Sokağa çıkma yasağı temel tüketimde büyük sorun yarattı

Bilim Kurulu önerisiyle İçişleri Bakanlığı koordinasyonunda başlatılan sokağa çıkma uygulamalarında vatandaşlar dünyadaki uygulamaların Türkiye’de de geçerli olmasını istiyor.

Temel ihtiyaç maddelerine ulaşımın hayati olduğunu belirten vatandaşlar bu konuda “online çalışan” marketlerin açık olmasını istiyorlar. Yurttaşlar, özellikle internet penetrasyonunun en geniş olduğu 15-55 yaş arası grup sokağa çıkma yasağı sırasında İnternet üzerinden alınan temel ihtiyaç maddesi siparişlerinin dağıtımına izin verilmemesinin kargaşaya neden olduğunu ve Suudi Arabistan dışında örneği olmadığını dile getiriyorlar.

Online Marketler Türkiye’de 5000 kişi İstihdam Etmişti

Pandemi ve salgın hastalık hallerinde kamu sağlığını tehdit eden, bir araya gelme ve bulaşma riskini artıran “ev alışverişi” Türkiye’de de tartışmalara neden oldu. Süpermarket ve bakkalların sosyal mesafeyi koruyarak ve gerekli hijyen önlemlerini alarak virüsün dağılmasına engel olmasına çalışılıyordu. 2015’ten beri Türkiye’de halen toplam 4 olan online market uygulaması var. 2 sene önce kurulan getir.com, Yemek Sepeti şirketinin kardeş kuruluşu banabi.com, Ülker Grubu’nun iştiraki istegelsin.com, Türkiye’nin perakende devi Migros’un Sanalmarket uygulaması bu konuda gerekli yasal zemini oluşturdular ve düzenli bir biçimde faaliyet gösteriyorlardı. İstihdama dönük katkı yapmak için de küresel pandemi ilanı sonrasında 2020 Mart başından beri Banabi 1.200 kişi, Migros 2.200 kişi işe almıştı.

Dünyada Nasıl Uygulanıyor? Tek İstisna Suudi Arabistan

Sokağa çıkma yasağı uygulamasındaki en önemli tehdit kamu düzeninin bozulması. Marketlerde ve esnaf önündeki yığılma toplumlarda moral bozukluğu yaratıyor, oluşan kargaşada güvenlik güçlerinin müdahalesi ile gerginlik daha da artıyor. Pandeminin başlangıç noktası olan Çin’deki Wuhan şehrinin de bulunduğu Hubei eyaleti de dahil olmak üzere hiçbir bölgede salgının hiçbir zamanında internet üzerinden market ve restoran siparişi dağıtımı yasaklanmadı. Özellikle ABD ve Avrupa’da toplumsal dayanışmanın temininde siparişle market dağıtımının sürmesi önemli bir unsur olarak gösterilmişti. Avrupa Birliği, ABD ve tüm Batı coğrafyasında da amazon, e-bay başta online market ve restoran siparişi dağıtımı serbest bırakılmıştı. Sokağa çıkma yasağını en sert biçimde uygulayan 1 milyar nüfuslu Hindistan’da da online market ve restoran dağıtımına izin verilmişti. Sosyolog ve uzmanlar bunun toplumdaki moral seviyesini sabit tutmak için şart olduğunu söylüyorlardı. Sipariş getiren marketler özellikle alışveriş yükünü alarak, sokağa çıkma yasağında ev işlerinin altında ezilen kadınlara da destek oluyordu.

Stokçulara Karşı Fiyat Önlemi ve Hijyen Boyutu

Vatandaşların yaşadığı panik dolayısıyla stokçuluk ve fahiş fiyat artışları yapan esnaf ve tacirlere Cumhurbaşkanlığı, Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın müdahalesi ve Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan’ın talimatıyla idari para cezalarıyla sonuçlanan ciddi soruşturmalar başlatılmıştı. Online marketlerin bu tip fırsatçılıkların önünde ciddi engel olacağı söyleniyor.

Online marketlerdeki fiyatların yerel zincirlerle eş seviyede ve genelde bakkal, manav gibi bireysel işletmelerin altında olduğu kaydediliyor. Ayrıca siparişlerin 7/24 eve teslimi sayesinde marketlerde kalabalığın yığılması önleniyor. Bu marketlerin depolarına hiçbir şekilde dışarıdan müşteri giremiyor, sadece eve teslimat yapılıyor.

Hijyen ve virüs kapma konusundaki duyarlı vatandaşlar açısından soru işareti oluşturmayan online marketler dağıtımda siparişler temassız teslimatla gerçekleştiriyor. Şirket yetkilileri, kuryelerin ateşlerinin düzenli olarak ölçüldüğünü, depoların sürekli dezenfekte edildiğini söylüyorlar. Kuryelerin maske, eldiven, dezenfektan ile tüm hijyen gereksinimlerinin karşılandığı bu şirketler ile ilgili pandeminin ülkemizdeki 60. gününde hiçbir şikâyet gelmemiş olması dikkat çekiyor.