Antik DNA, Amerika’daki en eski evcil köpeği ortaya çıkardı

PP-00128 etiketli bir kemik parçasının DNA analizi, bir köpekten geldiğini ortaya çıkarana kadar bir ayıya ait olduğu düşünülüyordu. C: Douglas Levere / Buffalo Üniversitesi

Araştırmacılar 1998’de Alaska’nın batı kıyısında tünel benzeri bir mağara kazmaya başladıklarında, eski ayıların kalıntılarını keşfetmeyi umuyorlardı. Bunun yerine, daha da ilgi çekici bir şey ortaya çıkardılar: Amerika’da bilinen ilk köpeğe ait küçük bir kemik parçası. Bulgular, köpeklerin bu kıtalara ayak basan ilk insanlara eşlik ettiği ve her ikisinin de oraya Pasifik kıyısı boyunca seyahat ettiği fikrini destekliyor.

Arkeofili'de yer alan habere göre, araştırmada yer almayan Corvallis Oregon Eyalet Üniversitesi’nden arkeolog Loren Davis “Bu harika bir çalışma” diyor. “Kıyı göçü teorisi doğruysa, tam olarak bu çalışmada bildirilen türden kanıtları görmeyi beklemeliyiz.”

Araştırmacılar bir zamanlar insanların başlangıçta Amerika’ya yaklaşık 12.000 yıl önce girdiğini düşünüyorlardı. Bu zaman aralığı, Kuzey Amerika’nın çoğunu kaplayan kalın buzulların erimeye başladığı zamandı. Bu, insanların Sibirya’dan Bering Denizi’ndeki sular altında kalan topraklarda ve ardından mamut ve diğer büyük av hayvanları için Kuzey Amerika’ya gitmelerine olanak tanıyan bir koridor açtı.

Ancak son on yılda arkeologlar, insanların Kuzey Amerika’ya çok daha erken bir dönemde geçmeye başladığını gösterdi. Buzulların etrafından dolaşmak için, tekneyle adaya geçtiler ve düşük deniz seviyelerine maruz kalan kıyı şeritleri boyunca yürüdüler. Yaklaşık 16.000 yıl önce Sibirya’dan Alaska takımadalarına seyahat ettiler ve sonunda Pasifik kıyılarına doğru ilerlediler.

Bulunan köpek kemiği de bu hipotezi destekliyor. Araştırmacılar, Wrangel Adası yakınlarında kazılan 50.000’den fazla tarih öncesi hayvan ve insan kalıntısı arasından elde edilen kemiğin DNA’sını analiz edene kadar bir köpeğe ait olduğunu fark etmedi.

Buffalo Üniversitesi’nde (UB) bir biyolog olan ekip lideri Charlotte Lindqvist, “Bunun başka bir ayı kemiği olduğunu düşünerek yola çıktık” diyor. “Daha çok incelediğimizde, bir köpekten geldiğini öğrendik.”

Burada çalışmanın yazarlarından Flavio Augusto da Silva Coelho tarafından tutulan kemik parçası. C: Douglas Levere / Buffalo Üniversitesi
Bilim insanlarının makalede bildirdiklerine göre, kemik yaklaşık 10.200 yaşında ve bu köpeği Amerika’da bilinen en eski köpek yapıyor. (Önceki rekor sahibi, ABD’nin Ortabatı bölgesinde ortaya çıkarılan 10.000 yıllık iki köpekti.) Ve köpeğin DNA’sı, daha da erken bir zamana dair ipuçları taşıyor.

Köpeğin genomu, araştırmacıların yaklaşık 23.000 yıl önce Sibirya’da evcilleştirildiğini düşündüğü bilinen ilk köpeklerle yakından ilişkili olduğunu ortaya çıkardı. Ekip, Alaska köpeği ile Sibirya ataları arasındaki genetik farklılıkların sayısına dayanarak, iki popülasyonun 16.700 yıl önce (artı veya eksi birkaç bin yıl) bölündüğünü tahmin ediyor.

Bu, köpeklerin ve onlarla birlikte insanların Sibirya’yı terk edip Kuzey Amerika buzulları erimeden binlerce yıl önce Amerika’ya girdiklerine dair bir ipucu. Ekibin bir parçası olmayan Durham Üniversitesi arkeolog Angela Perri, “Burada, köpeklerin 16.000 yıl önce Amerika’da insanlarla birlikte olduğunu gösteren fiziksel kanıt olmasa da genetik kanıtımız var.” diyor.

Tarihler ayrıca, modern Yerli Amerikalıların Sibirya’daki atalarından ne zaman ayrıldığına dair DNA temelli tahminlerle aynı çizgide ve ilk göçlerin ne zaman gerçekleştiğini saptamak için başka bir kanıt dizisi sağlıyor. UB’de yüksek lisans öğrencisi olan ve DNA ve diğer analizleri yapan Flavio Augusto da Silva Coelho, “Köpeklerin nasıl hareket ettiğini anlamak, insanların nasıl hareket ettiğini de gösteriyor” diyor.

Perri de aynı fikirde. Çalışma, köpeklerin eski insan göçlerini izlemenin yararlı bir yolu olduğunu gösteriyor, özellikle de insan kalıntıları eksik olduğunda veya topluluk kaygıları nedeniyle örneklenemediğinde, diyor. İnsan örnekleri olmasa bile, “köpekler bize tarihimiz hakkında gerçekten ilginç şeyler söyleyebilir.” diyor.

Örneğin, köpek kemiğindeki kimyasal izotoplar, köpeğin deniz hayvanlarını yediğini gösteriyor. Köpekler balık tutmada pek iyi olmadıklarından, sahipleri onlara muhtemelen kendi avladıkları balık, fok veya balina artıkları vermişti.

Perri, “Bu, insanların köpekleri beslediğinin güçlü bir göstergesi.” diyor. “Bu çalışmadaki her şey, kıyıya adapte olmuş insanların ve onların köpeklerinin Amerika’ya geçmesine işaret ediyor.”

Science Magazine. 23 Şubat 2021.

Makale: Flavio Augusto da Silva Coelho, Stephanie Gill et al. 2021. An early dog from southeast Alaska supports a coastal route for the first dog migration into the Americas. Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences.