Biden yeni dönemin işareti

Beyaz Saray’a çıkmaya hazırlanan Biden’ın, Trump’ın eyaletlerde bugün açacağı davalardan ne kadar etkileneceği belirsiz. Ankara’dan “Türkiye, ABD’nin yeni yönetimiyle çalışmayı sürdürecektir” mesajı verildi.

ABD’de 3 Kasım’da sona eren ve oy sayımı boyunca başa baş süren başkanlık seçimleri, beş gün sonra Demokratların adayı Joe Biden lehine sonuçlandı. 36 yıl senatörlük, 8 yıl başkan yardımcılığı yapan Biden, kazandığı eyaletlerle birlikte en az 273 delege sayısına ulaştı.

Biden kendisine zaferi getiren kritik eyaletlerdeki oylamaları küçük farklarla elde etti. Pennsylvania ve Wisconsin’de yüzde 0,6 ve Michigan’da yüzde 2,5 ila Nevada’da yüzde 2 farkla eyaletleri kazanan Biden, Arizona’da da yüzde 0,6 ile Georgia’da yüzde 0,2 önde ilerledi. Trump’ı 214 delegede bırakan Biden, seçimi kazanması üzerine yaptığı konuşmada Trump destekçilerine “Birbirimize şans verelim” diyerek seslendi.

‘DİNLEME ZAMANI’

“Sert söylemi bir kenara bırakma, atmosferi sakinleştirme, birbirimize tekrardan bakma ve birbirimizi dinleme zamanı” diyen Biden, “Rakiplerimizi düşman olarak görmeyi bırakalım. Bu gece tüm dünya Amerika’yı izliyor ve Amerika’nın dünya için bir yol gösterici olduğunu düşünüyorum” şeklinde yapıcı bir tutum sergilemeyi tercih etti. Başkan yardımcısı seçilen Kamala Harris de Delaware eyaletinde yaptığı zafer konuşmasında, “Umudu, birliği, nezaketi, bilimi ve hakikati seçtiniz” diyerek Demokrat destekçilerine mesaj verdi.

ÖNE ÇIKAN VAATLER

Biden seçim kampanyası boyunca halkın şartlarını iyileştirmeyi vaat eden söylemlerini hayata geçirip geçirmeyeceğiyle ilgili merak konusu. Biden, ABD’nin bugünlerde en acil sorunu olan koronavirüs hakkında, ülke genelinde herkese ücretsiz test imkanı sağlama ve ulusal filyasyon programı için 100 bin kişiyi işe almayı vaat etti. Partisinin sol kanadından gelen herkese ücretsiz sağlık hakkına karşı çıkan Biden, eski başkan Barack Obama’nın çıkardığı Obamacare’i genişletmek ve nüfusun yüzde 97’sini sigortalamak istediğini belirtti.

ASGARİ ÜCRETİ ARTIRMA

Ayrıca sosyal güvenlik ödemelerini aylık 200 dolar azaltmak, Trump dönemindeki vergi kesintilerini iptal etmek ve federal öğrenim kredisi borçlarından 10’ar bin dolar affetmek de Biden’ın vaatleri arasında yer aldı. Biden seçmenlerine ülke genelinde asgari ücreti saatlik 15 dolara (yaklaşık 130 TL) yükseltmek istediğini söyleyerek de dikkat çekti.

‘TEKRAR İNŞA’ PROGRAMI

Bu yıl ABD’yi sarsan ırkçılık karşıtı protestoların ardından Biden, ABD’de ırkçılık olduğunu ve bununla, azınlıkları destekleyen geniş ekonomik ve sosyal politikalar aracılığıyla mücadele etmek gerektiğini ifade etti. “Tekrar inşa” programında, azınlıkların işletmelerine destek verecek 30 milyar dolarlık bir yatırım fonu da yer aldı.

Bu dönem adli yargı konusunda 1990’lardaki “suçla sert mücadele” fikrinden farklı politikalar savunan Biden, cezaevine giren kişilerin sayısını azaltmayı, hapis cezalarında alt sınırı kaldırmayı, esrarı yasallaştırmayı, sabıka kayıtlarındaki geçmiş esrar suçlarını silmeyi ve idamı kaldırmayı da vaat etti.

