Akademisyenler "Başka Bir Üniversite Mümkün" diyerek bir araya geliyor

GERÇEK GÜNDEM -

13 farklı üniversite ve kurumdan yaklaşık 50 akademisyen, 30 Haziran – 1 Temmuz tarihleri arasında Ankara’da düzenlenecek bir çalıştayda bir araya gelip Türkiye’de Yükseköğretim'in yeniden yapılandırılması üzerine görüş üretecek.

Bilim Akademisi Başkanı Prof. Dr. Canan Atılgan, Boğaziçi Üniversitesi eski rektörü Prof. Dr. Üstün Ergüder, İTÜ eski rektörü Prof. Dr. Gülsün Sağlamer ve ODTÜ eski rektör yardımcısı Prof. Dr. H. Nevzat Özgüven’in düzenleyenler arasında yer aldığı, “Türkiye Yükseköğretim Alanının Yeniden Yapılandırılması” başlıklı çalıştay, 30 Haziran - 1 Temmuz tarihleri arasında Türkiye Barolar Birliği'nin Ankara'daki konferans merkezinde gerçekleştirilecek. Çalıştayın ardından 1 Temmuz Cuma günü 14:30'da bir basın açıklaması yapılacak.

"Başka Bir Üniversite Mümkün" başlıklı çalıştayda başta akademik özgürlük ve üniversite özerkliği çerçevesinde yükseköğretimi ilgilendiren tüm konuların yeniden yapılandırılması, önerilerin gerçekleşme olanakları ve yolları üzerinde akademisyenler görüş üretecek. Çalıştayın ilk gününde bir ortak rapor taslağı oluşturulacak.

Çalıştaya siyasi parti temsilcileri de davet edilirken, ikinci gün oluşturulan raporun temel sonuçları kamuoyuna sunulacak. Çalıştayda yeni bir yükseköğretim kanunun kapsamı da tartışmaya açılacak.

Çalıştayda Zürih Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden Prof. Dr. Yeşim Atamer "Bir yükseköğretim kanunu neyi düzenlemeli (ve neyi düzenlememeli)?" başlıklı bir konuşma yapacak.

Bu alandaki çalışmalar dizisinin ilk adımını oluşturmayı hedefleyen “Türkiye Yükseköğretim Alanının Yeniden Yapılandırılması” başlıklı çalıştayın programı şöyle oldu:

"Türkiye Yükseköğretim Alanının Yeniden Yapılandırılması Çalıştayı" Düzenleme Komitesi

Türkiye Yükseköğretim Alanının Yeniden Yapılandırılması Çalıştayı

30 Haziran Perşembe - 1 Temmuz Cuma Türkiye Barolar Birliği, Av. Teoman Evren Konferans Salonu, Ankara

Çalıştayın çağrı bildirisinde ise şu ifadeler yer aldı:

Üniversite özgün bilgiyi üretir, yeni teknolojilerin gelişimine katkıda bulunur ve bilimsel birikimini toplumun sorunlarına çözüm getirmek için kullanır. Bütün bunlar üzerinden sunduğu eğitim ve öğretim aracılığıyla yeni kuşakları yetiştirir ve değişimin öncü kurumu haline gelir. Dolayısıyla üniversite, bir ülkenin ekonomik, kültürel ve toplumsal kalkınmasında, refah ve rekabet düzeylerinin artırılmasında vazgeçilmez konumdadır. Bu vazgeçilmez konum üzerinden şunları söyleyebiliriz:

Üniversite,

* Uluslararası düzeyde donanımlı mezunlar vermeli,

* Özgün bilgi üretmeli,

* Teknolojik gelişime katkıda bulunarak toplumsal refahı artırmalı,

* Bilgi birikimini toplumun ve dünyanın öncelikli sorunlarıyla mücadelede etkin biçimde kullanmalı,

* Değişimi yönlendirme ve başarıya ulaştırma hedeflerine odaklanmalıdır.

Özellikle son 20 yılda dünyanın pek çok ülkesinde küreselleşmenin yarattığı fırsat ve tehditler de dikkate alınarak yükseköğretim reformları gerçekleştirildi. Bu reform çalışmaları, toplumların yükseköğretim taleplerine cevap verebilecek yasa ve politika değişikliklerini gündeme getirdi. Değişiklik çabalarının en önemli hedefi, gündem belirleme ve sorumluluk alma kapasitesi yüksek üniversiteleri ortaya çıkarmaktı.

Gelişmiş ülkelerin üniversiteleri bu değişimin öncüsü olma rolünü üstlendiler. Oysa aynı sırada, ülkemizin gelişmiş üniversiteleri mevcut kısır döngüler içerisinde eski konumlarını korumakta bile sıkıntı çekiyorlardı. Ülkemizde yükseköğretim alanının bütününe baktığımızda sayıları hızla artan üniversitelerimizde çok ciddi sorunlar yaşanmakta, bunlarla bağlantılı olarak da yükseköğretimin yeniden yapılandırılması çok uzun süredir bir gündem maddesi olarak kendini dayatmakta.

