3 senaryoda koronavirüsün ekonomiye etkileri

İktisatçı Prof. Erol Taymaz Covid-19 salgınının yarattığı ekonomik etkileri senaryolaştırdı.

Buna göre salgının etkisinin 1 yıl sürmesi durumunda 5 ila 8 milyon kişi işinden olabilir ve ekonomi yüzde 18 ila yüzde 29 oranında küçülebilir. Bu küçülmeyi yavaşlatan en etkili önlem ise dünyanın uyguladığı ancak Türkiye’nin uygulamadığı gelir desteği...

Bilim Akademisi üyesi ve ODTÜ İktisat Bölümü öğretim üyesi Prof. Erol Taymaz, Covid-19 salgının yaratacağı ekonomik etkilerin analizini içerek bir makale yayımladı.

Makalede salgını kontrol altına almak için yürürlüğe giren tedbirlerin Türkiye ekonomisine etkisi ve olası senaryolarla makro ekonomik göstergelerin nasıl değişeceği tahmin edildi.

Taymaz analizinde sektörleri salgın yüzünden kısıtlanan ve diğer sektörler olarak ikiye ayırdı. Kısıtlanan sektörler hava yolu taşımacılığı, konaklama, lokanta, seyahat, perakende ticaret olarak sıralandı.

Açıklanan son verilerin 2017 yılına ilişkin olması sebebiyle analizde de 2017 verileri kullanıldı. Buna göre Taymaz 3 senaryo hazırladı. Bu senaryolar şu şekilde;

Senaryo 1: En iyi senaryo

VARSAYIMLAR

Kısıtlamalar 1 yıl boyunca sürerse ve salgının etkileri bu süre boyunca devam ederse,

>> Kısıtlanan sektörlerdeki özel tüketim ve ihracat yüzde 80 daralacak.
>> Bu sektörlere ek olarak alışverişin kısıtlanması sonucu
>> Tekstil ve giyim,
>> Petrol ürünleri
>> Bilgisayar ve elektronik ürünler
>> Otomobil ve motorlu kara taşıtları
>> Mobilya ve mamul eşyalar
>> Perakende ticaret
>> Kara taşımacılığı sektörlerinde özel tüketim ve ihracat yüzde 30 daralacak.
>> Temel eczacılık ve Telekom hizmetlerinde özel tüketim ve ihracat yüzde 20 artacak.
>> Konaklama ve lokanta talebinin düşmesi sonucu hane halklarının toplam gıda tüketimini değiştirmeyecek şekilde balık ve gıda-içecek talebi yüzde 13 artacak.

SONUÇLAR

>> Gayrisafi yurtiçi hasıla: yüzde 17,7 küçülecek
>> İstihdam edilen kişi sayısı: yüzde 17,9 azalacak, 5,2 milyon kişi işinden olacak
>> Kamu gelirleri: yüzde 19,1 küçülecek

Senaryo 2: En kötü senaryo

VARSAYIMLAR

Kısıtlamalar 1 yıl boyunca sürerse ve salgının etkileri bu süre boyunca devam ederse,

>> Birinci senaryodaki varsayımlara ek olarak, beklentilerdeki değişme sonucu tüm yatırım talebinin yüzde 20 ve tüm sektörlerin özel tüketim ve ihracat talebi yüzde 5 azalacak.

SONUÇLAR

>> Gayrisafi yurtiçi hasıla: yüzde 29,1 küçülecek
>> İstihdam edilen kişi sayısı: yüzde 28,6 azalacak, 8,3 milyon kişi işinden olacak
>> Kamu gelirleri: yüzde 30,1 küçülecek.

Senaryo 3: İkinci en iyi senaryo

VARSAYIMLAR

Kısıtlamalar 1 yıl boyunca sürerse ve salgının etkileri bu süre boyunca devam ederse,

>> 3 Birinci senaryodaki varsayımlara ek olarak, beklentilerdeki değişme sonucu tüm yatırım talebinin yüzde 10 ve tüm sektörlerin özel tüketim ve ihracat talebinin yüzde 2.5 azalacağı varsayıldı.

SONUÇLAR

>> Gayrisafi yurtiçi hasıla: yüzde 23,5 küçülecek
>> İstihdam edilen kişi sayısı: yüzde 23,3 azalacak, 6,7 milyon kişi işinden olacak
>> Kamu gelirleri: yüzde 24,7 küçülecek.

Gelir desteği 1 milyon kişiyi kurtarabilir

Prof. Taymaz, üçüncü senaryo temel alınarak işini kaybedenlere verilecek gelir desteğinin sadece desteği alanlara değil tüm ülkeye faydalı olduğunu vurguluyor. Taymaz’ın senaryolarından birine göre Covid-19 kısıtlamaları nedeniyle işsiz kalanlara gelir desteği yapılıyor. Gelir desteğinin miktarı ise çalışanların brüt gelirleri ve işveren SGK payının yüzde 65’i düzeyinde kalıyor. Gelir desteğinin tamamının özel tüketim olarak kullanılacağını varsayılıyor. Ayrıca destek sadece kayıtlı çalışanlara değil, kayıt dışı çalışıp işsiz kalanlara da sağlanıyor. İşte bu durumda makro ekonomik göstergelerde gözle görülür bir iyileşme yaşanıyor. Bu senaryoda kamu gelirlerindeki küçülme artıyor ancak işsiz kalan kişi sayısı ve ekonomideki küçülme azalıyor. Gelir desteği olmaksızın 6,7 milyon kişi işinden olurken, gelir desteği sayesinde bu sayı 5,7 milyona iniyor. Böylece yaklaşık 1 milyon kişi işinden olmaktan kurtuluyor. Aradaki fark aşağıdaki tabloda…