İKLİM ANLAŞMASI

İklim değişikliğini varoluşsal bir tehdit olarak adlandıran Biden, Paris İklim Anlaşması’nı tekrar imzalayacağını açıkladı. Obama’nın imzaladığı ve Trump’ın çekildiği anlaşma, 2025’teki karbon salımının 2005’tekinden yüzde 28 az olmasını öngörüyordu.

NATO’YLA İLİŞKİLER

Biden başkanlık koltuğuna oturduktan sonra önceliği ulusal sorunlara vereceğini söyledi. Dünyanın her yerinde daha aktif bir ABD’yi savunan Biden, ABD’nin müttefikleriyle, özellikle de Trump’ın fonunu kesmekle tehdit ettiği NATO ile ilişkileri tamir etmek istediğini beyan etti.

GÖZLER RUSYA VE ORTADOĞU'DA

Obama’nın başkan yardımcılığı görevini yürüttüğü dönem Ortadoğu politikalarında tartışmalı kararlara imza atan Biden, Libya ve Suriye’de kanlı operasyonlara konu olan “Arap Baharı” adı verilen sürecin mimarlarından biri olarak öne çıkıyor. Irak işgaline verdiği destekle de bilinen Biden’ın başkanlık döneminde Ortadoğu ülkeleriyle zorlu ilişkiler yürütmesi bekleniyor.

İsrail-Filistin konusunda Trump gibi İsrail yönetimiyle yakın ilişkileri olduğu bilinen Biden, iki devletli çözümü savunurken Filistinlilerin tepkisine neden olan Kudüs’teki büyükelçiliği ve ‘başkent’ kararını koruyor. İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’yla yakın ilişkileri olan Biden, Filistin’in ilhakı planında Trump kadar keskin bir tutum almasa da başkanlığı dönemi İsrail’in çıkarlarını korumaya devam edeceği tahmin ediliyor.

Biden’ın Trump’ın aksine Rusya’ya karşı daha katı bir tutum aldığı biliniyor. Putin’in “Batı demokrasisine” saldırdığını ve NATO’yu zayıflatmaya çalıştığını savunan Biden, NATO ve AB desteğiyle Rusya’ya daha fazla baskı yapılmasını istiyor. İran’la ise nükleer müzakereye geri dönülmesi görüşünü paylaşan Biden, yaptırımların devam etmesi gerektiğini savunuyor.

KAYBEDEN TRUMP NE YAPACAK?

Biden’ın seçimi kazandığı haberini golf oynarken öğrenen Trump, Twitter dışında henüz kamuoyuna bir açıklamada bulunmadı. Trump, Twitter’dan dün “Tablo oluşturma aşamasına yeni başlıyoruz. Seçmen sahtekarlığı olduğuna dair bir dizi yeminli beyan görüyoruz. Sistemde kimlik doğrulama ile ilgili bir sorun varsa, bu tüm seçimleri ciddi şekilde etkileyecektir” açıklaması yaptı.

Trump, postayla gönderilen ve 3 Kasım sonrasında ulaşması halinde de geçerli kabul edileceği seçimden önce konulan kurallarla belirlenen oyların hileli olduğunu ve oy sayımında usulsüzlük yapıldığını iddia ediyor. Ancak iddialarıyla ilgili henüz bir kanıt sunamadı. Trump’ın bugüne kadar kabul edilen tek başvurusu, Pennsylvania’daki Cumhuriyetçi Parti’yi destekleyen gözlemcilerin sayımı canlı yayından değil, yerinden izlemesi talebi oldu. Yerel mahkeme bu talebi kabul ederek gözlemcilerin oy sayım merkezinde bulunmasına izin verdi.

Bugün yasal süreci başlatacak olan Trump’ın seçim sonuçlarına itiraz etmesi bekleniyor. Yeniden sayım talep edilebilen eyaletlerde hakkını deneyecek olan Trump, Michigan, Nevada ve Georgia’da da usulsüzlük yapıldığını iddia ederek oy sayımının durdurulması için dava açma girişiminde bulunmuştu. Ancak üç eyalette de bir kanıta rastlanmadığı için bu talebi reddedilmişti.

