Kooperatifler Kanunu’nda 2021 yapılan değişiklikle kooperatiflere dış denetim zorunluluğu getirildi. Dış denetime tabi olduğu halde söz konusu denetimi yaptırmayan kooperatiflerin finansal tabloları, yönetim kurulu yıllık faaliyet raporu ve ibra konularında alınan genel kurul kararları geçersiz olacaktır.
YASAL VE MEZUAT DÜZENLEMELERİ
Resmî Gazetenin 26/10/2021 tarih ve 31640 sayısında yayımlanan 7339 sayılı “Kooperatifler Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile;
‘’1163 sayılı “Kooperatifler Kanunu’nun 69’uncu maddesine “Dış Denetim” başlığı altında yeni hükümler eklenerek belirli kıstasları sağlayan kooperatif ve üst kuruluşları için dış denetim yaptırma yükümlülüğü getirildi.
Kanunu’nun 65’inci maddesine dayanılarak;
Ticaret Bakanlığı tarafından hazırlanan “Kooperatif ve Üst Kuruluşlarının Denetimine Dair Yönetmelik 01/02/2022 tarihli ve 31737 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
Yönetmelik ile belirlenen şartları sağlayan kooperatiflerin;
Dış denetime,
Bakanlık tarafından dış denetime tabi olarak yetkilendirilen birlik ve merkez birliklerinin ise 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun ilgili hükümlerine göre bağımsız denetime,
Tabi olacağı düzenlenmiştir.
DIŞ DENETİME TABİ OLACAK YAPI KOOPERATİFLERİ
Dış denetimi zorunlu yapı kooperatifler;
Hukuki durumu faal olan,
Yapı ruhsatı almış olan,
Ve ortak sayısı 100 veya daha fazla olan,
Yapı kooperatifleri olarak belirlenmiştir.
Yapılacak olan genel kurul toplantısı başvurularında veya Müdürlüklere yapılan şifahi başvurularda yukarıda sayılan şartları taşıyan kooperatiflerin yapılacak genel kurul gündeminde dış denetçinin seçilmesi ile dış denetçiye verilecek ücret hakkında karar alınması gerekmektedir.
Düzenleme ile açıkça belirtilmemiş olması nedeniyle, tasfiye halindeki kooperatiflerin bu kapasam dışında olduğu anlaşılmaktadır.
DIŞ DENETİM YAPTIRMAYANLAR İBRA EDİLMEYECEK
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından 2022 Yılı Şubat Ayında yayınlanan "Kooperatif ve Üst Kuruluşların Denetimine Dair Yönetmelik” ile
“… kooperatiflerin finansal tablolarının kooperatiflerin tabi olduğu mevzuatta belirlenen usul ve esaslara uygun bir şekilde hazırlanmasının,
gelir ve giderlerinin dayanağını oluşturan belgelerin ilgili mevzuata uygun olarak düzenlenmesinin,
hesapların belgeler ile uyumlu olmasının sağlanması,
Yönetim kurulu yıllık faaliyet raporu içerisinde yer alan mali bilgilerin doğruluğunun tespiti hususlarında yapılacak olan bağımsız dış denetimin ilke ve çerçeveleri belirlenmiş olduğu,
İlgili yönetmeliğin 15 inci maddesinde kimlerin dış denetime tabi olduğu,
Hukuki durumu faal, yapı ruhsatı alınmış ve ortak sayısı 100 veya daha fazla olan yapı, turizm geliştirme ve gayrimenkul işletme konularında faaliyet gösteren kooperatifler dış denetime tabi olduğu,
Dış denetime tabi olduğu halde söz konusu denetimi yaptırmayan kooperatiflerin finansal tabloları, yönetim kurulu yıllık faaliyet raporu ve ibra konularında alınan genel kurul kararlarının geçersiz olduğu,
Şeklinde düzenleme yapılmıştır.
DIŞ DENETİM KİMLER TARAFINDA YAPILACAK
Yayınlanan Yönetmelik’in 14’ncü maddesine göre kooperatiflerin dış denetimini yapmaya yetkili olanlar;
Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu tarafından yetkilendirilen bağımsız denetçiler,
Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu tarafından yetkilendirilen bağımsız denetçiler,
3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanununa tabi Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ile Yeminli Mali Müşavirler,
İlgili Bakanlıkça dış denetimle yetkilendirilen, bağlı olunan merkez birlikleri veya merkez birliği kurulamamışsa bağlı olunan birlikler,
Tarafından yapılacağı şeklinde düzenleme yapılmıştır.
Bu anlamda dış denetime tabi olan kooperatiflerin genel kurullarında, ‘’dış denetimi yapmak üzere yukarıda sayılan meslek mensupları arasından seçilir.” Düzenlemesinin yer alması gerekmektedir.
DIŞ DENETÇİ SEÇİMİNİ GENEL KURUL YETKİSİNDEDİR
Dış denetçi seçme görevi, kooperatifin en yetkili organı olan genel kurulundur. Bu yetki devir ve terk edilmeyecek yetkilerdendir. Yani bu yetki hiçbir surette yönetim kuruluna devredilemeyecektir.
Dış denetim kapsamında Kooperatiflerin yapacakları genel kurul toplantı baş vurularında, gündeme dış denetçinin seçilmesi ile dış denetçiye verilecek ücret hakkında karar alınması gerekeceği bildirilmesi gerekir.
Yönetim kurulunca genel kurul onayına sunulmak üzere muhtemel dış denetçilerin ve ücretlerinin araştırılması tahmini bütçede yer alması gerekir.
Bakanlık Temsilcileri de yapılmakta olan kooperatif toplantı gündeminde dış denetime ilişkin madde yok ise “Kooperatif ve Üst Kuruluşların Denetimine Dair Yönetmelik” hükümleri gereğince gündem maddesi konulması gerektiği yönünde karar alınması gerektiğini divan heyeti ve genel kurula açıklama uyarısında bulunacaktır.