'Salda Gölü'nün UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne alınması gerekiyor'

2 milyon yıllık bir zaman diliminde oluşan ve millet bahçesi gibi projelerle zarar gören Salda Gölü, NASA'nın 'Salda Gölü’nün farklı yönleriyle Mars’taki Jezero Kraterine benzediğini gösteriyor' açıklamasının ardından yeniden gündeme geldi.

Daha önce gölü talana açmak için çeşitli projeler ortaya koyan bakanlık ise NASA'nın araştırma sonuçlarının ardından birbiri ardına ingilizce paylaşımlar yapmaya başladı.

UNESCO DÜNYA MİRASI LİSTESİ'NE ALINMASINA GEREKİYOR

TMMOB Yönetim Kurulu Emin Koramaz, BirGün'deki köşe yazısında Salda Gölü'nün UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne alınması gerektiğini yazdı.

Yazısında, ''Salda Gölü’nü ve çevresini sermayenin yağmasından ve insanların açgözlülüğünden koruyabilmemiz için bölgenin derhal UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne alınması gerekiyor'' diyen Koramaz yazısını, ''NASA’nın Twitter paylaşımları sonrasında kendi reklamını yapabilmek için birbiri ardına İngilizce tweetler atan Bakanlık, Salda Gölü için ille de iyi bir şey yapmak istiyorsa, Dünya Mirası Listesine alınması için UNESCO’ya başvuruda bulunmalıdır'' ifadeleri ile sonlandırdı.

Koramaz'ın yazısının tamamı şöyle:

''Mars’ı keşfetmek ve Mars ile Dünya arasında kurulacak bir iletişim ağı vasıtasıyla sürekli bir bilgi akışı sağlamayı amaçlayan “Mars Keşif Programı” kapsamında kızıl gezegene gönderilen beşinci araç “Perseverance” adını taşıyor. ABD’li bir ortaokul öğrencisinin önerisiyle konulan bu ismin Türkçe karşılığı “sebat”. NASA yetkililerine göre bu isim, zorluklar karşısında geri adım atmayan keşif ruhunu yansıttığı için seçilmiş.

Perseverance’ın Mars’a giden 6 aylık yolcuğu 18 Şubat tarihinde tamamlandı. Araç gezegen üzerinde bulunan ve kurumuş bir su yatağı olduğu düşünülen “Jezero Krateri”ne başarıyla indi. Tüm dünyada merakla takip edilen bu iniş öncesinde NASA, aracın görevlerine ve ineceği bölgeye ilişkin Twitter paylaşımında “Kratere kimse ayak basmadı ama Türkiye’deki Salda Gölü sayesinde neler bekleyebileceğimiz konusunda bazı fikirlerimiz var” açıklamasında bulunarak, NASA sitesinde yayınlanan “Türkiye’de bir göl bize Mars hakkında ne söyleyebilir” başlıklı makaleye dikkatimizi çekti.

Purdue Üniversitesi’nde görev yapan NASA bilim ekibi üyesi Briony Horgan’ın İstanbul Teknik Üniversitesi’nden meslektaşları ile birlikte 2019 yılında Salda Gölü’nde yaptıkları incelemelere dayanan bu makaleye göre, daha önceki Mars keşiflerinde yapılan araştırmalar, Salda Gölü’nün farklı yönleriyle Mars’taki Jezero Kraterine benzediğini gösteriyor.

SALDA VE JEZERO

Salda Gölü kıyısında bulunan ve mikropların yardımıyla oluşan kaya (mikrobiyalit) tepeciklerinin aşınmasıyla ortaya çıktığı düşünülen hidromagnezit çökeltilerin, Jezero Krateri’nde de bulunabileceği beklentisi, Mars yüzeyindeki olası geçmiş canlılığa ilişkin en önemli umutlardan birisi.

Yine benzer biçimde Salda Gölü’nün alüvyal deltalarında bulunan kaya yataklarının zaman içinde ortaya çıkan konumlanışının Jezero’daki biriktirme süreçleri konusunda bilgiler verebileceği düşünülüyor.