DESTEKÇİLERİ SİLAHLARLA SOKAKLARDA

Trump destekçileri liderlerinin seçimin çalındığına yönelik kanıtlanmamış iddiasını dile getirmeye devam etti. Atlanta, Tallahassee, Austin, Bismarck, Boise ve Phoenix gibi kentlerde sokaklara çıkan Trump destekçilerinin silahlı oldukları ve “Daha bitmedi”, “Çalmayı bırakın”, “Oylar çalınıyor”, “Yalan haberler” gibi sloganlar attıkları yayınlanan görüntülerde yer aldı.

BİRÇOK ÜLKEDEN KUTLAMA MESAJLARI

Biden’ın seçimi kazanması sonrası birçok ülkeden destek açıklamaları geldi.

‘İSRAİL’İN BÜYÜK DOSTU’

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, Biden’ı ‘İsrail’in büyük dostu’ sözleriyle kutladı. Netanyahu, Twitter’dan “Tebrikler Joe Biden ve Kamala Harris. Joe, yaklaşık 40 yıldır çok uzun, sıcak kişisel bir ilişkimiz oldu ve seni İsrail’in iyi bir dostu olarak biliyorum. İkinizle de ABD ve İsrail arasında özel işbirliğini güçlendirmek için çalışmayı bekliyorum” paylaşımı yaptı. İngiltere Dışişleri Bakanı Dominic Raab da ülkesinin ‘ABD’nin yeni yönetimiyle çalışmak için heyecanlı olduklarını’ belirtti.

Hindistan Başbakanı Narendra Modi de Twitter’dan “Muazzam zaferiniz için tebrikler Joe Biden. Başkan yardımcısı olduğunuz dönemde Hindistan-ABD ilişkilerini güçlendirmek üzere katkılarınız paha biçilemez ve çok önemliydi. Hindistan-ABD ilişkilerini daha üst seviyeye çıkarmak için sizinle yakın bir şekilde çalışmayı bekliyorum” mesajı paylaştı.

Biden’ı kutlayan bir diğer isim Venezuela Devlet Başkanı Nicolas Maduro oldu. Maduro, “Kurtarıcı Simon Bolivar’ın anavatanı Venezuela, ABD halkı ve hükümeti ile diyalog ve anlayışa her zaman hazır olacak” açıklaması yaptı.

TÜRKİYE’DEN TEBRİK

Türkiye’de AKP kanadından ilk mesaj Cumhurbaşkanı yardımcısı Fuat Oktay’dan geldi. Oktay, Biden’ın seçilmesi üzerine “Türkiye ABD’nin yeni yönetimiyle çalışmayı sürdürecektir” dedi. CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu da Twitter’dan “Amerika Birleşik Devletleri’nin 46. Başkanı olarak seçilen Joe Biden ve yardımcısı Kamala Harris’i tebrik ederim. Türkiye - ABD arasındaki dostluğun ve stratejik müttefiklik ilişkilerimizin güçlenmesini dilerim” mesajı verdi.

Türkiye’yle ilk gündem: s-400 yaptırımları

Seçim sonrası Ankara-Washington ilişkilerinin ilk gündemini S-400 yaptırımlarının oluştuması bekleniyor. ABD Kongresi’nin Aralık ayı ortasına kadar yasalaştırmayı öngördüğü 2021 Ulusal Savunma Yetkilendirme Yasası, Rusya’dan S-400 satın alan ve denemesi de yapan Türkiye’ye yaptırım uygulanmasını içeriyor.

Yaklaşık 740 milyar dolarlık bir bütçeyi içeren yasa, Trump’ın onayıyla yürürlüğe giren Amerika’nın Hasımlarına Yaptırımlar Yoluyla Karşı Koyma Yasası’nın (CAATSA) Türkiye’ye karşı uygulanmasını kapsıyor. Seçimin hemen akabinde yeni yönetimin Türkiye ile yapacağı ilk görüşmede bu konunun gündeme gelmesi bekleniyor.

Bir dönem Dış İlişkiler Komisyonu’nun başkanlığını yürüten ve bu görevleri sırasında Türkiye’yi yakından ilgilendiren birçok konuda yer alan Biden, AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’la ilgili sözleri nedeniyle eleştirilmişti. Biden, geçen yıl aralık ayında New York Times’a verdiği bir mülakatta Erdoğan’dan “otokrat” diye bahsetmişti.