Reuters: Libya'da Türk gemisine el koyuldu!

Reuters haber ajansı, Hafter güçlerinin Libya'nın Misrata limanına giden Jamaika bayraklı bir Türk gemisine el koyduğunu duyurdu.

Libya'da General Halife Hafter ile Trablus merkezli Libya Ulusal Mutabakat Hükümeti (UMH) arasında bölünmüş bir yapı var.

Türkiye, Hafter'e karşı mücadele eden UMH'nin en güçlü destekçisi konumunda.

Hafter'e ise Rusya, Fransa, Mısır, Birleşik Arap Emirlikleri doğrudan ya da dolaylı destek sunuyor.

Libya'da siyasi dengeyi değiştiren General Halife Hafter kimdir?

1943 Ecdebiye doğumlu Hafter, Sovyetler Birliği'nde askeri eğitim aldıktan sonra Libya Silahlı Kuvvetleri'ne katıldı.

Hafter, Libya'da Batı yanlısı olarak bilinen Kral İdris'i deviren askeri darbede Kaddafi'nin ordudaki en yakın silah arkadaşlarından biri olarak öne çıktı. O dönem Kaddafi, en güvendiği ve 'oğlu gibi gördüğü' isim olan Hafter'i Genelkurmay Başkanlığı'na atadı. Hafter, daha sonra Libya ordusunda Yom Kippur (Arap -İsrail Savaşı) ve ülkesinin Çad'a karşı savaşında komuta kademesinde görev yaptı.

Hafter, 1987'de beraberindeki 700'e yakın adamıyla Çad'da esir alındı.

1990: Kaddafi'ye karşı CIA ile iş birliği iddiası
Çad'dan çıkarıldıktan sonra ABD tarafından Zaire'ye getirilen Hafter, Libya'ya dönmedi; Kaddafi'nin yurt dışındaki muhaliflerine katıldı.

Yurt dışındaki muhaliflerin silahlı kanadının başına geçen Hafter, ABD'de CIA'in merkezinin bulunduğu Virginia bölgesine yerleşti.

1993'te Kaddafi'ye yapılan CIA destekli başarısız suikast girişimini yönetmekle suçlanan Hafter, ülkesinde idam cezasına çarptırıldı.

Hafter'in ABD'ye yerleşmesinden sonraki 20 yıllık dönemde Kaddafi'yi devirme planları hazırladığı iddia ediliyor.

2011'de öldürülen Libya lideri Muammer KaddafiAP
2011: Kaddafi devrildi, Hafter için sürgün bitti
'Arap Baharı' olarak isimlendirilen, Orta Doğu ve Kuzey Afrika'daki halk ayaklanmalarının yaşandığı 2011'de Kaddafi yönetiminin devrilmesiyle, Hafter için de sürgün yılları sona erdi ve Libya'ya döndü.

Hafter, ülkesine döndükten sonra devrim sonrası yönetimde herhangi bir üst düzey görev alamadı.

Arap Birliği'nden Libya için 'siyasi çözüm' bulunması kararı
Kaddafi'nin gidişinden beş sene sonra Libya'daki kaos sürüyor
Libya resmen Türkiye'den askeri yardım talebinde bulundu iddiası
2014: Trablus yönetimine bayrak açtı
Hafter, 2014'e gelindiğinde, askeri üniforması ve beraberindeki komuta kademesiyle yaptığı açıklamayla, Libya'da seçimle göreve gelen Milli Genel Kongre'nin lağvedildiğini ve geçiş dönemi için yeni bir yol haritası bulunduğunu duyurdu.

Hafter'in yönettiği grupların Libya içindeki silahlı iktidar mücadelesi başladı.

Hafter ayrıca Irak Şam İslam Devleti'ne (IŞİD) yakın milis grupların kontrolündeki Bingazi ve Sirte'ye yönelik operasyon başlattı. 'Terörizmle mücadelesine' uluslararası destek istedi.

