Yasa hükmü iptal edildi: Anayasa Mahkemesi'nden gazetecilerin kıdem tazminatının engellenmesi hakkında karar

Anayasa Mahkemesi (AYM), Ankara 21. İş Mahkemesi’nin başvurusu üzerine beş yıldan az kıdemi bulunan gazetecilere kıdem tazminat ödenmemesi ve bir yıl içinde altı aydan az olan çalışma süresinin tazminat hesabında dikkate alınmamasını düzenleyen yasa hükmünü Anayasa’ya aykırı bularak iptal etti.

Davanın açılmasını sağlayan Avukat Onur Can Keskin, karara ilişkin “Gazetecilik mesleği sadece cezai baskı ve yasaklara karşı değil, ekonomik baskı ve kaygılara karşı da korunmalıdır. 62 yıldır uygulanagelen bu haksızlığın Anayasa Mahkemesi kararıyla iptal edilmesi bu anlamda son derece önemli ve olumlu bir gelişmedir” dedi.

Ankara 21. İş Mahkemesi, beş yıldan az kıdemi bulunan gazetecilere kıdem tazminat ödenmeyeceği ve bir yıl içinde altı aydan az olan çalışma süresinin tazminat hesabında dikkate alınmayacağını öngören düzenlemeleri içeren 5953 Sayılı Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştırılanlar Arasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanun’un 6. maddesinin birinci fıkrası ile 7. fıkrasının ikinci cümlesinin iptali istemiyle Anayasa Mahkemesi’ne başvurmuştu.

4 Mayıs’ta başvuruyu görüşen AYM, yapılan düzenlemeleri Anayasa’ya aykırı bularak iptal etti. Karar, Resmi Gazete’de yayınlandıktan sonra yürürlüğe girecek. Davanın açılmasını sağlayan Avukat Onur Can Keskin, AYM kararına ilişkin şu değerlendirmeyi yaptı:

“Gazetecilerin haklarını düzenleyen ve 1952 yılında kabul edilip, 1961 yılında 212 sayılı yasayla değiştirilen, bu nedenle de hala 212 sayılı yasa olarak bilinen Basın İş Kanunu, kıdem tazminatı yönünden diğer işçilere nazaran gazeteciler aleyhine düzenlemeler içeriyor. Gazeteciler 5 yıl çalışmadıkça kıdem hakkına sahip olamadıkları gibi, çalışmalarının 6 aya ulaşmayan süreleri de kıdem tazminatı hesaplamasında dikkate alınmıyordu. Oysa iş kanununa tabi işçiler bir sene çalışmakla kıdem tazminatı alıyorlar ve bir yılı geçen çalışmalarda bir günlük çalışma dahi kıdem tazminatı hesabında dikkate alınıyor. Bu kural özellikle mesleğe yeni başlayan gazeteciler ve işten ayrılma sonrasında tüm gazeteciler açısından önemli mağduriyetlere yol açıyordu. Bu nedenle kanunun Anayasa’ya aykırı olduğunu ve diğer işçilerle gazeteciler arasında eşitsizliğe yol açtığını belirterek maddelerin Anayasa’da yer alan eşitlik, hukuk devleti, çalışma hürriyeti ilkelerine aykırı olduğunu savunduk.

“ODAĞINA MESLEĞİN ÖZELLİKLERİNİ ALAN YENİ BİR KANUN İHTİYACININ BELİRGİNLEŞTİĞİ SÖYLENMELİDİR”

Bilindiği gibi Anayasa Mahkemesi, 2019 yılında basın iş kanunundaki gazetecilerin ücret ve fazla mesai ücretlerini koruyan yüzde 5 fazlasıyla ödeme kuralını içeren maddeleri iptal etmişti. Bu iptal kararı sonrasında kanun, gazeteciler açısından daha aleyhe bir hale gelmişti. Bugün verilen iptal kararı 2019 yılındaki kararlarla birlikte değerlendirildiğinde artık gazetecilerin çalışma koşullarını koruyacak ve odağına mesleğin özelliklerini alan yeni bir kanun ihtiyacının belirgin hale geldiği vurgulanmalı.

“GAZETECİLİK MESLEĞİ SADECE CEZAİ BASKI VE YASAKLARA KARŞI DEĞİL, EKONOMİK BASKI VE KAYGILARA KARŞI DA KORUNMALIDIR”

Zira gazetecilik mesleği sadece cezai baskı ve yasaklara karşı değil, ekonomik baskı ve kaygılara karşı da korunmalıdır. Maaşını alıp alamama endişesi yaşayan ya da işten ayrılırsa tazminatını alıp alamama kaygısı güden gazetecinin işini özgürce yapması zorlaşır. Bu nedenle verilen iptal kararı ve yapılması olası yeni yasal düzenlemelerin bu kamusal yönü gözetilerek gerçekleştirilmesi gerekir. 62 yıldır uygulanagelen bu haksızlığın Anayasa Mahkemesi kararıyla iptal edilmesi bu anlamda son derece önemli ve olumlu bir gelişmedir.”

NE OLMUŞTU?

Gazeteci Nermin Pınar Erdoğan, tazminatsız olarak işten atıldı. Erdoğan, açtığı işe iade davasını kazandı, ancak Hürriyet Daily News Gazetesi Erdoğan’ı işe başlatmadı. Bunun üzerine Erdoğan, kıdem tazminatı ve diğer alacakları için iş mahkemesine yeni bir dava açtı.

Gazeteci Erdoğan'ın avukatı Onur Can Keskin, kıdeminin beş yılın altında olması nedeniyle müvekkilinin, kıdem tazminatının ödenmesini engelleyecek Basın İş Kanunu’nun iki maddesinin Anayasa’ya aykırı olduğunu savundu.

Avukat Keskin, 212 sayılı Kanun’la değişik 5953 sayılı Kanun'un 6. maddesinin "meslekte en az beş yılı çalışmış olan gazetecilere kıdem hakkı tanınır" hükmünü içeren 1. fıkrası ile "ancak, yıllık hizmetin altı aydan az kısmı nazara alınmaz" hükmünü içeren 7. fıkrasının iptali için Anayasa Mahkemesi'ne gidilmesini talep etmişti.