Samanyolu neden büküldü? Bilim insanları açıkladı

Astronomlar en sonunda galaksimizin tuhaf, çarpık şeklinin ardında yatan sebebi bulmuş olabilir.

Astronomlar, galaksideki yıldızların çoğunu barındıran Samanyolu diskinin aslında düşünüldüğü gibi düz olmadığını onlarca yıl önce fark etmişti. Samanyolu bir uçta disk düzlemine dik bir tarafa "aşağı" doğru kıvrılırken, öteki ucunda diğer tarafa "yukarı" kıvrılıyor.

Bu durumu açıklamak için bir dizi farklı fikir ortaya atıldı. Bunların arasında, bu şeklin bir manyetik alanın sonucu olabileceği ya da galaksimizin etrafını sardığı düşünülen görünmez karanlık maddeden bir halenin, kendi galaktik şekli nedeniyle bu diski büktüğü gibi savlar yer aldı.

Ancak, Avrupa Uzay Ajansı'nın (ESA) yıldızları haritalamayı hedefleyen uzay aracı Gaia aracılığıyla toplanan yeni veriler, diskin düzlüğündeki bu çarpıklığın bizimkine komşu,daha küçük başka bir galaksiyle çarpışmanın sonucunda ortaya çıkmış olabileceğini gösteriyor. Yeni çalışmaya göre bu çarpışma hala gerçekleşmeye devam ediyor ve Samanyolu'nun galaksi diski boyunca gerçekleşen dalgalanmalar oluşturuyor.

Yeni çalışma, galaksimizdeki bir milyardan fazla yıldızla ilgili veriler toplamış olan Gaia uzay görevinin sağladığı özgün verilere dayanıyor. Bilim insanlarından oluşan ekip, uzay aracından gelen verileri dikkatle inceledi ve galaksimizdeki çarpıklığın sabit durmadığını, kendi düzlemi etrafında dönerek zamanla değiştiğini keşfetti.

Galaksi etrafındaki dalgalanmanın bir turunu tamamlaması 600 ile 700 milyon yıl arasında sürüyor. Beklenenden ve çarpıklığı açıklayabilecek diğer savların öngördüğünden çok daha fazla olan bu hız, dalgalanmaya başka bir galaksinin çarpması gibi çok daha güçlü bir şeyin neden olma ihtimalini ortaya koyuyor.

Hakemli bilim dergisi Nature Astronomy'de yayımlanan yeni makalenin başyazarı, İtalya'daki Turin Astrofizik Gözlemevi'nden Eloisa Poggio, şunları ifade etti:

Yamulmanın hızını modellerimizdeki verilerle karşılaştırarak ölçtük. Ölçülen hızlar göz önünde bulundurulursa, çarpılmanın Samanyolu merkezi etrafındaki bir tam turunu 600 ila 700 milyon yıl içinde tamamlaması gerekir. Bu da küre şeklinde olmayan bir hale etkisi savının da yer aldığı diğer modellere dayanarak yürütülen tahminlerden çok daha fazla."

Astronomlar hangi galaksinin bizimkine çarpıyor olabileceğini ya da bunun ne kadar önce gerçekleşmiş olabileceğini henüz belirleyemedi. Olasılıklardan biri Samanyolu etrafında dönen Yay Eliptik Cüce Galaksisi. Bu galaksinin daha önce kendi diskine doğru püskürdüğü ancak galaksimiz tarafından yavaş yavaş içeri çekildiği düşünülüyor.

Astronomlar bu çarpılmanın muazzam heybetine karşın Dünya üzerindeki yaşama kayda değer bir etkisi olmayacağını belirtiyor.

Poggio şöyle açıklıyor:

Güneş, galaksinin merkezine 26 bin ışık yılı uzakta bulunuyor ve burada çarpılmanın şiddeti son derece küçük. Ölçümlerimiz büyük oranda galaksi diskinin dış kısımlarıyla, galaksi merkezinden 52 bin ışık yılı veya daha uzak bölgeleri içeriyor. (Independent Türkçe)