Deniz Zeyrek: Lütfi Elvan’ın yerinde olmak istemezdim!

Sözcü yazarı Deniz Zeyrek, "Kanal İstanbul'la ilgilenen yatırımcı şirketlerin tamamı, hazine garantisi almadan finansman sorununu çözemeyeceklerini gördü. Haliyle, Hazine'den Kanal İstanbul için de geçiş garantisi istediler. Kaynağım, Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan'ın bu koşullar altında en az 25 milyar dolara mal olacak böylesine büyük bir proje için istenen garantinin altına girmek istemediği bilgisini paylaştı." değerlendirmesini yaptı.

Zeyrek'in konuyla ilgili bugünkü yazısı şöyle:

Biliyorsunuz, CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu, 2015'te yapılan genel seçimler öncesinde emeklilere Ramazan ve Kurban bayramlarında iki maaş ikramiye vaat etmişti. Kılıçdaroğlu, vaatle yetinmemiş, noterden onaylatarak taahhütte bulunmuştu.

Kılıçdaroğlu'nun bu vaadi AK Parti'lilerin alay konusu olmuştu. “Kaynak nerede” soruları birbirini izlemişti. Kılıçdaroğlu da sadece israfı ve yolsuzluğu keserek dahi bu ikramiyeleri ödeyebileceğini belirterek vaadinin arkasında durmuştu.

Bu tür vaatler etkili olmuş olacak ki AK Parti o yıl 7 Haziran'da yapılan seçimlerde ilk kez tek başına iktidar olamamıştı.

AK Parti için bu önemli bir ders olmuştu. Bir sonraki seçim kampanyasında bu kez AK Parti Genel Başkanı Binali Yıldırım bayramlarda biner lira ikramiye vermeyi vaat etti. O dönemin çalışma bakanı da bunun hazineye maliyetinin 22.3 milyar lira olacağını açıkladı.

AK Parti yeniden iktidar olunca bu sözünü yerine getirdi.

2018'den itibaren emeklilere biner lira bayram ikramiyesi ödendi. Devlet için yükü ağır olsa da emeklileri rahatlatan, sandıkta geri dönüşü olan bir durum olduğu için 2019 ve 2020'de de ikramiyeler ödenmeye devam etti.

Etti ama üç yıl boyunca hep biner lirada kaldı (Maaşı düşük emekliler maaşlarına göre bin lira değil, 750, 500 ve 250 TL ikramiye aldı).

★★★

Geçen Pazar bu konuda ilginç bir gelişme yaşandı.

Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan bu yılki ikramiyelerin enflasyon oranında zamlı olacağını açıkladı.

2020 yılının resmi enflasyon oranı yüzde 16,6'ydı. Bu oran, bayram ikramiyelerinin maliyetinin 3.7 milyar lira artması anlamına geliyordu.

Bütçe dengesini korumaya ve mali disiplini bozmamaya çalışan ekonomi bürokrasisi için çok büyük para.

O sırada onlar ikramiyeyi ödemek için çalışma başlatmış ama zamlı ödemeyi akıllarından bile geçirmemişti. Haliyle Erdoğan'ın açıklamasını duyunca “nereden çıktı bu zam” dercesine birbirlerine baktılar. “Bayram ikramiyesine zam” talebi 2019 ve 2020'de de gündeme gelmişti ama arada kaynatmayı başarmışlardı.

Kamu yatırımlarını üstlenmiş müteahhitler hakkedişlerini almak için bakanlıkların kapısında sıra beklerken, ne yapıp edip bu sürpriz maliyeti azaltmaları gerekiyordu.

Erdoğan “Enflasyon oranında” demişti ama hangi enflasyon olduğunu söylememişti.

Kriz zamanlarında ip cambazı gibi zoru başarmakta ustalaşan hazine ve maliye bürokrasisi tek bir kalemde zam maliyetini yarıya düşürmenin yolunu bulmuştu. İki maliyet seçeneği hazırlandı:

Yıllık yüzde 16.6 enflasyon hesap edilirse 26 milyar lira,

Altı aylık yüzde 8.3 enflasyon hesap edilirse 24.15 milyar lira.

Aradaki fark 1.75 milyar liraydı ve ben yazımı yazdığımda hangi seçeneğin tercih edileceğine Cumhurbaşkanı Erdoğan karar verecekti.

★★★

Bayram ikramiyesine zammın yaşattığı kabus, Bakan Elvan'ın yaşadığı sıkıntılardan sadece bir tanesi. Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın başka önemli sorunları da var.

Bunların başında da “Hazine garantileri” geliyor.

Kamu Özel İşbirliği (KÖİ) projeleri, Hazine garantileri nedeniyle tam bir kara deliğe dönüştü. Türkiye Cumhuriyeti'nin bütçesinin önemli bir kısmı yolcu, geçiş, hasta garantisi verilen havaalanları, köprüler, tüneller, otoyollar ve hastanelere ödenecek garantilere ayrılıyor.

Şimdi bir de Kanal İstanbul çıktı.

Kanal İstanbul'la ilgilenen yatırımcı şirketlerin tamamı, hazine garantisi almadan finansman sorununu çözemeyeceklerini gördü. Haliyle, Hazine'den Kanal İstanbul için de geçiş garantisi istediler.

Kaynağım, Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan'ın bu koşullar altında en az 25 milyar dolara mal olacak böylesine büyük bir proje için istenen garantinin altına girmek istemediği bilgisini paylaştı.

Ben boşuna demiyorum:

“Milletin iş bulmakta, hayat pahalılığıyla mücadelede, Hazine'nin yeni kaynak bulmakta zorlandığı bir dönemde Kanal İstanbul zor.”

Merkez Bankası Başkanı Naci Ağbal, bürokrasideki ifadesiyle “yukarıyla” faizler konusunda anlaşamadığı için gitti.

Bakalım Lütfi Elvan Kanal İstanbul'a “Hazine Garantisi” konusunda neyi tercih edecek?