Yayıncılık sektöründe koronavirüs krizi: '40 bin kişi işsiz kalır'

Koronavirüsün yarattığı kriz, yayıncılık sektörüne ağır bir darbe vurdu.

Türkiye Gazeteciler Sendikası verilerine göre, ülkede ilk vakanın görülmeye başlamasından bu yana ulusal gazetelerin tirajları yüzde 38, yerel gazetelerin tirajları yüzde 60 düştü.

Cumhuriyet Gazetesi'nden Gamze Bal'ın haberine göre; ülke genelindeki gazeteler yüzde 70 oranında resmi ilan kaybı yaşadı. Türkiye Yayıncılar Birliği verilerine göre ise aynı dönem aralığında kitap satışları yüzde 63 azaldı. Nisan ayında internetten yapılan kitap satışları beklenenin üzerinde arttı, ancak geçen senenin nisan ayına göre yüzde 17 düştü.

Kitabevlerinin bir yandan kurdaki artışla birlikte katlanan maliyetler altında ezildiğini, diğer yandan internet sitelerindeki yıkıcı indirimler karşısında zor duruma düştüğünü anlatan Türkiye Yayıncılar Birliği Başkanı Kenan Kocatürk, “Türkiye’de ortalama bir yayıncının bu koşullara 3 aydan daha fazla dayanacak gücü yok. Eğer sektöre ciddi bir destek gelmezse ve bu yıkıcı indirimler devam ederse haziranda pilimiz biter. Ülke genelindeki 6 bin kitapçının yarısından fazlası kapanır. 40 bin kişi işsiz kalır” dedi.

DESTEKLER YETERSİZ

Yalnızca geçen sene 68 bin yeni kitap üreten sektör, dünyada en çok yeni kitap üreten 6. ülke konumundaydı. Ancak marttan itibaren yeni kitap üretemediklerine dikkat çeken Kocatürk, “Cirolarımızın yüzde 30-35’i yeni kitaptan gelir. Bu olmadığında yıl sonunda en iyi ihtimalle yüzde 40 civarında bir ciro kaybı yaşarız” dedi.

90 bin kişinin istihdam edildiği sektörde, çalışanların bir kısmı Kısa Çalışma Ödeneği’nden yararlanıyor. Sektöre dışarıdan hizmet sağlayan yazar, çizer ve çevirmenler ise daha zor durumda. Gelirleri neredeyse tamamen durdu.

Bu insanlar Almanya’da, Fransa’da ciddi hibeler alırken Türkiye’deki destekler yetersiz. Kocatürk, birçok yayıncının Kredi Garanti Fonu’ndan da (KGF) yararlanamadığını, Nefes Kredisi’nden (Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği, KGF ve DenizBank arasında yapılan bir anlaşma ile verilen kredi) yararlanabilmek için çabaladıklarını anlatıyor.

Yayıncılar olarak devletten taleplerini ise şöyle sıralıyor: “Kısa Çalışma Ödeneği belli bir süre daha devam etmeli. Bu kredilerden yararlanmamıza öncelik verilmeli. Kültür ve Turizm Bakanlığı kitap alım bütçesini artırmalı. Milli Eğitim Bakanlığı okul kütüphanelerine, Adalet Bakanlığı hapishanelere kitap almalı. Yerel yönetimler gezici kütüphaneler açarak yayıncılara destek olmalı.”

KİTAP FİYATLARINDA ARTIŞ KAÇINILMAZ

Kırmızı Kedi Yayınevi sahibi Haluk Hepkon, yayıncılık sektörünün hep üvey evlat muamelesi gördüğüne dikkat çekerek, gereken desteklerin verilmesi konusunda karamsarlığını dile getirirken, Can Yayınları Genel Müdürü Ali Granit ise sektörün dijitalde tutunma arayışlarının arttığını anlattı.

Buna, Yemeksepeti ile işbirliğine gitmelerini örnek gösteren Granit, “Yemeksepeti’nin online alışveriş uygulaması Banabi’den sipariş veren tüketicilere kitap hediye ediyoruz. Bundan sonraki süreçte hiç akla hayale gelmeyecek kurumlar kitap satışında etkin olabilir” dedi.

Granit, nisan ayında dört adet yeni kitabı yalnızca e-kitap olarak yayımladıklarını belirtti. Yapı Kredi Yayınları Satış ve Pazarlama Müdürü Özgür Akın ise şunları söyledi: “Dış alıma bağlı bir sektörüz. Pandemi dönemindeki kur artışları maliyetlerimizi büyük oranda artırdı. Bunun sonuçlarını ilerleyen günlerde yapacağımız yeni üretimlerde göreceğiz, kitap fiyatlarında artış yapmak kaçınılmaz olacak. Online satışların artacağı görülüyor. Ancak maalesef kitabevlerinin satışlardaki payının düşmesi ve birçoğunun kapanacağı da kuvvetli bir olasılık.”

SAHAFLAR UNUTULMASIN
Tüm kitapçıların zor günler yaşadığı bu günlerde, unutulmaması gereken yerlerden biri de sahaflar. Ticari gelirden tümüyle yoksunlar.

Sahaflar Birliği Derneği Başkan Yardımcısı Tolga Gürocak, dayanışmak için birçok il ve ilçeden ‘Sahaf Kolektifi’ adıyla bir hareket başlattıklarını, bu vesileyle internet satışlarının bir nebze de olsa arttığını anlattı. Ancak nakit sermaye ve birikimleri olmadığı için her zamankinden daha fazla desteğe ihtiyaçları var.

Sahaf Kolektifi’nin satış platformu olmadığını, destek olmak isteyenlerin nadirkitap.com ve kitantik.com sitelerinden alım yapabileceğini anımsatan Gürocak, devlet kütüphanelerine sahaflardan kitap alınmasını talep ettiklerini belirtti.