Skandal iddia: Çin aşısının onayını hızlandırmak için rüşvet mi verildi?

Geliştirdiği COVID-19 aşısını Türkiye, Brezilya ve Endonezya'ya kadar gelişmekte olan ülkelere tedarik etmeye çalışan Sinovac, Çin'in ilaç endüstrisi üzerinde uzun süredir tartışılan aşı ve zayıf şeffaflık konularında sıkıntılar yaşıyor.

Dünya gazetesinde yer alan habere göre; Klinik testleri Moderna's ve Pfizer-BioNTech’ler ile aynı son aşamada olan Sinovac, Çin’in iki COVID-19 aşısı öncü kuruluşundan biri konumunda. Yurt içinde Sinovac'ın aşısı, devlete ait Sinopharm'ın aşılarının bir acil durum kullanım programı kapsamında daha geniş çapta uygulandığı ikinci sırada yer alıyor. CanSino ve bir askeri araştırma enstitüsü tarafından geliştirilen bir başka Çin aşısı ise Çin ordusu tarafından acil kullanım için onaylandı.

Sinovac’ın aşısı Coronavac, birkaç gelişmekte olan pazarda uygulanabilecek. Latin Amerika ve Güneydoğu Asya'nın en kalabalık ülkeleri olan Brezilya ve Endonezya'daki yetkililer, Coronavac'ın önümüzdeki haftalarda onaylanabileceğini söylüyorlar. Brezilya'da, São Paulo Valisi João Doria, bunu ülkenin test ettiği en güvenli aşı olarak nitelendirdi.

Sinovac henüz aşıya ait etkinlik verilerini yayınlamadı, bu da aşısının alıcıları ön analizlerde yüzde 90'dan fazla etkili olan Moderna ve Pfizer aşıları kadar başarılı bir şekilde koruyup koruyamayacağını belirsiz hale getiriyor.

Sinovac, düzenleyici dosyalarda savcılarla işbirliği yaptığını ve suçlanmadığını söyleyerek CEO'sunun dahil olduğu rüşvet davasını kabul ederken, CEO Yin Weidong ifadesinde düzenleyici yetkilinin para taleplerini reddedemeyeceğini söyledi.

Sinovac, güvenlik skandallarına karışmadı ve rüşvet içeren vakalarda onaylanan aşıların hiçbirinin hatalı olduğuna dair hiçbir kanıt yok. Ancak bazı tıp uzmanları, Sinovac’ın ilaçları hakkıındaki iddiaların daha fazla incelenmesinin ahlaki esneklik sicili göz önüne alındığında gerekli olduğunu söylüyorlar.

New York Üniversitesi Langone Tıp Merkezi tıp etiği bölümü direktörü Arthur Caplan, "Şirketin rüşvet geçmişine sahip olması, aşısı hakkındaki yayınlanmamış, hakem incelemesine tabi tutulmamış veri iddialarına uzun bir şüphe gölgesi bırakıyor" dedi. "Bir vebada bile, ahlaki açıdan şüpheli bir geçmişe sahip bir şirket, iddiaları konusunda çok dikkatli davranılmalıdır" dedi.

Sinovac’ın rüşvet geçmişi Nasdaq borsasına kayıtlı şirketin yatırımcıları arasında endişelere yol açsa da, ancak son aylarda bu tür küresel sonuçlarla ilgili rüşvet kaydı yapıldı. Hükümetler, pandemi devam ederse daha fazla ölüm olacağı kesinliğine karşı Sinovac gibi şirketlerden yeni aşıların risklerini tartıyorlar.

The Washington Post tarafından kamuya açık kayıtların ve deneme tanıklıklarının bir incelemesi, Sinovac’ın Çin aşı endüstrisinin ön saflarına yükselişinin Pekin'den gelen öncelikli projelerin ve düzenleyici incelemelere ve satış anlaşmalarına yardımcı olan yetkililere yapılan komisyonların yardımıyla gerçekleştiğini gösteriyor. Çin’in sansürlü medyası nedeniyle, davalardan bazı ayrıntılar daha önce bildirilmedi.

2016 yılında, Sinovac’ın kurucusu ve icra kurulu başkanı Yin Weidong, aşı incelemelerini denetleyen düzenleyici bir yetkili olan Yin Hongzhang ve karısına 83 bin dolardan fazla rüşvet verdiğini itiraf etti. Yin Hongzhang, karşılığında Sinovac’ın aşı sertifikalarını hızlandırdığını itiraf etti.

O yıllar, 2001 yılında kurulan biyoteknoloji girişiminin Pekin yetkilileri tarafından SARS, kuş gribi ve domuz gribi aşılarının geliştirilmesine liderlik etmek üzere seçildiği Sinovac’ın patlama dönemi olarak görülüyordu.

Sinovac'ın CEO'su ile aynı soyadını paylaşan ancak hiçbir ilişkisi olmayan Yin Hongzhang, Sinovac ve diğer yedi şirketten rüşvet aldığı için 2017'de on yıl hapis cezasına çarptırıldı. Yin Weidong Sinovac tarafınan suçlanmadı ve şirketin COVID-19 aşı girişimini denetlemeye devam ediyor.

Sinovac için bu dava tek seferlik bir olay değil, 2008 ile 2016 yılları arasında beş ilde en az 20 hükümet yetkilisi ve hastane yöneticisi, Sinovac çalışanlarından rüşvet aldıklarını mahkemeye kabul etmişlerdi.