Amerika'da bankalar neden iflas etti? İşte 6 soruda aşama aşama yaşananlar

Son bir hafta içerisinde Silvergate Capital, Signature Bank ve ABD'nin en büyük 16. bankası Silikon Vadisi Bankası battı. Haber Global, 6 soru ve 6 cevap ile Silikon Vadisi Bankası'nın batışını içeren bu tarihi olayı biraz açtı.

1) NE OLDU?

2008 krizinin köşe taşlarından Washington Mutual Bank’in batışının ardından ABD’nin en büyük bankacılık krizi yaşanıyor. Ülkenin en büyük 16. bankası olan Silikon Vadisi Bankası (SVB) geçen hafta müşterilerinin hesaplarındaki 46 milyar doları çekmek istemesi sonucu battı. Washington Mutual Bank, 2008 krizinde 300 milyar doları aşkın varlığı ile batarken, Silikon Vadisi Bankası'nın varlıkları 209 milyar dolardı. Bu açıdan ABD tarihinin en büyük ikinci banka iflası gerçekleşti.

2) MÜŞTERİLER NEDEN PARALARINI GERİ ÇEKMEK İSTEDİ?

Silikon Vadisi şirketleri pandemi ile birlikte büyüme trendine girmiş, ardından büyüme ivmesi durmuş ve pek çok insanı işten çıkarmak durumunda kalmışlardı. Bankanın içinde olduğu büyüme sürecini şu örnek ile açıklayabiliriz. 2020’nin son çeyreğinde SVB’nin 60 milyar dolar civarında toplam mevduatı varken, 2022’nin sonunda bu rakam 200 milyar dolara yükseldi. Banka da bu büyüme sonucu 2020’nin sonunda 27 milyar dolar yatırdığı bono portfolyosunu 2021’in sonunda 128 milyar dolara çıkardı.

Bu büyüme sürecinin içerisinde teknoloji odaklı yatırımlara sermaye oluşturan, SVB’nin de mevduatları katlanmıştı. SVB oluşan bu sermaye birikimi ile hazine bonosu ve mortagage destekli bonolar almıştı. Fakat Fed fazileri yükselttikçe, bu yatırım enstrümanlarının değeri de düştü.

Geçen Çarşamba günü SVB menkul kıymetlerinin büyük bir kısmını sattı, 21 milyar dolarlık satışta vergi sonrası zarar 1.8 milyar dolar oldu, çünkü piyasa faizleri ile elindeki ürünlerin faizleri arasındaki fark zarara yol açtı.

Banka 8 Mart Çarşamba günü 2 milyar doların üzerinde sermaye artırımına gideceğini duyurdu. Piyasada bankanın likiditeye sıkıştığının duyulması üzerine SVB'nin hisse fiyatı, geçen hafta yüzde 60'ın üzerinde değer kaybetti.

Bu hamlenin ardından pek çok portföy firması SVB’den paraların çekilmesini tavsiye etmeye başladı. Ve geçen Perşembe günü müşteriler bankadan 42 milyar doları çekmeye çalışınca, banka battı.

3) BANKA YANLIŞ BİR YATIRIM TERCİHİ Mİ YAPTI?

Peki bankanın topladığı mevduat ile bu yatırımları yapmasında ne gibi bir sorun var? Aslına bakıldığında hazine bonolarının iflas riski yok ancak geri ödemelerini uzun yıllar sabit bir faiz üzerinden yapıyorlar. Eğer banka bir anda elindeki bu kağıtları satışa çıkarmak istemezse bu da bir sorun olmayabilir. Ancak şu an ABD’de piyasa faizleri yüksek olduğundan dolayı, bu kağıtların değeri düşük. Değerleri sadece bankanın hesaplarında yüksek gözüküyor. 2022 sonunda bankanın portföyündeki finansal varlıklar ile yatırım maliyeti farkı 17 milyar dolardan fazla arttı.

Banka bu enstrümanların yönetimini başta iyi yaptığını belirtiyor, anaparada sorun yaşanmadığını söylüyordu. Fakat pek çok müşterinin mart ayının başında parasını bankadan çekmek istemesini kurum kaldıramadı.

Bankanın yaşadığı bir diğer sorun ise paranın çoğunu getiren Silikon Vadisi girişimcilerinin, yeni yatırımlarından istenen sonucu alamamaları veya yeni halka arzlar ile nakit kaynak yaratamamaları. Mart 2022’de bankada 200 milyar dolar mevduat varken 2022’nin sonunda bu miktar 173 milyar dolara düştü.

4) KRİZ 2008’E BENZİYOR MU?

Yaşanan bu durum 2008 krizine benzemiyor. 2008’de konut alım gücü olmayan insanlara hoyratça verilen konut kredilerinin geri ödemelerinde yaşanan krizden dolayı büyük bankalar batmış, binlerce insan işsiz kalmıştı. Bu kez bankaların ellerindeki sermayeyi, finansal yatırımlara dönüştürme biçimlerinden dolayı yeni bir krizin ortada olduğu görülüyor.

5) VATANDAŞIN PARASINA NE OLDU?

ABD’nin TMSF’si olarak anılabilecek Federal Mevduat Sigortası (FDIC) bankada kalan diğer mevduatları yeni bir tüzel kişilik oluşturarak koruma altına aldı. FDIC’nin 151.5 milyar dolara kadar vatandaşın mevduatını koruma kapasitesi var. Şu an SVB yatırımcıları paralarına ulaşabiliyor. Bireysel olarak 250 bin dolar olan federal mevduat sigortasının da üst limiti problemli bankalar için kaldırıldı.

6) AMERİKAN HÜKÜMETİ NASIL BİR ÖNLEM ALIYOR?

ABD Merkez Bankası (Fed) da bankaların acil durumlarda kendisinden borç alabilmesini kolaylaştırdı. ABD Başkanı Joe Biden, dün Hazine Bakanı ve Ulusal Ekonomi Konseyi başkanının iki bankanın karşı karşıya kaldığı sorunları ortadan kaldırmak için düzenleyici kurumlarla birlikte çalıştığını belirtti.

Biden "ABD'liler ve ABD'li işletmeler ihtiyaçları olduğunda banka mevduatlarının orada olacağına güvenebilirler" dedi.