Deprem toplum yaşamını alt üst etti. Halkımız doğulusu, batılısı ile morali bozuk ve üzgün. Her yurttaş elinde geldiğince depremzedelere yardıma koşmaya çalışıyor. Çok fark etmedik ama büyük müteahhitlerin, holdinglerin, fabrikatörlerin ellerini ceplerine, kasalarına atması gerekiyor. Hem yardım yaparak şirketlerinin, ürünlerinin tanıtımını da yapmış olacaklar, hem de yaptıkları yardımları vergi matrahlarından indirerek daha az vergi ödeyecekler. Hadi varlıklılar pamuk eller cebe!
Bu ülkede parasına para katarak zenginleşen kişi ve kurumları deprem, yangın, sel ve benzeri doğal faaliyetler nedeniyle yapacakları yardımları özendirmek için vergi kanunlarımızda da yeterli düzenlemeler bulunmaktadır.
Konu ile ilgili yasal düzenlemeleri burada bir kez de hatırlatarak özendirmeye çalışalım. Bu konuda vergi kanunlarımızda düzenlemeler aşağıdaki gibidir:
· Kurumlar Vergisi Kanunu’nun “Diğer İndirimler” başlıklı 10/1-e maddesiyle Cumhurbaşkanı’nca başlatılan yardım kampanyalarına makbuz karşılığı yapılan ayni ve nakdî bağışların tamamı, kurumlar vergisi beyannamesi üzerinde ayrıca gösterilmek şartıyla, kurum kazancından indirilebileceği,
· Gelir Vergisi Kanunu’nun “Diğer İndirimler” başlıklı 89/1-10’ncu maddesinin Cumhurbaşkanınca başlatılan yardım kampanyalarına makbuz karşılığı yapılan ayni ve nakdî bağışların tamamı gelir vergisi beyannamesi üzerinde ayrıca gösterilmek şartıyla, gelir vergisi matrahından indirilebileceği,
Düzenlemeleri bulunmaktadır.
Yukarıda yapılan düzenlemeler ile ilgili uygulama konusunda da gerekli mevzuat düzenlemeleri yapılmıştır.
3 Şubat 2021 Tarihli Resmî Gazetede yayınlanan 3483 Sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile; Ülkemizde meydana gelebilecek depremler sonrasında zarar gören afetzedeler için yapılacak yardımların Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD’ tarafından koordine edilmesi uygun görülmüştür.
Deprem ile ilgili olarak AFAD internet sitesinde Deprem Yardım Kampanyası Banka Hesap Bilgilerini ve SMS bilgileri duyurusu yapılmıştır.
Depremzedelere yardımda bulunmak isteyen kişi ve kurumlar, AFAD’a yapacakları bağış tutarlarının tamamı, gelir ve kurumlar vergisi beyannameleri ile geçici vergi beyannameleri üzerinden ayrıca gösterilmek koşulu ile gelirlerinden indirebileceklerdir.
Gelir ve Kurumlar Vergisi Kanunlarında Türkiye Kızılay Derneği ile ilgili olarak aşağıdaki şekilde düzenlemeler bulunmaktadır.
· Gelir Vergisi Kanunu’nun 89/11’nci maddesinde, ve İktisadi işletmeleri hariç, Türkiye Kızılay Derneğine ve Türkiye Yeşilay Cemiyetine makbuz karşılığı yapılan nakdi bağış ve yardımların tamamını,
· Aynı şekilde Kurumlar Vergisi Kanununun 10/1-f maddesinde, İktisadi işletmeleri hariç Türkiye Kızılay Derneğine ve Türkiye Yeşilay Cemiyetine makbuz karşılığı yapılan nakdi bağış ve yardımların tamamını,
Makbuz, banka dekontu ile belgelendirmeleri halinde gelir ve kurumlar vergisi beyannameleri ile bildirdikleri gelirden indirebileceklerdir.
Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 10/1-c maddesine göre;
· Genel ve özel bütçeli kamu idarelerine, il özel idarelerine, belediyelere, köylere,
· Cumhurbaşkanı tarafından vergi muafiyeti tanınan vakıflara ve kamu yararına çalışan derneklere,
Makbuz karşılığında yapılan bağış ve yardımların toplamının o yıla ait kurum kazancının %5’ine kadar olan kısmı, kurumlar vergisi beyannamesinde ayrıca gösterilmek şartıyla kurum kazancından indirim konusu yapılabilmektedir.
Benzer bir düzenleme Gelir Vergisi Kanunu’nun 89/7’nci maddesinde de;
· Genel ve özel bütçeli kamu idareleri, il özel idareleri, belediyeler, köylere,
· kamu yararına çalışan derneklere,
· Cumhurbaşkanınca vergi muafiyeti tanınan vakıflar ve bilimsel araştırma faaliyetinde bulunan kurum ve kuruluşlar tarafından yapılan yardımlar da aynı şekilde bu düzenlemeden yararlanmaktadırlar.
AKP İktidara geldiği 2’ncı yılında Gıda Bankacılığı düzenini yaygın hale getirdi. Bu yolla yandaş cemaat vakıf ve derneklerini palazlandırdı. Bağışlanmış gıda, giysi, temizlik ve hijyen ürünleri toplayan, ayrıştıran, depolayan ve ihtiyaç sahiplerine dağıtan bir sivil toplum örgütlenmesi ile siyasal yapılandırmasını sürdürdü. Bu amaçla; Gelir Vergisi Kanunu’nun 40 ve 89’ncu maddeleri ile Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 17’nci maddelerinde düzenlemeler yaptı;
· Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın belirleyeceği usul ve esaslar çerçevesinde gıda bankacılığı kapsamında bağışlanan gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddelerinin maliyet bedellerinin gelir veya kurumlar vergisi matrahının tespitinde indirim konusu yapılması,
· Teslimlerini Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 17/2’nci maddesi kapsamında katma değer vergisinden istisnası,
Düzenlemelerini sağladı. Bu kapsamda yapılacak bağışların gelir, kurumlar vergisi kapsamında gelir ve kurumlar vergileri beyannameleri üzerinden bildirilecek gelirlerinden indirmesi olanaklı hale geldi. Bu teslimler katma değer vergisinden de istisna edildi.
Teslimi vergiden istisna edilmiş bağışlanmış gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddelerinin teslimini yapan katma değer vergisi mükellefleri bu maddelerin bünyesine giren katma değer vergisini de Katma Değer Vergisi Kanununun 30/1-a maddesi gereğince indirim konusu yapmaları sağlandı.
Bu konuda Kurumlar Vergisi Kanununda ayrı bir düzenleme yapılmamasına gerek duyulmadı çünkü; Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 6. Maddesinin 2. Bendinde “Safi kurum kazancının tespitinde, Gelir Vergisi Kanunu’nun ticari kazanç hakkındaki hükümleri uygulanır” düzenlemesi zaten bunu sağlıyordu.
Gıda Bankacılığı ile ilgili olarak oluşmuş bir mevzuatımız yoktur. Yukarıda açıklandığı üzere sadece vergi kanunlarında fakirlere yardım için yapılacak gıda yardımlarını vergilerden bağışı tutan düzenlemeler vardır. Konu tamamen cemaatlerin, dernek ve vakıfların inisiyatifine bırakılmıştır. Buna karşın bu tür kuruluşların en az aşağıdaki koşulları sağladığı uygulamada görülmektedir. Konunun muhakkak bir yasal mevzuata kavuşturulması gerekir. Buna göre bankacılığı faaliyetinde bulunacakların en az aşağıdaki koşulları taşıması gerekir.
· Tüzüğünde veya senetlerinde ihtiyaç sahiplerine gıda, temizlik, giyecek ve yakacak yardımı yapabilmesine ilişkin hükümler bulunması,
· Bağışlanan gıda ve ihtiyaç maddeleri için dernek veya vakıf adına fatura düzenlenmesi,
· Bünyesinde bulunan katma değer vergisi hariç malın maliyet bedelinin bulunması,
· Düzenlenecek faturalarda "İhtiyaç sahiplerine yardım şartıyla bağışlandığından katma değer vergisi hesaplanmadığı ibaresine yer verilmesi,
Hususlarının bulunması gerekir.