2015: Hafter'in darbesi taraftar topluyor
Ülkede Mısır sınırına yakın Tobruk kentinde, Temsilciler Meclisi ve başkent Trablus'ta Milli Genel Kongre olmak üzere iki meclis ortaya çıktı.

2011'deki devrim sırasında ülkenin doğusunda savaşan silahlı gruplardan destek alan Hafter, Tobruk merkezli Temsilciler Meclisi tarafından Şubat 2015'te "orgeneral" rütbesine yükseltilerek "Libya Ulusal Ordusu" isimli silahlı grubun başına "Başkomutan" olarak atandı.

Hafter, bölgedeki devrim karşıtı grupların arkasında yer alan Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve Mısır gibi ülkelerce güçlü şekilde desteklendi.

2016: Petrol yataklarına saldırı
Birleşmiş Milletler'in girişimleriyle, 2016'da Fas'ın Suheyrat kentinde varılan "Libya Siyasi Anlaşması" uyarınca kurulan Ulusal Mutabakat Hükümeti (UMH) Başkanlık Konseyi, uluslararası toplum tarafından Libya'nın tek meşru temsilcisi olarak tanındı.

UMH Başkanlık Konseyi'nin sunduğu hükümet listeleri General Hafter'in baskıları nedeniyle Tobruk'taki Temsilciler Meclisi'nde onaylanamadı ve süreç tıkandı.

Hafter, o dönem Tunus'ta bulunan UMH Başkanlık Konseyi mensuplarının Libya topraklarına girişini zorlaştırmakla kalmadı, ülke ekonomisinin can damarı olan ve UMH kontrolünde bulunan Petrol Hilali bölgesine saldırı başlattı. Hafter'in Petrol Hilali saldırıları, aynı zamanda Libya'nın temel ekonomik girdisi olan petrol üretimine de büyük darbe vurdu.

Libya Denetim Bürosu'nun paylaştığı rakamlara göre, Libya 2013-2016 yıllarında petrol üretiminde 106 milyar dolar değerinde maddi kayba uğradı.

2017: Hafter, uzlaşmayı kabul ediyor
Hafter, baskılar sonucu 2017 yazında Fransa'nın başkenti Paris'te, UMH Başkanlık Konseyi Başkanı Fayiz el Serrac ile kameralar karşısına geçti.

Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un girişimiyle Paris yakınlarında bir araya gelen Hafter ve Serrac, ateşkes ilan edilmesi ve 2018'de seçimlerin yapılması konularında anlaşma sağlandığını bildirdi.

Ancak Hafter tarafı anlaşmanın hayata geçirilmesi için silahlarını bırakmadan başkente girme şartını ortaya koydu.

Ağustos 2018'de Hafter'in liderliğini yaptığı Libya Ulusal Ordusu isimli silahlı grup, Suriye'dekine benzer bir şekilde Rusya'dan destek istedi.

Aradan geçen süre içerisinde Rusya, Libya'ya doğrudan müdahale etmese de Wagner grup üzerinden dolaylı olarak Hafter'in en büyük destekçisi konumuna geldi.

Şubat'ta anlaşma, nisan'da başkente saldırı
Takvimler Şubat 2019'u gösterdiğinde, Libya'nın uluslararası tanınırlığa sahip tek yasal temsilcisi UMH Başbakanı Serrac ile ülkenin doğusundaki silahlı güçlerin lideri Hafter’in, BM ara buluculuğunda BAE'nin başkenti Abu Dabi'de gerçekleştirdikleri görüşmeler neticesinde "geçiş döneminin yıl sonunda yapılacak seçimlerle tamamlanması konusunda anlaştıkları" duyuruldu.

BM Libya Özel Temsilciliği'nin Libya'daki anlaşmazlığın çözümü için ortaya koyduğu uluslararası yol haritasının bir parçası olarak ülkedeki tüm aktörlerin katılımıyla 14-16 Nisan'da Gadamis kentinde "Ulusal Diyalog Konferansı" düzenlenmesi bekleniyordu.

