Bir utanç ligi daha: Türkiye 'kritik derecede yetersiz' altı ülkeden biri oldu!

Daha önce açıklanan hukukun üstünlüğü endeksinde Afrika ve Orta Doğu ülkeleri ortalamasına bile ulaşamayan, son 7 yıl boyunca üst üste azalan kişi başı milli geliriyle Nauru ve Gabon’un gerisinde kalan, Zimbabve ile Uganda’nın bulunduğu kara parayla mücadele listesinde gri kategoriye düşen Türkiye şimdi de çevre politikaları konusunda ‘kritik derecede yetersiz’ altı ülkeden biri oldu.

Karar gazetesinin haberine göre; yargıda, şeffaflıkta son üç yılda artarak devam eden geriye gidiş küresel endekslere yansıyor. Dünya Adalet Projesi’ne göre, Türkiye hukukun üstünlüğü endeksinde 139 üye arasında sondan 22’nci sırada yer aldı. İnsan hakları alanındaki geriye gidiş verilere yansıdı. Ekonomideki hatalı adımların etkisiyle milli gelirde Gabon’un gerisine düşen Türkiye’nin risk primi Nijerya’nın üstüne çıktı.

KARA PARADAN SONRA SONRA ÇEVRE KONUSUNDA DA ‘GRİ LİSTE’

Küresel kara para ağını denetleyen Mali Eylem Görev Gücü’nün, kaynağı belirsiz girişleri önleyemediği gerekçesiyle Türkiye’yi gri kategoriye alması, yabancı sermayenin önüne duvar oldu. Son düşündürücü gelişme ise iklim konusunda yaşandı. Dünya, iklim krizine karşı acil adım çağrıları yaparken İklim Eylemleri Takip grubu, Ankara’nın taahhütlerini ‘kritik derecede yetersiz’ buldu. Listede İran, Suudi Arabistan da yer aldı.

Türkiye’nin ‘utanç listesi’ bu kez iklimle kabardı

Kara para aklama liginde gri listeye düşen Türkiye, hukukun üstünlüğü alanında da 139 ülke arasında sondan 22’nci oldu. Milli gelir sıralamasında Gabon’un bile gerisine düşmemizle kabaran ‘utanç listeleri’ne bir yenisi de iklim alanında eklendi. İklim Eylemleri Takip grubu, Türkiye’nin çevre politikaları konusunda ‘kritik derecede yetersiz’ 6 ülkeden biri olduğunu belirtti.

Son yıllarda neredeyse her alanda geriye gidiş listelerinin zirvesinde bulunan Türkiye, hukukun üstünlüğü konusunda 139 ülke arasında 117’inci sırada yer aldı. 2020 yılında 107’inci sırada olan Türkiye bir yıl için 10 puan birden geriledi.

Coğrafi bölgelere göre kategorize edilen endekste, Doğu Avrupa ve Orta Asya grubunda bulunan 13 ülke arasında ise Rusya’nın da gerisinde sonuncu sırada yer aldı. Yargı alanındaki kötüye gidiş sürerken küresel kara para ağını denetleyen Mali Eylem Görev Gücü, kaynağı belirsiz girişleri önleyemediği gerekçesiyle Türkiye’yi, Sudan ve Yemen’in bulunduğu gri kategoriye aldı.

Bu kararla, yabancı sermaye açısından yeni riskler ortaya çıktı. Kritik tablonun ardında ise kara parayla mücadele yasasının bugüne kadar çeşitli gerekçelerle ertelenmesi yatıyor. Ankara, milli gelir sıralamasında ise hatalı para politikaları ve ekonomideki belirsizlik nedeniyle Gabon’un gerisinde düşen Türkiye’nin risk primi Nijerya’nın üstüne çıktı.

Her alandaki kötüye gidiş, eğitim konusuna da yansıdı. Eylül ayında üniversitelerin yüz yüze eğitime başlamasıyla patlak veren yurt sorunu nedeniyle binlerce öğrenci açıkta kaldı. Barınma sorunuyla karşı karşıya kalan üniversiteliler parklarda sabahlarken Cumhurbaşkanı Erdoğan “Türkiye dünyanın en fazla sayıda kamu yüksek örğenim öğrenci yurduna ve yatağın salip ülkesi” ifadesini kullanmıştı. Ancak, Eurostat verilerine göre öğrencilerin yurtta kalma oranı Avrupa’da yüzde 17 seviyesindeyken Türkiye’de yüzde 10’da kaldı.

Türkiye, ifade özgürlüğünde de geri kalmış ülkeler liginde yer aldı. Freedom House ‘2021 İnternette Özgürlük’ raporunda 100 puan üzerinden yapıldığı değerlendirmede Türkiye; erişim engeli, içerik sınırlaması ve kullanıcı hakları ihlalleri başlıkları altında aldığı toplam 34 puanla ‘özgür olmayan ülkeler’ arasında yer aldı.

Raporda “AK Parti hükümeti, darbe girişiminden sonra muhaliflere baskı uyguladı” denildi. Neredeyse her alanda kabaran ‘utanç listeleri’ne son örnek ise iklim alanında geldi. İklim kriziyle mücadelede kritik bir öneme sahip olduğu bilinen Birleşmiş Milletler COP26 iklim zirvesini değerlendiren Nature dergisi, Türkiye’nin de aralarında bulunduğu altı ülkenin iklim krizine karşı ‘kritik derecede yetersiz’ noktada olduğu değerlendirmesine yer verildi.

Bilim insanları ve politika uzmanlarından oluşan ‘İklim Eylemleri Takip’ (CAT) grubu, ülkelerin iklim taahhütleri ve politikalarının potansiyel etkilerini takip ediyor. CAT’ın verilerine göre ülkelerin çoğu, şu an Paris İklim Anlaşması’ndaki hedefe ulaşma konusunda taahhütlerinin gerisinde kalmış durumda. CAT, 40 ülkenin taahhütlerini inceleyerek, yeterlilik durumlarını sıraladı. CAT’ın iklim taahhütleri ve politikalarını ‘kritik derecede yetersiz’ bulduğu altı ülke arasında Türkiye de yer aldı. Rusya, Suudi Arabistan, İran, Tayland ve Singapur listede yer alan diğer ülkeler oldu.