Sebepleri sıraladı: İŞKUR verilerinde yapay düşüş

Covid-19 salgını ile daha da büyüyen istihdam sorunu artık gizlenemiyor. Ekonomi istihdam yaratmıyor, iş bulma ümidini yitirenler artık İŞKUR’a dahi kayıt yaptırmıyor. Böylece hem İŞKUR’a kayıtlı işsiz sayısı hem de açık iş pozisyonları giderek azalıyor.

İŞKUR, şubat ayına ilişkin kayıtlı işsiz sayılarını açıkladı. Buna göre kuruma kayıtlı işsiz ve açık iş sayısındaki düşüş eğilimi devam ediyor. İşten çıkarma yasakları, ücretsiz izin ve kısa çalışma ödeneği gibi uygulamaları işgücü piyasasına yansıyor.

BirGün'den Havva Gümüşkaya'nın haberine göre, geçen yılın şubat ayında kuruma kayıtlı açık iş sayısı 160 bin 19 iken bu yıl şubatta yüzde 35,6 azalarak 102 bin 975’e geriledi. Ocak- Şubat döneminde ise geçen yılın aynı döneminde göre yüzde 39,8 azalarak 200 bin 903’e indi.

Kısa çalışma ödeneğinden faydalananlar ve ücretsiz izinde olanların istihdamda olması nedeniyle kuruma kayıtlı işsiz sayısı azalıyor. Kayıtlı işsiz sayısı geçen yılın aynı ayına göre 588 bin 536 kişi azaldı. Geçen yıl şubat ayında kuruma kayıtlı 3,4 milyon işsiz bulunurken bu yıl 2,8 milyona düştü.

İŞKUR verileri yarın Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanacak olan İşgücü İstatistikleri’nin de öncü verisi niteliğinde. Zira nisan ayından bu yana TÜİK’in açıkladığı verilerde istihdamla birlikte işgücüne katılım ve işsizlik oranı düşüyor.

En son açıklanan kasım verilerine göre ülke genelinde 4 milyon 5 bin kişi işsiz. Covid-19’un yarattığı tahribatı perdeleyen bu sayılara umutsuz işsizler, mevsimlik işçiler ve iş aramayıp da çalışmaya hazır olan kişiler eklenince işsizlik oranı yüzde 28,8’e, işsiz sayısı da 10 milyon 382 bine yükseliyor.

Salgın nedeniyle 17 Nisan’da işten çıkarma yasakları başladı. Fakat salgın bahanesi ile işten çıkarmalar mart ayında sert bir şekilde arttı. İşveren, küçülmeye gitme ve Kot 29 bahanesi ile işçi sözleşmelerini sonlandırdı. Kod 29 ile iş sözleşmesi sonlandırılan işçiler işsizlik maaşından faydalanamıyor.

Salgın döneminde işsizlik maaşına başvuranların sayısının azaldığı gibi başvuranlar arasında işsizlik maaşından faydalananlarının da sayısı azalıyor. Ocak ayında işsizlik ödeneğine ülke genelinde 114 bin 441 kişi başvururken yalnızca 34 bin 860 kişi işsizlik maaşı alabildi. Başka bir ifadeyle işsizlik maaşına başvuran her 100 kişiden 30’u alabildi. Geçen yıl ocak ayında ise işsizlik ödeneğine başvuran her 100 kişiden 55’i ödenekten faydalanabildi.

YAŞANAN YAPAY DÜŞÜŞ

İŞKUR rakamlarındaki düşüşün yapay bir düşüş olduğuna dikkat çeken Doç. Dr. Aziz Çelik, önümüzdeki dönemde kayıtlı işsiz sayısında tırmanış olabileceği uyarısında bulundu.

Çalışma yaşamı uzmanı Çelik, İŞKUR verilerindeki düşüşün nedenleri şu şekilde anlattı:

“İŞKUR’un işe yerleştirme, kayıtlı işsiz ve işsizlik sigortası ödeneği başvurularındaki düşüşün temel nedeni pandemi nedeniyle 17 Nisan 2020 tarihinden bu yana uygulanan işten çıkarma yasağıdır.

İşten çıkarma yasağı nedeniyle kayıtlı sektörde istihdam azalışı sınırlı kaldı ve bu nedenle sigortalı çalışıp işsiz kalanların sayısı da sınırlı kaldı.

Bu durum İŞKUR başvuruları azalttı. Kısa çalışma ödeneği ve ücretsiz izin ödeneği alanlar İŞKUR’a başvurmadı. Kayıtsız olup işten çıkarılanların önemli bir bölümü ise iş bulma ümidi olmadığı için İŞKUR’a başvurmadı.

Tüm bunlar İŞKUR verilerinde yapay bir düşüşe yol açtı. İŞKUR’un işgücü verileri tıpkı TÜİK gibi işgücü piyasasındaki gerçek durumu yansıtmaktan oldukça uzaktır.

Eğer mart ayı sonu itibarıyla gerek kısa çalışma ve gerekse ücretsiz izin ödeneği kaldırılırsa bu durum açık işsiz sayısında da büyük bir artışa yol açabilir. İşverenler, işten çıkarma yasağı nedeniyle işten çıkaramadıkları işçileri işten çıkarmaya başlayabilir. Bu durum önümüzdeki aylarda İŞKUR’a kayıtlı işsiz sayısında ciddi bir yükselişe sebep olabilir.”