Gelir, Kurumlar ve Katma Değer Vergileri Kanunlarında 2020 yılından bu yana geçerli yasa değişikliği ile binek otomobillerinin gider ve amortismanlarının vergi matrahından gider yazılmasına kısıtlama getirildi. Düzenleme ile işletmelerin defterlerine kayıtlı veya kiralanan ve işte kullanılan binek otomobillerinin gider ve amortismanlarının kazançlarından indirilmesine kısıtlama getirildi.
Gelir Vergisi Kanunu’na göre, kiralama yoluyla edinilen veya işletmeye dahil olan ve işte kullanılan taşıtların giderleri, kazancın tespitinde 2020 vergileme döneminden önce vergi matrahından indirilmekteydi.
2019 yılında 7194 sayılı Kanununla, 1/1/2020 tarihinden itibaren elde edilen kazançlara uygulanmak üzere; Gelir Vergisi Kanunu’nun 40/1’ncı maddesinin (1), (5) ve (7) numaralı bentleri ile 68/1’nci maddesinin birinci fıkrasının (4) ve (5) numaralı bentlerinde değişiklik yapıldı.
Değişiklikle; ticari ve serbest meslek kazancı elde eden gelir vergisi mükellefleriyle, Kurumlar Vergisi mükelleflerinin yani esnaf, tüccar ve serbest meslek kazanç sahibi, avukat, doktor, muhasebeci ve benzeri serbest meslek sahipleri ile her türlü şirket ve kurumların kiraladıkları veya edindikleri binek otomobillerine ilişkin giderler ile amortisman tutarlarının vergi matrahlarından indirilmesine sınırlamalar getirildi.
Ancak bu sınırlama faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi yani araç kiralama ve taksi işletmeleri, araçlarının ticari amaçla kullanılan otomobillerin gider ve amortismanlarında herhangi bir kısıtlama yapılmayacaktır. Yani, gerçek giderlerini ve ayıracakları amortismanların tamamını kazançlarından indirebilecekler.
Kısıtlama kapsamındaki binek otomobilleri Türk Gümrük Tarife Cetvelinin 87.03 pozisyonunda sayılmıştır. Bunlar; ambulanslar, mahkûm taşımaya mahsus arabalar, para arabaları, cenaze arabaları, itfaiye öncü arabaları gibi özel amaçla yapılmış motorlu taşıtlardır.
2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’na göre; trafik şube veya bürolarına kayıt ve tescil edilme zorunluluğu bulunmayan ve sadece havalimanı apron bölgesinde belli alanlarda kullanılan taşıtlar, 87.03 pozisyonunda yer almakla birlikte binek otomobil kapsamında sayılmadıkları için bunların gider ve amortismanları kısıtlama kapsamında değildir.
İnsan ve eşya taşıma için imal edilen sedan veya steyşın (station) vagonlu araçlar ile yarış arabaları da gider kısıtlaması kapsamındaki araçlardır.
İşletmelerin giderleri ve amortismanları kısıtlamaya tabi otomobillerin bakım, onarım ve yakıt giderleri ile dönem amortismanlarının yüzde 70’i vergi kazancından gider olarak indirilecek, yüzde 30’u ise kanunen kabul edilmeyen gider olarak vergi kazancından indirilmeyecek. Yani kısıtlanmış olacak.
Faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilen ve bu amaçla kullanılanlar kısıtlama kapsamında olmadıkları için bunların gider ve amortismanları için gider ve dönem amortismanlarının tamamını kazançlarından indirebilecekler. Kısıtlama kapsamında olan binek otomobillerine ilişkin giderlerin en fazla yüzde 70’i, Gelir ve Kurumlar Vergileri açısından safi kazancın tespitinde gider olarak indirim konusu yapılabilecek.
İndirime tabi gider ve amortismanlar her yıl yeniden değerleme oranında artırılmak suretiyle uygulanmakta.
Konuyu bir örnekle açıklamaya çalışalım: Müteahhitlik faaliyetinden dolayı Kurumlar Vergisi mükellefiyeti bulunan (A) Anonim Şirketinin envanterine kayıtlı 2 otomobil için 2025 yılı içinde 1 milyon 800 bin TL bakım, onarım ve amortisman gideri yapılmıştır. Yasal düzenlemeye göre; 1.800.000 TL* yüzde 70= 1.260.000 TL’sini kazancından indirebilecek, 540.000 TL’yi ise indirmeyecek, kayıtlarında kanunen kabul edilmeyen gider olarak gösterecek.
Gelir Vergisi Kanunu’na 7194 sayılı Kanunun 13’ncü maddesiyle eklenen parantez içi hükmü ile 2020 vergilendirme döneminden başlamak üzere Gelir ve Kurumlar Vergisi mükelleflerinin kazançlarına uygulanmak üzere Özel Tüketim Vergisi ve Katma Değer Vergisi hariç, 2024 yılında uygulanmakta olan 790.000 TL, 2025 yılı için yeniden değerleme oranında artırılarak 1 milyon 138 TL’ye yükseltilecek.
Söz konusu vergilerin maliyet bedeline eklendiği veya binek otomobilin ikinci el olarak iktisap edildiği hâllerde, amortismana tabi tutarı da 2024 yılında uygulanmakta olan 1.500.000 TL’yi yeniden değerleme oranında artırmak suretiyle 2 milyon 160 bin TL’ye yükseltilecektir. Bu değeri aşan aşan binek otomobillerinin her birine ilişkin ayrılan amortismanın en fazla bu tutarlara isabet eden kısmı gider yazılabilecek.
Yukarıdaki hükümler faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların yani taksi olarak işletilenlerle, kiralık otomobillere ise uygulanmayacak.
Bu konuyu da kısa bir örnekle açıklamaya çalışalım: Kırtasiye ve kitap satış ve dağıtım faaliyetini yürütmekte olan Gelir Vergisi mükellefi (B), işinde kullanmak üzere (C) Motorlu Araçlar Ticaret A.Ş’den 1 adet binek otomobilini 3 milyon TL’ye satın almıştır. Mükellef bu binek otomobilin iktisabı için ödenen vergileri binek otomobilin maliyetine dahil edilme seçeneğini tercih etmiştir. 01.01.2025 tarihinde edinilen binek otomobili için 2024 yılı için uygulanan 1 milyon 500 bin TL, yeniden değerleme oranında artırılarak 2025 yılı için en fazla 2 milyon 160 bin TL’ye isabet eden kısım için amortisman safi kazancın tespitinde 5 yıl içinde gider olarak indirebilecektir.
Bu yazımızda işletmelerin defterlerine kayıtlı ve işte kullanılan binek otomobillerin gider kısıtlamasını değerlendirdik. İşletmelerin kiraladıkları araçların gider ve amortismanlarına ait kısıtlama uygulamalarına ise izleyen yazımızda değineceğiz.