Bütçe açığı derinleşiyor

Koronavirüs salgını ve ekonomik krizin bütçeye yansımaları devam ediyor. Ekim ayında merkezi bütçe 4,9 milyar lira açık verdi.

Öte yandan ocak-ekim ayı arasında vergi gelirleri geçen yıla göre yüzde 40 artış gösterdi. Bu gelirlerin büyük bölümünü motorlu araçlardan toplanan Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) oluşturdu.

Bütçe açığının bir nedeni artan giderler, diğer nedeni ise azalan gelirler. Ekonomik durgunlukla beraber yaşanan gelir kaybı ve hanedeki harcamaların azalması bütçeyi zorluyor. Geçen yılın ilk on ayında 100,7 milyar lira olan bütçe açığı bu yılın aynı döneminde yüzde 44 artarak 145,5 milyar liraya çıktı. Ancak zaten yılsonu için hedeflenen bütçe açığı 4 ay önce aşılmıştı. Yılsonu için hedeflenen bütçe açığı 138,9 milyar liraydı.

Yaşanan gelir kaybı ise gelir vergisi tahsilatlarına yansıdı. Örneğin bu yıl boyunca hedeflenen gelir vergisi hasılatı 182,1 milyar lirayken yılın bitmesine iki ay kala bunun henüz 126,2 milyar lirası tahsil edilebilmiş durumda. 2020 yılında en çok gelir vergisinin tahsil edildiği ikinci ay ekim ayı oldu. Ocakta 17,3 milyar liralık gelir vergisi tahsilatı yapılmıştı. Ekimde ise 16,3 milyar lira tahsil edildi.

Haziran ayında normalleşme adımlarının atılması ile faizlerin düşürülmesi, kamu bankaları tarafından piyasaya kredi pompalanması konut ve araç satışlarını yükseltmişti. Yılsonu için motorlu taşıtlardan alınması hedeflenen ÖTV tutarı 18,9 milyar lirayken on ayda 31,8 milyar lira tutarında vergi tahsil edildi.

Vergi türleri bakımından ocak-ekim döneminde geçen yılın aynı dönemine göre, gelir vergisi yüzde 4,9 düşerken, kurumlar vergisi yüzde 41, katma değer vergisi yüzde 19, özel tüketim vergisi yüzde 38, banka ve sigorta muameleleri vergisi yüzde 20,7, ithalde alınan katma değer vergisi yüzde 22, damga vergisi yüzde 9,5, harçlar yüzde 34,9, diğer vergi gelirleri yüzde 33,9 arttı.

Öte yandan merkezi bütçede faiz gelirlerindeki artış dikkat çekti. Yılsonu için hedeflenen faiz geliri 7,6 milyar liraydı. Ocak-eylül döneminde faiz gelirleri yüzde 70,8 oranında arttı. Faiz gelirleri 25,9 milyar liraya çıktı.