Sayıştay raporu: 1 milyonluk alacak 21 milyon oldu, devlet hesaplayamadı

Sayıştay’ın denetim raporları, kamu kaynaklarının israfının, belli çevrelerin zenginleşme aracı olarak kullanılmasının yanı sıra devletin alacaklarının tahsilinde de etkin davranılmadığını gösterdi.

Birgün'den Nurcan Gökdemir'in haberine göre, 2004 yılındaki bir zimmet olayından dolayı tahsili kararlaştırılan 3.5 milyon Dolar o günkü kurdan hesaplanarak 1.3 milyon lira olarak kayda alındı. Zaman aşımının dolmasına bir ay kala kayda alınan tutar aradan geçen 16 yıl boyunca kurdaki değişiklik dikkate alınarak güncellenmedi. 21.3 milyon liraya ulaşan zimmet tutarı bu nedenle 16 yıl önceki değeri olan 1.2 milyon lira olarak kayıtlarda kalmayı sürdürüyor.

Sayıştay denetçilerinin Gelir İdaresi Başkanlığı’nın 2019 yılı hesaplarında yaptığı inceleme sonunda hazırladığı raporda, devletin 20 milyon liralık alacağı ile ilgili bir “hesap hatası” yapıldığını gösterdi.

TAKİP VE TAHSİLAT SORUNLU

Gelir İdaresi Başkanlığı’nın mali tablolarında yer alan “Kişilerden Alacaklar Hesabı”nın büyük ölçüde başka kurumlara ait alacakları içerdiği ve bu alacakların takip süreçlerinde aksamalar olduğu tespit edildi.

Kamu idarelerinin faaliyet alacakları ve kurum alacakları dışında kalan ve kamu idarelerince tespit edilen kamu zararından doğan alacaklar ile diğer alacakların izlenmesi için kullanılan bu hesapta yapılan inceleme sonunda şu tespitlerde bulunuldu:

Kişilerden Alacaklar Hesabı bakiyesinin 31.12.2019 tarihi itibarıyla 104 milyon 357 TL olduğu; söz konusu tutarın büyük kısmının, takip ve tahsil görevi GİB’e bırakılmakla birlikte diğer kurumların alacaklarından oluştuğu, 31.12.2018 tarihli bilançoda Kişilerden Alacaklar Hesabının bakiyesi 96 milyon 840 bin TL iken bu tutarın bir yıl sonra 104 milyon 357 bin TL’ye çıkmasından da anlaşılacağı üzere, vergi dairelerince bahse konu alacakların takip ve tahsil süreçlerinin etkin bir şekilde yürütülememesi sonucu bu tutarın yıllar itibariyle birikimli olarak arttığı anlaşılmıştır.”

ZİMMETE ÖDÜL

Raporda bu tespit, 20 milyon TL eksik tutulan bir alacakla da örneklendi. Buna göre, başka bir kamu idaresince mahkeme kararı ile 2004 yılında kesinleşen bir zimmet suçuna ilişkin 3 milyon 582 bin 265 Dolar tutarındaki hazine zararının takip ve tahsilinin sağlanması için ilgili vergi dairesine zamanında bildirimde bulunuldu. Ancak alacak 10 yıllık zamanaşımı süresinin dolmasına bir ay gibi kısa bir süre kala GİB kayıtlarına alındı.

Dolar cinsinden alacağın ilk kez kayıtlara alınması sırasında 1 milyon 372 bin 849 TL değerleme yapıldı. Ancak ilgili yasanın her ay döviz satış kuru üzerinden alacağın değerlemesinin yapılması gerektiği hükmü uygulanmadığı için aradan geçen zamanda kura bağlı düzeltme yapılmadı.

Bu nedenle de 2019 sonundaki döviz kuruna göre 21 milyon 316 bin 984 liraya ulaşması gereken zimmet alacağı, 1 milyon 372 bin lira olarak kayıtlarda kaldı.

KAMU ZARARINA YOL AÇMAYIN

Sayıştay GİB’i, “Alacaklar hesabındaki geçmişten gelen alacakların takip ve tahsil süreçlerine ilişkin iş ve işlemlerin zamanında ve doğru bir şekilde yapılması sağlanarak alacakların tahsilinde etkinliğin arttırılması, böylelikle kamu zararına sebep olunmadan mali tabloların doğru ve güvenilir bilgi sunmasının garanti altına alınması gerekmektedir” diye uyardı.