Üniversitelerimizde akademik özgürlük ve ifade özgürlüğü kısıtlanmıştır. Demokratik ve özerk yapı doğrudan hedef alınarak yok edilmiştir. Bunlarla bağlantılı olarak, bilim yapma ortamına ağır hasar verilmiştir. Üniversitelerimizin kalite ve performansı korkutucu derecede azalmıştır. Buna rağmen, yükseköğretim alanındaki uluslararası rekabet ve iş birlikleri, bütün ülkelerde olduğu gibi ülkemizde de yükseköğretim ve araştırma kurumlarının giderek daha çok gündemine girmekte, akademik özgürlükler ve kurumsal özerklik yönünde büyük kayıplara uğramış üniversitelerimiz her şeye rağmen küresel ortamda da var olmaya çabalamaktadır.

Bu çalıştayı, üniversitelerimizin ve yükseköğretim sisteminin şu anki durumunu sorgulayarak sorunlarını saptamak; bu sorunların kısa ve orta vadedeki çözümleri konusunda görüş oluşturmak; kısa ve orta vadeli hedeflere, hatta bunların en ivedi olanlarına odaklanarak yasa yapıcılara yardımcı olabilecek bir yol haritası belirlemek; ve böylece ülkemizde yükseköğretimin yeniden yapılandırılması çalışmalarına katkıda bulunmak niyetleriyle gerçekleştiriyoruz. Ana hedefimiz Türkiye yükseköğretim sisteminin mevcut sorunlarının çözümüne odaklanmak. Ancak, bununla bağlantılı olarak, yükseköğretim kurumlarımızın uluslararası rekabet ve iş birliği ağlarına eklemlenmesi gerekliliğini düşünmek zorunda olduğumuzun da farkındayız. Türkiye yükseköğretim alanı, dünyada olması gerektiği yer göz önünde bulundurularak yenilenmeli ve bu yenilenme süreci daha fazla gecikmeden, bir an önce, üniversitelerin başta olmak üzere tüm ilgili paydaşların katkısıyla başlatılmalıdır.

Program Komitesi: Canan Atılgan, Üstün Ergüder, H. Nevzat Özgüven, Gülsün Sağlamer

Organizasyon Komitesi: Lale Akarun, Kasım Akbaş, Taner Bilgiç, Yağmur Denizhan, Serap Emil, Erkan Erdil, Ayşın Ertüzün, Zeynep Kadirbeyoğlu, Erol Köroğlu, Zeliha Hacımuratlar Sevinç, Ünal Zenginobuz

Çalıştay Konu Başlıkları

Çalıştayda aşağıdaki toplam altı konu başlığında masalar açılacak ve ortak bir metin oluşturmaya yönelik çalışma yapılacaktır. Başlıklar altında verilen alt konular yol gösterici örnekler olup katılımcıların eklemelerine açıktır.

Kurumsal özerklik

a. İdari özerklik

Üst yönetici (rektör, dekan) belirleme ve atama yöntem önerileri; bileşenlerin sürece katılımının sağlanması. Seçilmiş, eşitler arasında birinci (primus inter pares) rektör veya üst yetkili kurula karşı sorumlu “yönetici rektör”. Üst akademik ve idari yöneticilerin görev tanımları, yetkinlikleri, yetkileri ve sorumlulukları.

b. Mali özerklik

Yükseköğretim finansman modelleri, altyapı, yükseköğretim, araştırma, topluma hizmet faaliyetlerinin finansmanı, kamu kaynaklarına erişim ve diğer kaynakların yaratılması.

c. Akademik Özerklik

Eğitim, araştırma alanlarını belirleme; stratejik plan yapabilme; ihtiyaç duyulan akademik yapıları (fakülte, bölüm, enstitü vb.) üniversitenin belirlemesi; lisansüstü eğitim, doktora ve öğretim üyesi yetiştirme: öğrenci kontenjanlarını belirleme.

2. Akademik Özgürlük ve Kurumsal Özerklik İlişkileri

a. Şeffaf, hesap verebilir, katılımcı akademik ve idari yönetim

Akademik kurul ve komisyon yapıları, yetkileri ve sorumlulukları (senato, yönetim kurulu, diğer akademik ve idari kurullar); kurullarda temsil; denge ve denetleme mekanizmaları; kurullarda öğrenci temsili, yetki ve sorumluluğu.

b. Kalite güvencesi ve performans

Üniversitede, kaliteli yükseköğretim, özgün araştırma ve topluma hizmet faaliyetlerinin çok boyutlu değerlendirme yöntemleri; girdi-çıktı performans modellerinin yetersizliği.

c. Akademik Değerler

Akademik liyakat tanımı, değerlendirilmesi, ödüllendirilmesi; akademik dürüstlük, etik, ihlallerin incelenmesi ve çözümlenmesi; akademik arama ve istihdam; atama ve yükseltme komiteleri, yapıları, yetkileri. Doçentlik ve yaşam boyu iş güvencesi (tenure). Öğrenci odaklılık, idari mekanizmalar.