AKP'nin Türkiye'si: 10 yılda 100 bin yeni müteahhit

TÜİK, ‘Girişimcilik 2016-2018’ çalışmasını yayımladı. Veriler Türkiye’de iş dünyasının yapısını ortaya koyuyor. İşverenlerin hemen hepsinin erkek olduğu ülkede yeni girişimlerin çoğu üretimle değil ticaretle uğraşıyor.

Birgün'den Ozan Gündoğdu'nun haberine göre; son 10 yılda inşaattaki girişim sayısı yüzde 55 arttı. Bu süreçte ülke ekonomisi 100 bin yeni müteahhit yarattı.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ‘Girişimcilik 2016-2018’ başlıklı çalışmasının sonuçlarını kamuoyuyla paylaştı. Türkiye’nin sektörel yapısına ve iş dünyasına ilişkin detaylı veriler ortaya koyan rapor aynı zamanda Türkiye’nin serbest piyasasının da durumunu gözler önüne seriyor.

TÜİK’in çalışmasında öne çıkan önemli gelişme yeni girişimlerin son yıllarda hem sayısının hem de istihdam yaratma kapasitesinin azalması. Verilere göre yeni doğan girişimlerin toplam girişimler içindeki oranı 2011’de yüzde 22,3’tü. Bu oran giderek azaldı ve 2018’de yüzde 13,6’ya kadar düştü. Yeni kurulan işletmelerin büyük çoğunluğu 1 ila 10 çalışanı bulunan mikro ölçekli işletmelerden oluşuyor.

Yeni girişimlerin binde 7’si tarımda

İşletmelerin sektörel dağılımında ise toptan ve perakende ticaret öne çıkıyor. Yeni doğan her 100 girişimin 30,8’i toptan veya perakende ticaret alanında faaliyet gösteriyor. Başka bir ifadeyle Cumhuriyet tarihi boyunca sanayileşme hedefi bulunan Türkiye’de yaklaşık 100 yılın sonunda hala yeni kurulan şirketler imalat yerine ticaretle uğraşmayı tercih ediyor. Yeni girişimlerin yüzde 30,8’i ticaretle uğraşırken tarımdaki yeni girişimlerin oranı sadece binde 7. Son yıllarda inşaat sektöründeki krize rağmen inşaattaki yeni girişim oranı hiç de az değil. 2018’de yeni doğan her 100 işletmenin 9,1’i inşaat sektöründe faaliyet yürütüyor.

Toplam 1,66 milyon işveren girişim

Girişimlerin bir kısmının çalışanı bulunmadığı için tümü işveren statüsünde değil. 2018 yılı itibariyle Türkiye’de toplam 1 milyon 663 bin işveren girişim bulunuyor. Her 10 işveren girişimden üçü perakende ya da toptan ticaretler biri inşaatla, biri ulaştırma ve depolamayla uğraşıyor. 2018 yılı için inşaat sektöründeki girişim sayısı 285 bin 567 iken işveren girişim sayısı 171 bin 494.

Toplam istihdamın yüzde 4,5’i işveren

Türkiye özellikle AKP hükümetleri döneminde hızla işçileşti. 1989'da istihdamdakiler yüzde 38'i ücretliydi. AKP döneminde mülksüzleştirme, borçlandırma, ve işçileştirme dalgası bu oranı yüzde 69'a yükseltti. Toplam istihdam içindeki işveren oranı ise yaklaşık olarak aynı kaldı. Başka bir hesapla artık işverenlerin daha fazla işçisi bulunuyor. 2018 itibariyle istihdamın yüzde 4,5’ini işverenler oluşturuyor.

10 işverenden sadece 1’i kadın

Türkiye’de kadınların işgücüne katılım oranı erkeklerin yaklaşık yarısı. Ev işleriyle meşgul olduğu için çalışmadığını söyleyen kadınların sayısı ise çalışan kadınlardan daha fazla. Kadın işgücünü eve kapatan Türkiye, kadın girişimci de yaratmıyor. 2018 yılı itibariyle her 100 işverenin 91,3’ünü erkekler geri kalanını kadınlar oluşturdu. Öte yandan çalışan sayısı arttıkça kadın işverenlerin oranı da azalıyor. Kadınlar ancak mikro işletmelerin patronu olabiliyor.

Müteahhit sayısı yüzde 55 arttı

TÜİK verilerine göre ülke müteahhit cennetine dönmüş durumda. 2009 yılında inşaattaki girişimci sayısı 184 bin 245 iken 2018 yılına gelindiğinde bu sayı 101 bin 322 adet yükselerek 285 bin 567’ye yükseldi. Böylece 2009’dan beri müteahhit sıfatlı girişimci sayısı yüzde 55 artmış oldu. Başka bir hesapla 2009’da bu yana günde ortalama 30 müteahhit daha piyasaya çıktı.

Kurumsal şirket neredeyse yok

Türkiye’deki sermaye sahiplerinin inşaata ilgisi Türkiye ekonomisinin yapısından kaynaklanıyor. Çünkü verilere göre girişimciler arasında uzun soluklu üretim yapıp, istihdam yaratma kültürü oluşmamış durumda. Şirketlerin neredeyse tümü aile şirketi. Bugün hayatta olup faaliyet gösteren her 100 işletmenin 96,3’i 1990’da sonra kuruldu. 1990’dan önce doğan görece kurumsal işletmelin toplam sayı içindeki payı sadece yüzde 3,6. Üstelik şu andaki işletmelerin yüzde 55,9’u 2011 ve sonrasında kurulmuş işletmeler.