Betelgeuse'e neler oluyor? Bilim insanlarının kafasını karıştıran yıldız

Bilim insanları, gece göğünün en parlak yıldızlarından biri olan Betelgeuse'e ne olduğunu hâlâ "tam olarak anlayamadıklarını" söylüyor.

Yıllardır tuhaf hareketler sergileyen yıldız, karardıktan sonra süpernovaya dönüşmek üzere olabileceğine dair şüphelere yol açtı.

Ancak bunun yerine yıldıza belki de daha da olağandışı bir şey oluyor; onu izleyen bilim insanlarına göre yıldız çarpıcı patlamasından sonra kendini toparlıyor ve şu anda "bir tür sıçrama" yapıyor.

Bu, Hubble Uzay Teleskobu ve diğer ekipmanlardan elde edilen verileri kullanarak yıldızı, patlamasını ve sonrasındaki etkileri gözlemleyen bilim insanlarının vardığı sonuç.

Independent'tan Andrew Griffin'in haberine göre; bilim insanları yüzyıllardır Betelgeuse'e hayranlık duyuyor; gece gökyüzümüzdeki en parlak yıldızlardan biri ve yaklaşık 200 yıldır atımlarının düzenli ritmini izliyorlar.

Ancak yıldız 2019'da farklı bir şekilde hareket etmeye başladı. Bilim insanları, yıldızın kelimenin tam anlamıyla patlayarak büyük bir yüzey kütle atımı (SME) ürettiğinden şüpheleniyor.

Bu, kendi Güneşimizden düzenli olarak fırlatılan koronal kütle atımlarına (CME) benzer bir süreç. Ancak Betelgeuse'teki patlama yaklaşık 400 kat daha güçlüydü ve birçok yönden eşi benzeri görülmemişti.

Yıldızla ilgili bilgileri derleyen Astrofizik Merkezi'nden Andrea Dupree, "Daha önce bir yıldızın yüzeyinde büyük bir kütle atımı görmemiştik" dedi.

Tam olarak anlayamadığımız bir şeyler oluyor. Bu, Hubble'la doğrudan gözlemleyebildiğimiz ve yüzey ayrıntılarını çözebildiğimiz tamamen yeni bir fenomen. Yıldızların evrimini gerçek zamanlı izliyoruz.

Patlama, yıldızın derinliklerinde yükselen ve sonunda Betelgeuse'te milyonlarca kilometre boyunca uzanan bir gaz sütununun ardından meydana gelmiş olabilir. Daha sonra yıldızın büyük bir bölümünü patlatarak geride soğuk bir yüzey alanı ve toz bulutu bıraktı, bu da yıldızın gece gökyüzünde sönükleşmesine neden oldu.

Bu da parlaklıkta 2019'un sonlarında meydana gelen ve aylarca devam eden gözle görülür değişiklikleri açıklıyor.

Betelgeuse patlamanın ardından hâlâ toparlanıyor gibi görünüyor. Bilim insanları tarafından 200 yıldır takip edilen 400 günlük atım hızı artık yok ve yıldızın kendisi de yeniden şekillenirken sıçrama yaşıyor.

Bilim insanları hem patlamalarının hem de kalıntılarının hikayesini açıklayabilmek için çalışmalarını hâlâ sürdürüyor. Ancak James Webb Uzay Teleskobu'ndan biraz yardım alabilirler; bu teleskop fırlatılan materyalin uzaya gidişini ve yıldızdan uzaklaşmasını izleyebilir.

(Independent Türkçe için çeviren: İpek Uyar)