Çarpıcı rapor: 'Türkiye'de gençler iş aramaktan vazgeçiyor'

TÜİK’in açıkladığı rakamlara göre Türkiye’de işsizlik oranları düşerken, istihdam oranı daralıyor. Bu kafa karıştıran verilerin sebebi ise Türkiye’deki gençlerin iş aramaktan umudu kesmesi.

Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) Türkiye’de, “ne eğitimde, ne de istihdamda-NEET” grubunda olan 15-24 yaş grubunda göçmen ve Türkiye vatandaşlarının “eğitimde olmama-eğitimi terk etme” ve “çalışmama-iş aramama” nedenlerine yönelik bir rapor yayınladı.

Raporda, anket yöntemiyle elde edilen bulgular sıralandı.

ILO çalışmasında, Türkiye’de küresel krizle gençlerin işgücüne katılımında yavaşlama olmasına karşılık, COVID-19 salgını ile oranın hızla arttığı belirlendi. Çalışmada, yıllık veri olarak 2019 sonu itibariyle Türkiye’de ne eğitimde ne de istihdamda olan gençlerin oranının yüzde 30,9 olduğu hatırlatılarak, bunun AB ve OECD içindeki en yüksek oranlardan biri olduğuna vurgu yapıldı.

Çalışmaya göre, Türkiyeli gençlerin yüzde 9’u kendisini AB gelir grubunda (yüksek gelir) görürken, bu oran göçmen gençlerde yüzde 11 olarak beyan edildi.

Buna karşılık Türkiyeli gençlerin yüzde 22’si “dar gelirli” grubunda olduğunu beyan ederken, göçmen gençlerin yüzde 42’si kendisini bu grupta sıraladı.

Gençler arasındaki araştırmada, göçmenlerin genelinin aksine eğitimin Türkiyeli gençlerle hemen hemen aynı olduğu, hatta göçmenlerde üniversite mezuniyetinin daha yüksek olarak ölçüldüğü gözlendi.

Buna göre, göçmen gençlerin yüzde 9’u, Türkiye vatandaşı gençlerin yüzde 0,4’ü hiç eğitim almadığını beyan etti. Buna karşılık göçmen gençlerin yüzde 12,6’sı, Türkiye vatandaşı gençlerin ise yüzde 8’i üniversite mezunu olduğunu açıkladı.

Lise mezunu göçmenler yüzde 37,3, Türkiye vatandaşları yüzde 48,2, olarak belirlendi.

Gençlerin eğitimi terk etme nedenlerine bakıldığında ise; göçmenlerin yüzde 17’si, Türkiye vatandaşlarının yüzde 21’i, “formal eğitimi sevmediği için bıraktığı”nı beyan etti. Göçmenlerin yüzde 15’i, vatandaşların yüzde 17’si, “eğitimini tamamladığını düşündüğünü”: göçmenlerin yüzde 2’si, vatandaşların ise yüzde 16’sının “eğitime ihtiyacım yok” şeklinde beyanda bulunduğu gözlemlendi.

Aile ve toplumsal yapı ile karıştığında ise oranlar farklılaştı. Genel kanının aksine göçmenlerin sadece yüzde 2’si “ailesinin izin vermediğini” beyan etti. Ancak okulu bırakma nedeni hakkında “yanıt vermek istemeyen” göçmenlerin oranının yüzde 20 olması da dikkat çekti.

Ailesinin izin vermediğini beyan eden vatandaşlar ise yüzde 1 olarak belirlendi. Buna karşılık, ailenin eğitimi karşılayacak geliri olmadığını beyan eden göçmenlerin oranı yüzde 25, vatandaşların oranı yüzde 11 oldu. Ailenin eğitim masrafını karşılayamayacak olması göçmenler arasındaki en yüksek “okul terki” nedeni olurken, vatandaşların terk nedeni “okulu/eğitimi sevmediği için bırakma” olarak kayda geçti.

Göçmenlerden yüzde 8’i evlendiği için eğitimi terk ettiğini beyan etti. Ailesinin geçimine yardım etmek için eğitimi terk eden göçmenler yüzde 9, vatandaşlarda yüzde 5; bir an önce para kazanmak isteyenler göçmenlerde yüzde 4, vatandaşlarda yüzde 6 olarak ölçüldü.

Gençlerin temel geçim kaynağı olarak ise göçmenlerde yüzde 61, vatandaşlarda yüzde 84’ü ailesinden destek aldığını beyan etti.

Göçmenlerin yüzde 20’si aile işinde çalıştığını, yüzde 11’i düzensiz işlerde çalıştığını ve yüzde 16’sı da söylemek istemediğini açıkladı.

Vatandaş gençlerin ise yüzde 84’ü ailesinden gelir elde ettiğini beyan ederken, yüzde 10’u “gelirim yok” yanıtını verdi. Yüzde 2’si yanıt vermemeyi tercih etti.

Genç vatandaşların yüzde 98’i herhangi bir sosyal yardım almadığını beyan ederken, bu oran göçmen gençlerde yüzde 91 oldu. Göçmen gençlerin yüzde 6’sı sosyal yardım aldığını beyan etti.

İş durumuna yönelik olarak ankette Türkiye vatandaşı gençlerin yüzde 30’u göçmen gençlerin ise yüzde 4’ünün ücretli bir iş aramadığını beyan ettiler.

Göçmen gençler yüzde 37 oranında salgın nedeniyle; yüzde 43 oranında da iş bulamadığı için çalışmadığını beyan etti. Vatandaşlarda aynı oranlar sırasıyla yüzde 20 ve yüzde 17 olarak ölçüldü.

Çalışmama nedenleri arasında, vatandaş gençler “ücretlerin çok düşük olmasını” yüzde 6 oranında gerekçe olarak beyan ederken, göçmen gençlerde bu oran yüzde 21 oldu. Yine göçmen gençlerin yüzde 10’u çok düşük ücretlerle çok fazla çalıştırıldıkları için çalışmayı terk ettiklerini belirttiler. Yanıt vermeme oranı göçmen gençlerde yüzde 17, vatandaşlarda yüzde 5 oldu.

İş aramama nedenlerine yönelik olarak Türkiye vatandaşı gençlerle yapılan ankette, yüzde 27’si ailesinin gelirinin-desteğinin yeterli olduğu için iş aramadığını beyan etti. Bunu yüzde 21 ile yaşam konforunu bozmak istememe, yüzde 14 ile “işsizliğin çok yüksek” olması nedeniyle (iş bulamayacağına inanma) iş aramadığını beyan etti.

Göçmenlerde ise iş aramama nedenleri arasında yüzde 33 ile yaşadığı bölgede uygun bir iş olmamasını gerekçe gösterdi. Bunu yüzde 22 ile ailesinin çalışmasına izin vermemesi, yüzde 11’er oranla ve sırasıyla, yaşam konforunu terk etmeme, kendine güvenmeme, iş yapabileceğine inanmama, nasıl iş bulacağını bilmeme, ailesine bakma (günlük ihtiyaçlarında hizmet etme) ve işsizlik oranının yüksekliği gerekçeleri izledi.

İş arayanlar arasında ise göçmen gençlerin de, vatandaş gençlerinde yüzde 62 ile online iş arama portallarını tercih etmesi dikkat çekti. Mobil uygulama kullanma ise vatandaşlarda yüzde 7, göçmenlerde yüzde 20 oldu.

İŞKUR’u kullanma vatandaşlarda yüzde 24, göçmenlerde yüzde 15, tavsiye-arkadaş aracılığı vatandaşlarda yüzde 18, göçmenlerde ise yüzde 40 olarak belirlendi. Özel iş bürolarını kullanma göçmenlerde yüzde 10, vatandaşlarda yüzde 6, yetenek avcılarını kullanma göçmenlerde yüzde 13, vatandaşlarda yüzde 1 olarak belirlendi.