Stres yaşamımızın vazgeçilmez bir parçasıdır. Kısa vadede gerçekten size yardımcı olabilir ve bir tehlike karşısında hayatta kalmanıza yardımcı olabilir. Örneğin size doğru koşan bir köpek gördüğünüzde vücudunuzun stres tepkisi, kaçıp zarar görmenizi engelleyebilir.
Bununla birlikte, stres uzun süre devam ettiğinde, fiziksel ve zihinsel sağlığınız üzerinde zararlı etkileri olabilir. Araştırmalar kronik stresin kalp hastalığı için önde gelen risk faktörlerinden biri olabileceğini göstermiştir.
Bu yazıda stresin temellerine ve kronik stresin kalp hastalığı riskinizi nasıl artırabileceğine değineceğiz.
Stres, vücudunuzun zorlayıcı veya tehdit edici olarak algıladığı fiziksel veya psikolojik bir etkiye verdiği tepkidir
Stresi genellikle olumsuz olarak görsek de tüm stresler kötü değildir. Aslında, iyi stres vardır ve buna östres denir. Kendinizi iyi hissetmenize yardımcı olur (örneğin, bir egzersize veya yeni bir projeye başlamak gibi). İlk başta göz korkutucu gelebilir ama başardıkça mutlu olmaya başlarsınız.
Ayrıca iki tür stres vardır: akut ve kronik stres.
Akut stres kısa sürelidir. Örneğin:
• İş görüşmesine gitmek
• Topluluk önünde konuşmak zorunda kalmak
• İşe giderken trafiğe takılmak gibi.
Kronik stres, sonu bilinmeyen bir zorlukla karşılaştığınızda ortaya çıkar. Sonuç olarak, devam eden bir tehdit vücudunuzu ve beyninizi devamlı tetikte durmaya zorlar.
Nefes alıp vermeniz ve kalp atış hızınız artar, kaslarınız gerilir ve sindirim sisteminizin çalışması bozulur. Ayrıca, bağışıklık sisteminiz de zarar görür.
Kronik stresin birçok nedeni vardır. Bazılarına şöyle örnekler verebiliriz.
• Kronik bir hastalıkla uğraşmak
• Parasal sorunlar
• Aile veya ilişki sorunları, aile içi şiddet
• İşinizle ilgili baskı veya zorluklar, işsizlik
Stres tepkisi, bir şeyi stresli veya tehdit edici olarak algıladıktan sonra beyninizde başlar.
Genel olarak stres tepkisinin iki farklı bileşeni vardır:
•Kortizol. Bir stres etkeniyle karşılaştığınızda beyniniz, “stres hormonu” olarak da bilinen kortizol üretimini artırır. Kortizolün ana işlevlerinden biri, stresli bir durumla başa çıkabilmeniz için enerji seviyenizi artırmaktır. Bunu, karaciğerinizde depolanan şekerlerin, kan dolaşımınıza taşınmasına yardımcı olarak yapar.
•Epinefrin ve norepinefrin. Beyninizin diğer bir kısmı, epinefrin ve norepinefrin adı verilen hormonların daha fazla üretimi için sinyal verir. Stres tepkisinin bu kısmı genellikle “dövüş ya da kaç” tepkisi olarak anılır. Bu hormonlardaki artışlar, vücudunuzu stresli bir durumla başa çıkmaya hazırlar:
o Kalp atış hızınızı ve kan basıncınızı yükseltir
o Nefes alma hızınızı arttırır
o Kaslarınıza kan akışını artırır
Yapılan araştırmalarda kronik stresin aşağıdaki riskleri artırdığı tespit edilmiştir:
• Yüksek tansiyon
• Koroner kalp hastalığı
• İnme (felç)
• Diyabet
İnsanların stresli zamanlarda başvurabileceği bazı zararlı davranış örnekleri şunlardır:
• Fiziksel aktiviteyi azaltmak, daha az spor ve yürüyüş yapmak
• Aşırı yemek yeme sonucu kilo artışı
• Artan alkol tüketimi
• Sigara içmek
• Kalp ilaçları da dahil olmak üzere ilaçları kullanmamak ya da düzensiz kullanmak.
Bu davranışların tümü kalp hastalığı için de risk faktörleridir.
Stresten tamamen kaçınamasanız da stresi etkili bir şekilde yönetmek ve kalp sağlığınızı korumak için atabileceğiniz adımlar vardır. Yararlı stres yönetimi tekniklerinden bazı örneklere bakalım.
Düzenli egzersiz kalp sağlığı için harikadır. Ayrıca stresi azaltabilir ve ruh halinizi düzeltebilir. Haftada 4-5 gün en az 30 dakika egzersiz yapmayı hedefleyin. Nasıl başlayacağınızı bilmiyorsanız lütfen doktorunuza danışın.
Gevşeme teknikleri stresi azaltmak için etkili bir yoldur. Tansiyonunuzu ve kalp atış hızınızı düşürmenize yardımcı olabilir ve daha sakin hissetmenizi sağlayabilirler.
Bazen gerçekten zevk aldığınız bir aktiviteye katılmak stres seviyenizi düşürmenize yardımcı olabilir. Müzik dinlemek, bir hobiyle uğraşmak ve kitap okumak gibi.
Kaliteli uyku, fiziksel ve zihinsel sağlığınız için çok önemlidir. Düzenli, dinlendirici uyku sizi sağlıklı tutabilir ve ayrıca stresi yönetmeniz konusunda hayati bir rol oynar.
Dostlarınızı arayın, sosyal ilişkilerinizi güçlendirin
Aile ve arkadaşlarla zaman geçirmek, stresinizi azaltmanıza yardımcı olabilir. Ayrıca özellikle stresli bir dönemden geçtiğinizde size destek sağlayabilir.
Gerektiğinde yardım isteyin
Stresli bir durum veya olayla başa çıkmakta zorlanıyorsanız, bir psikolog, destek grubu veya terapistle görüşmeniz faydalı olabilir.
Hepinize sağlıklı günler dilerim.
Sorularınız için:
Instagram: dr.bayramyildiz