Türkiye İş Bankası’nın Atatürk hisseleri DP’li Menderes’ten beri sağ politikacılar tarafından istismar edilmektedir. İlki 1951 yılında 5830 sayılı Kanunla, diğeri ise 1953 yılında 6195 sayılı Kanunlarla CHP’nin ve Halk Evleri’nin mal varlıklarına el konulmuştu. Sonra Kenan Evren aynı şeyi yaptı. Şimdi de Erdoğan.
Ekonominin bu güzide ve yüz akı Banka’nın Menderes’ten Evrene kadar olan el koymaları mahkeme duvarlarına çarptı. Mahkeme hisseleri geri verdi. Çünkü el koymalar yasal değildi. Tamamen siyasi amaçlıydı.
Erdoğan’ın son günlerde yaptığı açıklamalarına gelinceye kadar yapılan girişimler siyasi husumetten kaynaklanıyordu. Şimdi de siyasi husumet var; ama ekonomik boyutu siyasi boyutunun önüne geçmiş! Çünkü, Banka ve bağlı kuruluşları ekonomik büyüklükleri açısından iştah kabartıyor.
İŞ BANKASI’NIN PİYASA DEĞERİ VE YÖNETİMİ
Türkiye İş Bankası’nın piyasa değeri 25 milyar 700 milyon 569 bin Türk Lirasıdır. Banka, finans ve sanayi devi işletmeleri bünyesinde barındıran bir Banka. Banka, Yönetim Kurulu ve Genel Müdür’ün başkanlığında oluşan yöneticiler tarafından piyasa ekonomisi ilkelerine göre profesyonel yöneticiler tarafından yönetilmektedir.
Bankanın yüzde %39.29 hissesi İş Bankası Emekli Sandığına, % 28.09 Atatürk hisselerine, % 32.62 hissesi ise borsada işlem gören halka açık hisselerden oluşmaktadır.
Yönetim kurulunun 11 üyesi var. Bu üyeler ortaklık yapısına göre belirlenmektedir. 7 üye Bankanın çalışanlarından 4 üye de CHP tarafından belirlenmektedir. Yönetim kurulu da genel müdürü, genel müdür yardımcılarını belirliyor.
CHP tarafından yönetilen Atatürk hisselerinden CHP’ye hiçbir para aktarılmıyor. Getirinin yani kâr payının tamamı Türk Dil Kurumu ile Türk Tarih Kurumuna verilmektedir. Bu iki kurum daha önce Dernekler Kanununa göre kurulan bağımsız dernekler şeklinde faaliyet gösterirken şimdilerde kamu kuruluşuna çevrilmiş, amacından uzaklaştırılmış kurumlar haline getirilmişlerdir.
Bankacılık ve sermaye piyasası mevzatına göre bankaların sahipleri var. Örneğin; Akbank Sabancı Ailesinin, Garati Bankası Şahenk Ailesi’nin. Diğer bankaların da öyle. Bankalar hakim hisselerine sahip ortakları tarafından yönetilmektedir. İş Bankası’nın hâkim ortağı, Türkiye İş Bankası Emekli Sandığı Vakfı ve Munzam Sosyal Güvenlik ve Yardımlaşma Sandığı Vakfı’dır.
Banka emekçilerinin bağlı TÜRK-İŞ’e bağlı olduğu bir de sendika var. Finans ve Sigorta İşçileri Sendikası (BASİSEN). İş Bankası’nın tüm çalışanları da bu sendikaya üye. Sendika tüm çalışanlar için İş Bankası Genel Müdürlüğü ile toplu sözleşme yapıyor. Çalışma şartlarını belirliyor. Sendikanın 40 bin çalışanı ve 23 bin emeklisi ile Türkiye İş Bankası Emekli Vakıfları’nın yönetimlerini belirleniyorlar. Vakıf yöneticileri de İş Bankası’nın yönetim kurulu ve yöneticilerini diğer ortaklarla birlikte tespit ediyor. Yani gerek yönetim kurulu gerekse Bankayı yöneten kadro Türkiye İş Bankası çalışanlarından oluşmaktadır. Türkiye İş Bankası gelişmiş ülkelerde ki gibi, kendi çalışanları öncülüğünde kurumsal bir yapıyla yönetiliyor.
Türkiye İş Bankasının yönetimi böyle. Bundan sonraki yazımızda ise Banka’nın Bankacılık, finans ve sanayi kuruluşları hakkında bilgilendirmelerde bulunacak; Erdoğan’ın bu devasa kuruluşa neden çökmek istediği konusunu inceleyeceğim.