Hem alıcı hem de satıcı geçinemiyor: Pazarda yarım kilo dönemi

Yurttaş artan fiyatlardan dolayı akşam pazarına rağbet ediyor. Pazarcılar ise satışların olmadığını söylüyor. Pahalılıktan dert yanan yurttaş önceden iki kilo aldığı sebze meyveyi yarım kilo almaya başladı.

Birgün'den Havva Gümüşkaya'nın haberi şöyle:

Gıda fiyatlarındaki artış ülkenin en önemli gündemi. İktidar ise artan fiyatlar nedeniyle esnafı hedef gösteriyor. Hayat pahalılığını ve artan fiyatları İstanbul Çeliktepe’de bulunan halk pazarına giderek yurttaşlarla konuştuk.

Pazara kapanma saatine yakın gittiğimiz için çok büyük bir kalabalıkla karşılaşıyoruz. Ancak esnaf bu kalabalığın kuru gürültü olduğunu söylüyor.

Bir yanda pazarcıların “Düştü, fiyatlar düştü” sloganları bir yanda hangi tezgâhtan daha uyguna alışveriş yapabilirim telaşında olan yurttaşlar.

İlk olarak işten çıkıp pazara gelen Necla Yılmaz ile konuşuyorum. Özel bir bankada çaycı olarak çalışan Yılmaz, alım gücü olmadığı için birçok şeyi mutfağından çıkardığını söylüyor:

“Tasarrufa gitmemiz lazım tabi çıkarttım. Doğalgazı yakamıyoruz battaniyeye sarılıp yatıyoruz. Başkaları 60’da kullanıyorsa biz 30’da yakıyoruz. Artık İki kilo alacağıma bir kilo alıyorum. Torunlarım var bizimle yaşıyoruz, aylık 5 bin lira bir gelirimiz var ama yetmiyor. Bugün 50 lira param var mesela artık ne kadar alabilirsem onu alacağım.”

AYLIK DEĞİL GÜNLÜK YAŞIYORUZ

Pandemi öncesinde kahvecilik yapan bir esnaf ile karşılaşıyoruz. İsmini vermek istemeyen pazarcı 2013 yılından beri kahvecilik yaptığını söyleyerek şimdiler kapalı olan dükkânına gelen faturalara tepki gösterdi:

“185 lira elektrik, 207 lira doğalgaz, 78 lira su faturası geldi kapalı olan dükkâna. Dükkân kapalı olduğundan 3 gün ekmek parası için pazara çıkıyoruz. Zaten görüyoruz neyin ne olduğunu. Cumhurbaşkanı bas bas bağırıyor kapalı dükkân yok diye. Nerde yok? Kendisinin kapalı dükkânı yok tabii. Bin odalı sarayında kapalı dükkân yok. Bizim aylık gelirimiz dahi yok. Günlük yaşıyoruz. Pandemide 10 bin lira kredi çektim. Ödeyemedim onu yapılandırmak istedim ama sadece Halk Bank yapılandırıyormuş. Herkes diyor ki yapacak bir şey yok. Ama yapacak çok şey var. Her gün açılış yapılıyor, miting yapılıyor. Orada yok mu virüs? Biz dükkânlarımız açılsın istiyoruz. “

10 LİRALIK TSHİRT 20 LİRA OLMUŞ

Salgında işsiz kalan Çiğdem S. İle konuşuyoruz. Çiğdem S. salgın öncesinde pazarcılık yapıyormuş. Tekstil ürünleri sattığını söyleyen Çiğdem S. pazar alışverişi için özellikle akşam saatlerinde geldiğini belirtiyor:

“Bugün 100 lira ayırdım ama tüm ihtiyaçları almaya kalksam yetmez. Balık almayı düşünüyordum mesela pahalı olduğu için vazgeçtim. Sebze alacağım hiç olmazsa iki öğün yeriz. Mandalina olmuş 6-7 lira, insanlar bu mevsimde mandalina yemeyecek de ne zaman yiyecek? Pazar esnafıydım ben ama pandemiden dolayı bıraktım. Şimdi tekrar başlamaya kalsam para yok. Mart ayında pazarlar yasaklandı o zaman bıraktık işi. Bugün toptancıları gezdim önceden 10 liraya aldığım tshirtler 20 lira olmuş, ben onu 20 liraya alsam kaça satacağım? Yazın 60-70 lira gelen elektrik faturası 150 lira geliyor. Benim evim çok küçük yakmıyorum desem yeri ama doğalgaz faturası 233 lira geldi. Birilerinin bu duruma dur demesi lazım.”