Yörüngeden yapılan gözlemlerde Jezero Krateri kıyılarında tespit edilen, minerallerden ve karbonattan oluşan kayaç birikintilerinin Salda Gölü kıyısında bulunan farklı kökenlerden kaya ve taşlıklar içeren sahil çökeltilerine benzeyip benzemediği de bir diğer araştırma konusunu oluşturuyor.

Salda Gölü’nü özel kılan etmenlerin başında yer alan ve gölün kimyasını değiştirmede ve mikroplar için çevreyi elverişli hale getirmede önemli bir rol oynayan yeraltı suyu sızıntılarının benzerlerinin bulunması da Perseverance’ın temel görevlerinden birisi durumunda.

Tüm bu konularda elde edilecek bulgular, Jezero Kraterinin tahmin edildiği gibi eski bir göl yatağı olup olmadığı, içinde mikrobiyolojik yaşam kalıntıları barındırıp barındırmadığı ve Mars’taki coğrafi süreçler hakkında bizlere büyük bilgiler verecek. Belki de dünya dışı yaşamın kapılarını aralayacak.

SALDA GÖLÜ MİLLET BAHÇESİ

NASA’nın paylaşımıyla bir kez daha gündeme gelen Salda Gölü yaklaşık 2 milyon yıllık bir geçmişe sahip. Sadece dünyanın jeolojik oluşumu ve canlılığını anlamak için değil, dünya dışı yaşamın kökenlerini araştırmak için de benzersiz bir laboratuvar durumunda.

1989 yılında 1. Derece SİT alanı olarak ilan edilen, turizmi canlandırma gerekçesiyle 2. Derece Doğal Sit Alanı’na düşürülen Salda Gölü ve çevresi 2019’da Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile Özel Çevre Koruma Bölgesi ilan edildi.

Aynı yıl içinde bölgede Millet Bahçesi kurulacağı bizzat Çevre ve Şehircilik Bakanı tarafından açıklandı. Hazırlanan proje alelacele ihaleye çıkarıldı ve açtığımız davalara rağmen süreç adeta mahkemelerden kaçırılarak oldu bittiye getirildi ve 2019 sonbaharında ihale tamamlandı.

Geçtiğimiz yıl Göl ziyaretlerinin Covid-19 tedbirleri kapsamında ziyaretçi girişine kapatılmasından istifade eden üstlenici şirket, Salda’nın bembeyaz kumullarını kazarak başka bölgelere taşıdı. Kazılan ve taşınan beyaz kumullar, ayak dahi basılmadan korunması gerekecek, dünyada sadece birkaç yerde örneği bulunan nadir özelliklere sahip oluşumlardı. Kamuoyu tepkisi kumul alanın tahribatını durdursa da, çevredeki yapılaşmayı engelleyemedi. Salda Gölü kenarında bugün bir şantiye bulunuyor ve inşaat faaliyeti tüm hızıyla sürüyor.

UNESCO’YA BAŞVURU YAPILMALI

Sürekli olarak plan ve proje değişikliğiyle yargı süreci işletilemez hale getirilmek istenen Millet Bahçesi kapsamında Salda Gölü etrafına inşa edilen çevreyle uyumsuz yapıların fotoğrafları ise her gün sosyal medyada yayınlanıyor. 2 milyon yıllık bir yeryüzü mirası gözlerimizin önünde yok oluşa doğru sürükleniyor…

İnsanlığın dünya dışı keşifler için gösterdiği sebatın daha fazlasını yeryüzü güzelliklerimizi ve mirasımızı korumakta göstermemiz gerekiyor. Salda Gölü korunması gerekenler listesinden en üstlerde yer alıyor.

Salda Gölü’nü ve çevresini sermayenin yağmasından ve insanların açgözlülüğünden koruyabilmemiz için bölgenin derhal UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne alınması gerekiyor. NASA’nın Twitter paylaşımları sonrasında kendi reklamını yapabilmek için birbiri ardına İngilizce tweetler atan Bakanlık, Salda Gölü için ille de iyi bir şey yapmak istiyorsa, Dünya Mirası Listesine alınması için UNESCO’ya başvuruda bulunmalıdır.''