'İşten çıkarma yasaklanıyor' aldatmacasında Erdoğan'a sınırsız yetki

İktidarın Covid-19 salgınının sosyal ve ekonomik hayata olumsuz etkilerini azaltmak iddiasıyla TBMM’ye sunduğu torba yasa teklifinden emekçileri koruyacak hükümler çıkmadı. İşveren, bir aylık brüt asgari ücret olan 2 bin 945 TL ceza ödeyerek istediğini işten çıkartabilecek.

62 madde olarak hazırlanan ancak daha sonra 15 maddeye düşürülen torba yasa teklifi, dün TBMM’ye sunuldu. “İşten çıkarma yasaklanıyor” propagandasıyla kamuoyuna lanse edilen teklif, emekçilerin haklarına yönelik olumsuz düzenlemeler içeriyor.

Teklifte yer alan düzenlemeler şöyle:

Aylık 1172 tl: Ücretsiz izne çıkarılan işçilerle, işten çıkarılan ama işsizlik ödeneğinden yararlanamayan işçilere günlük 39,24 TL ücret desteği verilecek. Asgari ücretin yarısı kadar olan bin 172 TL’lik ödeme üç ay süreyle yapılacak.

Zorunlu ücretsiz izin: İşveren işçileri üç ay ücretsiz izne ayırabilecek. İşveren bu hakkı işçinin rızası olmasa da kullanabilecek. Bu sürede işçi geçerli fesih hakkını kullanarak kıdem tazminatı gibi haklarını da alamayacak. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan bu süreyi altı aya kadar uzatabilecek.

2 bin 945 lira ceza: İşverenlere iş akdi feshi yasağı getirdiği ileri sürülen teklifte caydırıcılığı sağlayacak bir hüküm yer almadı. Hükme aykırı hareket eden işverenler bir aylık brüt asgari ücret kadar ceza ödemesi koşuluyla istediği işçinin iş akdini feshedebilecek.

Toplu pazarlık sürecine erteleme: Yetkili sendikaların tespiti için 15 Mayıs olan tarih 15 Temmuz’a, Resmi Gazete’de yayımlanması da eylül ayına erteleniyor. Böylelikle toplu pazarlık sürecinin başlatılması erteleniyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan’a bunu bir yıl süreyle erteleme hakkı da veriliyor.

Fiili grev yasağı: Toplu pazarlık hakkı, çoğunluk tespiti, çoğunluk tespitine itiraz, toplu sözleşme yetkisinin verilmesi, toplu sözleşme görüşmelerine başlanması, resmi arabulucu sürecinin başlaması, sona ermesi, grev kararının alınması, grev uygulaması gibi süreçler üç ay süreyle erteleniyor, Cumhurbaşkanı Erdoğan’a bu süreleri de uzatma yetkisi veriliyor. Bakanlığın üç ay süreyle bu süreçleri başlatmama hakkına sahip olması, çalışanların fiili olarak grev hakkını da ortadan kaldırıyor.

ÜCRETSİZ İZİN DAYATMASINDA ISRAR

Yasa teklifinde, İşsizlik Sigortası Kanunu’na şu maddelerin eklenmesi öngörülüyor:

GEÇİCİ MADDE 24: Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihte iş sözleşmesi bulunmakla birlikte 4857 sayılı Kanunun geçici 10’uncu maddesi uyarınca işveren tarafından ücretsiz izne ayrılan ve kısa çalışma ödeneğinden yararlanamayan işçiler ile 15/3/2020 tarihinden sonra 51’inci madde kapsamında iş sözleşmesi feshedilen ve bu Kanunun diğer hükümlerine göre işsizlik ödeneğinden yararlanamayan işçilere herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan yaşlılık aylığı almamak kaydıyla ve 4857 sayılı Kanunun geçici 10’uncu maddesinde yer alan fesih yapılamayacak süreyi geçmemek üzere, bu süre içinde ücretsiz izinde bulundukları veya işsiz kaldıkları süre kadar, Fondan günlük 39,24 TL nakdi ücret desteği verilir. (...)

Teklifte İş Kanunu’na ise şu maddenin eklenmesi isteniyor:

GEÇİCİ MADDE 10: Bu Kanunun kapsamında olup olmadığına bakılmaksızın her türlü iş veya hizmet sözleşmesi, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç ay süreyle 25’inci maddenin birinci fıkrasının (II) numaralı bendinde ve diğer kanunların ilgili hükümlerinde yer alan ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzeri sebepler dışında işveren tarafından feshedilemez.

Birinci fıkrada yer alan üç aylık süre içerisinde işveren işçiyi tamamen veya kısmen ücretsiz izne ayırabilir. Bu madde kapsamında ücretsiz izne ayrılmak, işçiye geçerli sebebe dayanarak sözleşmeyi fesih hakkı vermez. Bu madde hükümlerine aykırı olarak iş sözleşmesini fesheden işveren veya işveren vekiline, sözleşmesi feshedilen her işçi için fiilin işlendiği tarihteki aylık brüt asgari ücret tutarında idari para cezası verilir.

Cumhurbaşkanı birinci fıkrada yer alan üç aylık süreyi altı aya kadar uzatmaya yetkilidir.