100 haneden 28'i kiracı! Kiracılar ev sahiplerine 60 milyar lira ödedi

Türkiye’de satılmayı bekleyen 1,3 milyon konutun olduğu tahmin ediliyor. Boşta bekleyen konutlar fiyatları aşağı yönlü baskılayan en büyük tehdit.

Ancak buna rağmen Türkiye’de 2018 yılı itibariyle 6,7 milyon hane kendi evinde oturamıyor ve bu nedenle her ay kira vermek zorunda kalıyor.

Birgün'den Ozan Gündoğdu'nun haberine göre; kiracılar ev sahibi olma ümidiyle 15 yıllık kredilere muhtaç bırakılırken bir yandan basın, medya bir yandan da hükümet temsilcileri konut kredilerinde faizlerin ne kadar uygun olduğunu anlatıp duruyor.

Kira baskısından kurtulmak isteyen yurttaş ise bankalara koşarak konut kredisi kullanıyor. Böylece kredili konut satışı bu ekim ayında geçen ekime göre yüzde 525 artışla 40 bin satışın üzerine çıktı.

Peki yurttaşı ipotekli hayatlar yaşamak zorunda bırakan kira ne kadar büyük bir sorun? Yurttaşların kira sorununa mercek tuttuk.

İstanbul’da metrekare kirası ortalama 15 lira

Nüfusun yoğunlaşmasıyla beraber konut ve kira fiyatları artıyor. Durum böyle olunca megapol İstanbul’daki kiralar da konut fiyatları da diğer kentlere göre çok yüksek.

Buna karşılık konut sektöründeki bunalımla beraber konut fiyatlarının reel olarak en çok düştüğü illerin başında da İstanbul geliyor. Merkez Bankası’nın açıkladığı konut fiyat endeksi verilerine göre eylül ayında konut fiyatları bir önceki yıla göre yüzde 1,1 oranında düştü. Buna karşılık hala İstanbul’da yaşayanların açık ara en büyük sorunu kiralar.

Gayrimenkul sektöründeki verileri derleyen ve analiz eden Endeksa’nın verilerine göre İstanbul’da ortalama birim kira aylık 15 lira. Ancak bu tutar ilçeden ilçeye değişiyor. Ekim ayı Endeksa verilerine göre İstanbul’da kiraların en düşük olduğu ilçe Arnavutköy olurken, en pahalı ilçe ise Sarıyer. Bu iki ilçenin kiraları yaklaşık 3 kata kadar farklılaşabiliyor. Arnavutköy’de metrekare başına ödenen kira 9 lira olurken Sarıyer’de bu tutar 29 liraya kadar yükseliyor.

İstanbul’daki en yüksek rant Esenyurt’ta

İstanbul genelinde konut fiyatları düşüş eğiliminde olsa da her ilçe için durum böyle değil. Özellikle son yıllarda yapılaşan Esenyurt, Başakşehir, Beylikdüzü gibi ilçelerde konut fiyatları yüzde 8,5’lik ekim ayı enflasyonundan çok daha hızlı artış gösterdi. Ekim ayı itibariyle konut fiyatlarının en çok arttığı ilçe Esenyurt olurken, konut fiyatlarının en hızlı düştüğü ilçe de Gaziosmanpaşa oldu. Esenyurt’ta fiyatlar yüzde 23,5 oranında artarken Gaziosmanpaşa’da yüzde 14,2 oranında düşüş var.

En rahat kiracılar Kuzeydoğu Anadolu’da

Peki konut ve kira harcamaları yurttaşın harcamalarının yüzde kaçı ediyor? Bu sorunun cevabı da bölgeden bölgeye değişiyor. Ancak konut ve kiranın en yüksek orana sahip olduğu il yine İstanbul.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre 2018’de İstanbullular 100 liralık harcamasının 29,5 lirasını konut ve kiraya ayırdı. Harcamalar içinde konut ve kiranın ağırlığının en düşük olduğu bölge ise Kuzeydoğu Anadolu Bölgesi. Bu bölgede yurttaşın 100 liralık harcamasının 21,4’ü konut ve kiraya ayrılıyor. Ancak bu tutar düşük ve orta gelirli kesimlerde daha da yükseliyor. Böylece kira açık ara farkla hanehalkının en çok para harcadığı madde konumunda. TÜİK’in enflasyonu hazırlarken takip ettiği 418 mal içinde ağırlığı en yüksek olan madde de zaten “kiracı tarafından ödenen gerçek kira”

Ev satın alanlar kiracılar değil

TÜİK verilerinden derlediğimiz bilgilere göre 2002 yılı başından 2018 yılı sonuna dek tam 11 milyon 612 bin daireye yapı izni verildi. Ancak bu daireleri kiracılar yerine zaten ev sahibi olanlar satın aldı. 100 hanenin kaçının kiracı olduğunu TÜİK verileri ortaya çıkardı.. 2002’de her 100 hanenin 18,7’si kiracı konumundayken, 2018’e gelindiğinde bu oran yüzde 28,7’ye fırlıyor.

Kiracıların büyük çoğunluğu ise dar gelirli gruplarda toplanırken, üst gelir gruplarına her ay kira ödüyorlar. Nüfusun ev almaya gücü yetmeyen milyonları her yıl yaklaşık 60 milyar TL tutarı gayrimenkul sahiplerine yatırıyor. 6,7 milyon hanenin kirada oturduğu düşünülürse hane başına ortalama kira bedeli de yaklaşık 900 TL olarak hesaplanıyor.

***

İstanbullunun en büyük sorunu kira

Konut fiyatlarının dolayısıyla kira tutarlarının en yüksek olduğu il açık ara farkla İstanbul. Ancak İstanbul’da ilçeler arasında 3 kata varan farklılıklar gözlemleniyor. Gayrimenkul değerlerinin verilerini araştırarak yayımlayan Endeksa verilerine göre İstanbul’da metrekare başına 15 lira kira ödeniyor. Diğer ilçeler ise şu şekilde;

En pahalı ilçeler En ucuz ilçeler
Sarıyer: 29 lira Arnavutköy: 8 lira
Beşiktaş: 27 lira Çatalca: 8 lira
Beyoğlu: 26 lira Silivri: 9 lira
Bakırköy: 24 lira Sultanbeyli: 9 lira
Şişli: 21 lira Sancaktepe: 9 lira

***

Kira ve faturalar yoksulun sırtında

2018’de yurttaşlar kira ve faturalar için 100 liralık harcamalarının ne kadarını ayırdılar?

Birinci grup (en yoksul): 31,4 lira
İkinci grup: 27,6 lira
Üçüncü grup: 24,9 lira
Dördüncü grup: 22,6 lira
Beşinci grup (en zengin): 20,3 lira