Suriye'de Esad Dönemi Bitti: Dünya Nasıl Tepki Verdi?

Cihatçı terör örgütü HTŞ militanların Şam’ı geçirip, Devlet Başkanı Beşar Esad’ı devirmesinin ardından dünya ülkelerinden konuya ilişkin açıklamalar geldi.

'SURİYELİLER İÇİN TARİHİ BİR FIRSAT'

ABD Başkanı Joe Biden, cihatçı grupların Suriye'de yönetimi ele geçirmesinin ardından yaptığı ilk açıklamasında, ülkenin geleceği adına ihtiyatlı iyimser cümleler kullandı. Biden, sürecin Suriyelilerin ülkelerini yeniden inşa etmeleri için "tarihi bir fırsat" sunduğunu savundu. Esad'ın yaptıklarının hesabını vermesi gerektiğini de söyleyen Biden, HTŞ liderliğindeki silahlı grupların 'yumuşama' söylemlerini yakından takip ettiklerini belirterek, "Sadece sözlerini değil, eylemlerini de değerlendireceğiz" dedi.

Biden, Pazar günü ABD güçlerinin Suriye içinde IŞİD'e karşı bir düzine hava saldırısı düzenlediğini de aktardı.

20 Ocak'ta ABD Başkanlığı görevine resmen başlayacak Donald Trump, Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad'ın Rusya'nın desteğini kaybettikten sonra "ülkesinden kaçtığını" söyledi. Kendi sosyal medya platformu Truth Social'da "Esad gitti" diyen Trump, "Koruyucusu Rusya ve Vladimir Putin liderliğindeki Rusya artık onu korumakla ilgilenmiyordu" ifadelerini kullandı.

'İLK ÖNCELİK...'

Birleşmiş Milletler (BM) Suriye Özel Temsilcisi Geir O. Pedersen, "Bugün, Suriye'de geçiş düzenlemelerini tesis ederek işe başlamalıyız. İlk önceliğimiz bu. Suriye'de yenilenme ihtimalini kucaklamanın tam zamanı. Suriye halkının direnci, birleşik ve barışçıl bir Suriye için ileriye dönük bir yol sunuyor" dedi. Pedersen, Suriye'de istikrarlı ve kapsayıcı geçiş düzenlemelerinin ivedilikle hayata geçirilmesi için yol haritasının çizilmesi gerektiğini belirtti.

Rusya Dışişleri Bakanlığı, Suriye'deki gelişmeleri büyük endişeyle takip ettiklerini açıkladı. Rusya, Esad'ın "iktidarın barışçıl bir şekilde devredilmesi talimatını vererek ülkeyi terk ettiğini" söyledi. Açıklamada, "Rusya bu müzakerelere katılmadı" denildi.

İNGİLTERE'DEN 'BARIŞ' VE 'İSTİKRAR' ÇAĞRISI

İngiltere Başbakanı Keir Starmer, Beşar Esad'ın "barbar rejiminin" devrilmesini memnuniyetle karşıladıklarını söyleyerek, Suriye'de "barış ve istikrar" çağrısında bulundu. Suriye'de son günlerde yaşanan gelişmeleri "emsalsiz" olarak nitelendiren Starmer, bölgedeki durumu yakından izlediklerini belirtti.

'ORTA DOĞU İÇİN TARİHİ BİR GÜN'

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu da Esad'ın gidişinden memnuniyet duyduğunu söyledi. Gelişmeyi Orta Doğu için "tarihi bir gün" olarak nitelendiren Netanyahu, "olası tehditlere karşı önlem alma" sözü verdi. Netanyahu, resmi X hesabından yaptığı açıklamada, "Bu çöküş, Esad'ın ana destekçileri olan Hizbullah ve İran'a karşı yürüttüğümüz güçlü eylemin doğrudan sonucudur. Kendilerini bu tiranlıktan ve onun baskısından kurtarmak isteyenler için zincirleme bir reaksiyon başlatıyor" dedi.
Netanyahu, İsrail'in "arzusunun" Suriye ile "barışçıl ilişkiler" kurmak olduğunu, ancak gerekirse ülkesinin kendisini savunacağını belirtti.

Suriye ile diplomatik ilişkileri yeniden canlandırmaya hazır olduğunu söyleyen Ukrayna Dışişleri Bakanı Andriy Sybiha, "Esad düştü. Putin'e güvenen tüm diktatörlerin başına gelen budur. O her zaman kendisine güvenenlere ihanet eder." yorumunda bulundu.

Çin Dışişleri Bakanlığı, Suriye'de istikrarın hızla geri döneceği yönünde umutlu olduklarını dile getirdi.

ARAP ÜLKELERİNDEN AÇIKLAMALAR

Arap ülkeleri de Suriye'de iktidarın devrilmesine ilişkin açıklamalarda bulundular. Irak Haber Ajansına (INA) göre Irak'ta hükümet sözcüsü Basem El Avadi, Irak'ın Suriye'deki gelişmeleri yakından izlediğini ve Suriye'de istikrarı ve güvenliği korumayı amaçlayan çabaları desteklemek için dost ülkelerle iletişim kurduğunu söyledi.

Mısır Suriye'deki tüm taraflara devletin ve ulusal kurumların yeteneklerini koruma çağrısında bulunurken, Ürdün de Suriye'deki "kardeşlerin" yanında yer aldığını; onların irade ve tercihlerine saygı duyduğunu söyledi.

Yemen Başkanlık Konseyi (PLC) Başkanı Raşad El Alimi, Suriye'deki gelişmeleri "Suriyelilerin yabancı vesayetini reddetme haklarını teyit ettikleri tarihi bir an" olarak nitelendirdi.

El Alimi, İran'a, "Yemen'den ellerini çekmesi, egemenliğine ve kimliğine saygı duyması ve halkının kendi devletlerini inşa etmesine olanak tanıması" çağrısında bulundu.

Kaynak: BBC Türkçe