Son yıllarda finansal düzenlemeler yaygınlaştı. Finansal Kiralama (piyasa deyimi ile leasing), faktöring ve sat-kirala-geri al sözleşmelerine ilişkin usul ve esasları 6361 sayılı Kanun ile vergi kanunlarında yeniden düzenlendi.
Bu yazımızda sat-kirala-geri al düzenlemesi ile finansal kiralama şirketlerince taşınır ve taşınmaz malların bizzat kiracıdan satın alınması, satan kişilere kiralanması ve kiralayana geri satılması sat-kirala-geri al işlemleri üzerinde duracağız.
Kurumlar Vergisi Kanununun istisnalarla ilgili 5’nci maddesine 6728 sayılı Kanununun 56’ncı maddesi ile eklenen ve 15/06/2012 tarihinde yürürlüğe giren (J) bendi ile; ‘’Her türlü taşınır ve taşınmaz malların 6361 sayılı Kanun kapsamında geri kiralama amacıyla ve sözleşme sonunda geri alınması şartıyla, kurumlar tarafından finansal kiralama şirketleri, katılım bankaları ile kalkınma ve yatırım bankalarına satışından doğan kazançlar ve bu kurumlarca söz konusu varlıkların devralındığı kuruma kira süresi sonunda devrinden doğan kazançlar’’ kurumlar vergisinden istisna edildi.
Kanun kapsamı taşınır ve taşınmazını düzenlenen sözleşmeye göre finansal kiralama şirketlerine, katılım bankaları ile kalkınma ve yatırım bankalarına satıp, geri kiralama ve geri alınmasını düzenleyen bir finansal işlem yani borç alma işlemidir.
Sat-kirala-geri al işlemi; her türlü taşınır ve taşınmaz malların geri kiralama amacıyla ve sözleşme sonunda geri alınması şartıyla, kiracılar tarafından kiralayanlara satışı, kiralayanlar tarafından kiracılara kiralanması ve kiralayanlarca söz konusu varlıkların kiracılara kira süresi sonunda devrine ilişkin elde edilen kazanç vergiden istisna edilmiştir.
Düzenlemeler kapsamında;
- Kiracı; her türlü taşınır ve taşınmaz mallarını 6361 sayılı Kanun kapsamında geri kiralama amacıyla ve sözleşme sonunda geri alınması şartıyla, kiralayan kurumlara devreden kurumları,
- Kiralayan kurumlar ise finansal kiralama şirketleri, katılım bankaları ile kalkınma ve yatırım bankalarını ifade etmektedir.
İstisna kapsamına her türlü taşınır ve taşınmaz mallar dahildir. İstisnaya konu olabilecek taşınmazlar, Türk Medeni Kanunu’nun … maddesinde; ‘’taşınmaz” olarak tanımlanan ve esas niteliği bakımından bir yerden başka bir yere taşınması mümkün olmayan, dolayısıyla yerinde sabit olan konut, arsa, araziler ile bunlar üzerinde kurulan irtifak haklarıdır.
Taşınır mallar ise ve Vergi Usul Kanunu kapsamında üzerinden amortisman ayrılan, kiralamaya konu edilebilen ve kurumların aktifinde yer alan amortismana tabi tüm taşınırlardır. Fabrikada bulunan makine ve teçhizat gibi.
İstisna uygulaması açısından, sat-kirala-geri al işlemine ilişkin olarak kiracı ile kiralayan kurumlar arasında düzenlenecek sözleşmede, bu işleme konu edilen ve kiracı tarafından kiralayanlara satılan taşınır veya taşınmazın;
- Kiralayan kurumlarca kiracıya geri kiralanacağı,
- Sözleşme süresinin sonunda kiracı tarafından geri alınacağı,
Hükümleri sözleşmede yer almalı ve fiilen de uyulması gerekir.