Bakliyat ve baharat satan Dilek H. de 5-10 liralık paketler yaptığını söylüyor:

“Satışlar geçen yıla göre yarı yarıya düştü. Yarım kilo, 5 liralık 10 liralık paketler yapıyoruz. Ben de aynı durumdayım. Giderlerimiz gelirlerimizden daha fazla şimdi. Vadeli aldığımız ürünler var onları ödeyemiyorum. Bir yıl Bağ-Kur’umu ödeyemedim şimdi taksitlendirdim ama yine bir şeyler birikiyor.”

BORÇLARA FAİZ BİNİYOR SÜREKLİ

Ispanak ve pırasa satan bir pazarcı ile konuşuyoruz. İş yok diyen pazarcı, pazar yerindeki yoğunluğu kuru kalabalık olarak ifade ediyor: “Biz geçen sene pırasayı 10 liraya sattık. İş yok diye biz biraz daha düşük satmaya çalışıyoruz. Satışlar çok düşük. Marketlerde de çok iş yok. Milletin kesesinde para olmadığı için ekonomide can yok. Eve ekmek parası götürüyoruz şu an. Pandeminin ilk çıktığı zamanlar çok iyi vardı. Kuru kalabalık burası. Evde sıkılanlar geliyor geziyor. Haldeki komisyoncu ve aradaki esnaf çok fahiş fiyatlar koyuyordu. Eskiden toptan aldığımız yer daha çok kazanıyordu. Bu yıl öyle değli. Halcı şimdi bizi arıyor gel al diye. Pazarda iş yokken orada da yok. Döndüremiyoruz. Borçlar içerde birikti faiz biniyor. Borçlar çıktıkça çıkıyor biz de iniyoruz. Pazarda büyük rekabet olduğu için zaten düşük fiyatlar.

PAZARLAR TAM ZAMANLI ÇALIŞSIN

Salgın döneminde pazar esnafının cirosunu marketlere kaptırdığına dikkat çeken Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu (TESK) Genel Başkanı Bendevi Palandöken, "Pazarlar tam zamanlı olarak faaliyete geçmeli" dedi. Palandöken şöyle konuştu: "Şu an yeni bir düzenlemeyle vatandaşın ve pazarcı esnafının mağduriyeti giderilmeli. Pazarlar bir an önce tam zamanlı olarak faaliyete geçmeli. Bu sayede ürünlerin fiyatı dengelenir ve fiyat istikrarı sağlanır. Eğer pazarlar olmazsa ürün fiyatları çok daha pahalı olurdu."

Enflasyonu gıda fiyatları artırdı

Merkez Bankası hükümete enflasyon gelişmeleri hakkında mazeret mektubu gönderdi. Mektupta enflasyondaki yükselişte gıda fiyatları önemli rol oynadığına işaret edildi.

Tüketici enflasyonunun, 2020 sonunda yüzde 14,6 olarak gerçekleştiği ve yüzde 5 hedefi etrafında belirlenen belirsizlik aralığının dışında kaldığı belirtilerek, enflasyondaki yükselişte hem talep hem de maliyet yönlü unsurların etkili olduğu kaydedildi.

Enflasyonda mevcut seviyelerin, yukarı yönlü riskler ile birlikte değerlendirildiğinde, yüzde 5 hedefinin oldukça uzağında olduğunun belirtildiği mektupta, “Ocak Enflasyon Raporunda sunduğumuz tahminler yüzde 5 enflasyon hedefine 2023 yılında ulaşabileceğimizi göstermektedir. Bu nedenle, para politikasındaki sıkı ve ihtiyatlı duruşun, yüzde 5 hedefine ulaşılması beklenen 2023 yılına kadar, uzun bir süre kararlılıkla sürdürülmesi gerekmektedir” ifadeleri yer aldı.