Ancak, konferansa günler kala, General Hafter, Libya'daki tüm diplomatik temsilcilikler ile bağımsız devlet kurumlarının bulunduğu ve ülke nüfusunun üçte ikisine ev sahipliği yapması sebebiyle muhtemel bir seçimde kritik önem taşıyan başkent Trablus'u ele geçirmek için 4 Nisan'da saldırı başlattı.

Hafter, Trablus'u 48 saat içinde ele geçireceği iddiasıyla başlattığı saldırıların ilk günlerinde başkent çevresindeki birçok noktada kontrolü sağlasa da UMH'nin direnişi sebebiyle Trablus 'rüyasını' gerçekleştiremedi.

Libya'da Hafter’in saldırılarını başlattığı 4 Nisan’dan bugüne kadar yüzlercesi sivil olmak üzere iki binden fazla kişi hayatını kaybetti, yaklaşık 300 bin Libyalı ise ülke içinde yer değiştirmek zorunda kaldı.

Haziran 2020

Türkiye destekli UMH güçleri, aralarında Rus Wagner grup savaşçıları ve Afrikalı paralı askerlerin de bulunduğu Hafter'e bağlı milis güçleri, haziran ayı başında, başkent Trablus ve çevresinden tümüyle püskürttü.

Hafter, önce taktik amaçlı çekildiklerini açıkladı ancak Trablus kuşatmasının kırılmasının ardından batıdan doğuya doğru elindeki kentleri birer birer kaybetti.

UMH güçleri karşı atağa geçerek, Kaddafi'nin de doğum yeri olan Sirte kentine kadar uzandı.

Sirte, hem güneyinde Cufra Askeri Hava Üssü bulunması hem ülkedeki en büyük hidrokarbon kaynaklarını barındıran "Petrol Hilali" bölgesine açılan kapı olması nedeniyle stratejik önem taşıyor.

Hafter milisleri, başkent Trablus'un 450 kilometre doğusundaki Libya'nın petrol ihracatının yüzde 60'ının yapıldığı petrol hilali bölgesine gelecek herhangi bir saldırıya karşı "karakol kenti" işlevi görmesi sebebiyle Sirte'yi vermemek için büyük çaba içinde.

Mısır Cumhurbaşkanı Sisi: Sirte kırmızı çizgimiz

Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah el Sisi, 20 Haziran'da yaptığı açıklamada, Sirte'nin UMH'nin eline geçmesine karşı çıktıklarını belirterek, "Sirte kırmızı çizgimiz" dedi. İlaveten Sisi, UMH'nin Sirte'ye saldırması durumunda Mısır'ın da Libya'ya sınır ötesi operasyon başlatabileceği tehdidinde bulundu.

Ancak Libya'nın doğusunda, Akdeniz sahil şeridinde 350 kilometre boyunca Sirte'nin hemen ardından uzanan petrol hilalinde Sidre, Ras Lanuf, Briga ve Zuveytine gibi ülkenin en büyük petrol ve doğal gaz tesisleri bulunuyor ve Mısır, bu bölgenin Türkiye destekli Ulusal Mutabakat Hükümeti'nin kontrolüne geçmesini istemediğini belirtiyor.

21 Haziran: Libya hükümetinden Sisi'ye sert yanıt

Trablus merkezli Libya Ulusal Mutabakat Hükümeti'ne bağlı Parlamento, Mısır lideri Sisi’nin Libya'ya askeri müdahale yönündeki açıklamalarını kınadı. Parlamento, Sisi'nin Libya'ya askeri müdahale imasının "Libya’nın egemenlik ve güvenliğine açık bir tehdit olduğunu" bildirdi.

UMH bu açıklama ile Sirte ve Cufra'ya yönelik operasyonun an meselesi olduğunun altını çizdi.