Bu anlamda, sat-kirala-geri al işlemine ilişkin olarak kiracı ile kiralayan kurumlar arasında düzenlenecek sözleşmede bu işleme konu edilen ve kiracı tarafından kiralayanlara satılan taşınır veya taşınmazın; kiralayan kurumlarca kiracıya geri kiralanacağına ve sözleşme süresinin sonunda kiracı tarafından geri alınacağına ilişkin hüküm bulunmaması veya hüküm bulunmakla beraber bu hükümlere fiilen uyulmaması halinde istisnadan yararlanılması mümkün değildir.
Bu istisna, 02/8/2013 tarihinden itibaren yapılan işlemlere uygulanmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girmiştir.
Bu işlemlerden doğan satış kazançlarını, satış işleminin gerçekleştiği tarihi izleyen takvim yılının başından itibaren ilgili döneme ilişkin kurumlar vergisi beyannamesinin verildiği tarihe kadar özel fon hesabına almış olmaları kaydıyla anılan tarihten itibaren bu istisnadan yararlanabilmeleri mümkün bulunmaktadır.
Buna göre, 02/8/2013 tarihinden sonra gerçekleştirdikleri sat-kirala-geri al işlemlerinden doğan kazançlarını, satış işleminin gerçekleştiği tarihi izleyen takvim yılının başından itibaren ilgili döneme ilişkin kurumlar vergisi beyannamesinin verildiği tarihe kadar, özel fon hesabına almamış olan kurumlar vergisi mükelleflerinin, ilgili dönem defter kayıtlarında geriye dönük olarak bu kazançlarının özel fon hesabına alınmasına ilişkin düzeltme yapmaları mümkün olmadığından, bu işlemleri dolayısıyla istisnadan yararlanamayacakları tabiidir.
Diğer taraftan, sat-kirala-geri al işlemine konu edilen taşınır malların satışından elde edilecek kazançlarda istisna uygulaması 9/8/2016 tarihinden itibaren mümkün olacaktır.
İstisnaya konu edilecek satış kazancı, satış işlemi ile birlikte doğacağından, satış işlemi ister peşin isterse vadeli olarak yapılmış olsun istisna, satışın yapıldığı dönemde uygulanacaktır.
Bu varlıkların satışından elde edilecek istisna kazancın, kiracı tarafından pasifte özel bir fon hesabına alınıp vergi dışı bırakılacaktır.
Sat-kirala-geri al işleminde Finansal Kiralama şirketlerine satılan taşınmazların satışından elde edilen kazanç %100 oranında kurumlar vergisi avantajı vardır.
Finansal Kiralama şirketlerine geri kiralanmak üzere satılan taşınmazların satışı, bu taşınmazların geri satıcı kiralanması ve sözleşme süresi sonunda satıcıya tekrar devri KDV’den istisnadır.
Finansal kiralama sözleşmesi kapsamında yapılan sat-geri kirala işlemleri nedeniyle düzenlenen kağıtlar da damga vergisinden ve satıp-geri kirala yöntemi ile yapılan kiralama sözleşmeleri kapsamında kiralanan taşınmazların sözleşme süresi sonunda kiracı adına tapuya tescili tapu harcına da tabi değildir. Sadece Harçlar Kanununa göre işleme konu taşınmazın kiracı tarafından finansal kiralama şirketine ilk satışında binde 4,55 oranında harç ödenmesi gerekmektedir.
Mevzuat olarak anlatımlarımızı yaptık. Şimdi gelelim işin özüne! Merhum dostum, vergi hukuku duayeni Şükrü Kızılot da konuyu espirili birkaç yazı ile irdelemişti. Sat-kirala- ve geri al işlemi tam da bir finansal kuruluşlar için kontrgarantili bir kredilendirme işlemidir. Ne vergi, ne istisna ve ne de devir işlemi sahici! Hepsi sanal işlem! Hesaplarda izlenmesi, muhasebe kaydı, kâğıt ve küreği işin özünün önünde! Bir kredi temin edilme işi. Anapara ve faizi ödendikten sonra da teminat olarak leasing firması mülkiyetine geçirilen taşınır ya da taşınmazın işletmenin mülkiyetine geri dönmesi hepsi bu!