Dış ticaret açığı derinleşiyor

TL’deki aşırı değer kaybının ihracatı artırmadığı kasım ayı dış ticaret verilerinde de görüldü. Dış ticaret açığı hızla büyümeye devam ediyor.

Ticaret Bakanlığı, kasım ayına ilişkin dış ticaret verilerini yayımladı. Tüm dünyayı etkisi altına alan koronavirüs salgını bir yıl geçmesine rağmen kontrol altına alınamadı ve ekonomik etkileri devam ediyor. Türkiye’de ise artan vaka sayıları nedeniyle yeniden kapanma dönemine giriliyor. Ülkede mart ayında başlayan birinci kapanmanın dış ticarete etkileri azalmamışken yeni kapanma kararları tedarik zincirlerinde oluşacak aksaklıklar nedeniyle endişe yarattı.

Öte yandan bakanlığın açıkladığı kasım ayı verilerine bakıldığında Türk Lirası’nda yazdan bu yana yaşanan aşırı değer kaybının ihracata etkisinin hükümetin beklediği gibi olmadığı bir kez daha görüldü. İhracat kasım ayında geçen yılın aynı ayına göre yüzde 1 azalarak 16,8 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti. Öte yandan ithalat ise geçen yılın aynı ayına göre yüzde 16 artarak 21,1 milyar dolar seviyesine çıktı.

Geride bıraktığımız 11 ayın 6’sında ihracatta düşüş açıklandı. Yılın sadece 5 ayında ise yükseliş yaşandı. Bu yükselişlerden 4’ü normalleşme dönemi olarak adlandırılan haziran ayından itibaren gerçekleşti. Ocak-Kasım döneminde ihracat yüzde 8,3 gerilerken; ithalatta artış yüzde 3,6’ya ulaştı.

YEP’İN DIŞ TİCARET HEDEFİ DE TUTMADI

Dış ticaret açığı yılın ilk 11 ayında 24,4 milyar dolar ile rekor düzeye ulaşan altın ithalatı öncülüğünde bir önceki yıl aynı döneme göre yüzde 82,51 artışla 45,34 milyar dolara ulaştı.

Eski Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak tarafından eylül ayında 2021-2023 dönemi için açıklanan Yeni Ekonomi Programı’nın (YEP) dış ticaret açığı hedefi de ilk 11 ayda çöp oldu. YEP’te 2020 yılı için dış ticaret açığı 38,1 milyar dolar olarak hedeflenmişti. Ancak yıl sonuna daha 1 ay var ve dış ticaret açığı 45,3 milyar dolara ulaşmış durumda. Böylece yılsonu hedefi 11 ayda 7,2 milyar dolar aşmış oldu.

YEP’in enflasyon, cari açık ve döviz kuru için açıkladığı yıl sonu hedefleri de tutmamıştı. 2019 yılının ilk 11 ayındaki dış ticaret açığı ise 24,8 milyar dolar seviyesinde gerçekleşmişti. Geçen yıla göre dış ticaret açığı yüzde 82 büyüdü.

Öte yandan kasım ayı dış ticaret açığı yüzde 155 artarak 5 milyarı doları geçti. Geçen kasımda dış ticaret açığı 1,9 milyar dolardı.

ALTIN İTHALATI ARTIYOR

Yurtiçi piyasada altının fiyatının artması talebi yukarı doğru hareketlendirdi. Salgınında etkisiyle altın ithalatı patladı. Sadece kasımda 2,6 milyar dolarlık kıymetli taşlar yani altın ve türevi maden ithalatı gerçekleştirildi. Bu rakam geçen yılın kasım ayında 1,6 milyar dolardı. Yılın ilk on bir ayında ise 24,3 milyar dolarlık altın ithalatı yapıldı. Altını diğer mallardan ayıran özelliği ise bir değer aracı olarak saklanıyor olması. Yani tüketilmiyor. Ticaret Bakanlığı, altın dış ticareti hariç olarak bakıldığında kasım ayında ihracatın ithalatı karşılama oranının yüzde 86,3 seviyesinde olduğunu açıkladı. Ancak altın tüm ülkelerde ithalat ve ihracat kalemlerine kaydediliyor. Hesaba altın ithalatı dahil edildiğinde ihracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 76 seviyelerinde.

BAKAN FARKINDA DEĞİL

YEP’te öngörülen dış ticaret açığı yılın son ayına girerken 7 milyar dolar aşmış durumda ancak Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan, dün YEP hedefine ulaşılacağına inandığını söyledi. Pekcan yaptığı açıklamada “Dünya genelinde pandemideki artış seyri, en önemli ticaret ortağımız olan AB ekonomisindeki küçülme ve takvim etkisi nedeniyle kasım ayı ihracatımızdaki sınırlı daralmaya rağmen yıl sonunda YEP hedeflerimize ulaşacağımıza inanıyoruz” ifadelerini kullandı.