin Yüzdelik Dağılımı)
Seçmen kümeleri incelendiğinde, 11 puanlık partizan olmayan AK Parti-MHP seçmen kümesinin 8.3 puanlık büyük çoğunluğunun alt ve alt-orta gelir gruplarında yer alıyor.
Bu kitlenin ekonomik krizden daha çok etkilendiğini ve iktidarı sorumlu tutma eğiliminin daha yüksek olduğunu tahmin etmek mümkün.
Yerel seçimlerde büyükşehirlerin el değiştirmesi bunun ilk işaretiydi.
Meslek Grupları
Tablo 7: Partizan ve Partizan Olmayan AKP+MHP Seçmeninde Mesleğe Göre Dağılım
En az partizan seçmen grubunu öğrenciler oluşturuyor
Ekonomik buhran şartlarında meslek dağılımına göre oy tercihleri anlamlı farklılık gösterebiliyor. Ücretli çalışanlar ve ev kadınları hem partizan hem partizan olmayan seçmende çoğunluğu oluştursa da partizan seçmende aldıkları pay daha yüksek.
Öğrenci ve işsizler hem partizanlarda hem partizan olmayanlarda ilk iki gruba kıyasla daha dar kitleleri oluşturuyor. Bununla birlikte bu grupların partizan olmayan seçmenlerde ulaştığı oranlar, partizan seçmenlerdeki oranlarından anlamlı bir şekilde daha yüksek.
Tablo 8: Meslek, Partizanlık Seviyesi ve Partiye Göre Seçmen Kümeleri (Tüm Seçmenin Yüzdelik Dağılımı)
11 puanlık partizan olmayan AK Parti-MHP kümesinin 3.7 puanını ücretli çalışanlar ve 2.4 puanını ev kadınları oluşturuyor. Fakat bu gruplarda partizanlık eğilimi yüksek.
Öğrenci ve işsizler muhalefetin daha etkin olabileceği diğer iki grup. Bu gruplarda partizanlık daha düşük olduğu için ekonomik kaygıların etkisiyle iktidar aleyhine oy tercihinde bulunabilecek kişilerin oranı daha yüksek.
Seçmen kümeleme analizine göre, partizan olmayan ve parti bağlılığı düşük olan AK Parti ve MHP’lilerin tüm seçmenin %11’ini oluşturuyor.
Bu seçmen kümesinde gençler, orta yaşlılar, alt ve alt-orta gelir gruplarının ağırlığı dikkat çekiyor. Ayrıca öğrenciler ve işsizlerde parti bağlılığı daha düşük.
Parti bağlılığı, ücretli çalışanlar ve ev kadınları arasında daha yüksek olsa da bu iki kalabalık grup geniş kitlelerden oluştuğu için paradoksal bir şekilde partizan olmayanların çoğunluğunu oluşturuyor. Muhalefet partileri bu iki gruba yönelik temas ve ikili ilişkilere dayalı daha titiz bir strateji izleyerek, somut ve gerçekleştirilebilir vaatler ve yapıcı, kapsayıcı ve umut veren bir söylemle ulaşabilir.