Maymun Çiçeği Nedir? Maymun Çiçeği Virüsünden Nasıl Korunuruz?

Kongo Demokratik Cumhuriyeti’nden komşu ülkelere yayılan maymun çiçeği virüsü nedeniyle Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), harekete geçti. Burundi, Kenya, Ruanda ve Uganda’da da virüsün yayılması sonucu DSÖ, maymun çiçeği virüsü nedeniyle iki yıl içinde ikinci kez küresel halk sağlığı acil durumu ilan etti. DSÖ Genel Direktörü Tedros Adhanom Ghebreyesus, “Bu salgınları durdurmak ve hayat kurtarmak için koordineli bir uluslararası müdahalenin şart olduğu açıktır” dedi.

Africa CDC, bu yıl kıtada şimdiye kadar maymun çiçeği kaynaklı 17 binden fazla vaka ve 517 ölüm rapor edildiğini aktararak, bunun geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 160'lık bir artışı temsil ettiğini söyledi. Afrika’da toplam 13 ülkede vaka bildirdi.

MAYMUN ÇİÇEĞİ NEDİR?

Maymun çiçeği de tıpkı Kovid-19 gibi zoonotik bir hastalık. Yani ilk olarak hayvanlardan insanlara bulaştı.

Maymun çiçeği, "Orthopoxvirus" adı verilen virüs cinsi içinde yer alıyor. ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri'ne (CDC) göre çiçek hastalığına neden olan virüsle ve sığır çiçeği virüsüyle de yakından ilişkili. Zira bunlarla aynı çatı altında toplanıyor.

Maymun çiçeği ilk olarak 1958'de Afrika'daki maymun kolonilerinde tespit edildi. Bu nedenle maymun çiçeği diye adlandırıldı. Daha sonra 1970'te şimdiki Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde bir insanda görüldü. Sonraki yıllarda Orta ve Batı Afrika'daki bölgelerde insanlar arasında maymun çiçeği salgınları ortaya çıktı.

Virüsün ilk olarak hangi hayvandan insana atladığı bilinmiyor. Ancak uzmanlar, hastalığın insanlara kemirgenlerden veya primatlardan geçtiğini düşünüyor.

MAYMUN ÇİÇEĞİ ÖLDÜRÜR MÜ?

Dünya Sağlık Örgütü'ne (DSÖ) göre hastalığın belirtileri genellikle iki ila dört haftalık bir süre boyunca devam ediyor ve sonrasında kendiliğinden geçiyor. Ancak ciddi vakalar da meydana gelebiliyor.

DSÖ, bugüne dek hastalığa yakalananların yaklaşık yüzde 3 ila yüzde 6'sının hayatını kaybettiğini kaydetti.

Koronavirüsün aksine küçük çocuklar arasında maymun çiçeğinden ölüm riski daha yüksek.

Ancak Nature News'ün aktardığına göre, şu anki maymun çiçeği vakaları, ağırlıklı olarak Batı Afrika'da yayılan ve daha az ölümcül olan bir varyantla ilişkili. Bu varyanttaki ölüm oranı yaklaşık yüzde 1.

MAYMUN ÇİÇEĞİ BELİRTİLERİ NELER?

Birçok virüs gibi, maymun çiçeği de ateş, titreme, yorgunluk, kas ağrıları ve baş ağrısıyla kendini gösteriyor. Ancak CDC'ye göre lenf düğümlerinde şişkinliğe de neden olabiliyor.

Ateşin ortaya çıkmasından bir ila üç gün sonra yüzde başlayan ve vücuda yayılan kızarıklıklar ve döküntüler gelişebiliyor. İlk olarak açık kahverengi lekeler ortaya çıkıyor. Ardından, kabarık şişlikler göze çarpıyor. Bundan sonra döküntüler, irin dolu sivilcelere benzeyen veziküllere ve püstüllere dönüşüyor.

Sonunda da bunlar kabuk tutuyor ve düşüyor.

MAYMUN ÇİÇEĞİ NASIL BULAŞIYOR?

Virüs süreklilik arz eden yakın temas yoluyla insanlar arasında yayılabiliyor.

DSÖ'ye göre bahsi geçen yakın temas; cilt lezyonlarına, vücut sıvılarına temas etme, solunum damlacıklarını soluma veya çarşaf gibi kişisel eşyaları ortak kullanma yoluyla gerçekleşebilir.

Maymun çiçeği, Kovid-19'a neden olan SARS-CoV-2 virüsüne kıyasla çok daha az bulaşıcı. Yani maymun çiçeğine yakalanmak, Kovid'e yakalanmaktan daha zor.

MAYMUN ÇİÇEĞİ NE ZAMAN ORTAYA ÇIKTI?

Maymun çiçeği, 1970 yılında Kongo Demokratik Cumhuriyeti’nde insanlarda ilk kez tespit edildikten sonra onlarca yıldır Afrika'nın bazı bölgelerinde endemik olarak görülüyor. Virüsün daha hafif bir varyantı, 2022 yılında, büyük ölçüde cinsel temas yoluyla 100’den fazla ülkeye yayıldı ve Dünya Sağlık Örgütü'nün (DSÖ) en yüksek alarm seviyesi olan küresel halk sağlığı acil durumu ilan etmesine neden olmuştu. DSÖ, 10 ay sonra sağlık krizinin kontrol altına alındığını söyleyerek acil durumu sona erdirmişti.