'Yoksulluk ve işsizlik yaşayan kesimler için bahar yerine kara kış geliyor'

Ülkenin gündeminden düşmeyen Merkez Bankası’nın kayıp 128 milyar dolarına ilişkin TMMOB Makine Mühendisleri Odası (MMO) dosya hazırladı.“Kuru baskılamak için rezervler sıfırlandı: Kayırmacılık şüphesi var” adlı dosyada, 128 milyar doların satışının hangi yollarla yapıldığı ve kimlerin yararlandığına dikkat çekildi.

Birgün'den Volkan Ateş'in haberine göre; İktisatçı Mustafa Sönmez’in katkılarıyla hazırlanan dosyada, “Son iki yılda döviz fiyatlarının tırmanışını önlemek için ‘arka kapıdan’, Hazine üstünden, kamu bankaları eliyle piyasaya milyarlarca dolar verilmesinin ardından Merkez Bankası’nın (MB) rezervlerindeki döviz barutundan geride tek bir dolar bile kalmadı” denildi.

Şu an rezerv olarak görülen 47 milyarın aslında borç olduğu belirtilen dosyada, “MB’yi sakatlayan ve özellikle dış finans merkezlerinin gözünde Türkiye’yi aşırı riskli, güven vermeyen duruma düşüren bu tablo, 2019 ve 2020 yıllarında izlenen döviz fiyatlarını bastırmak için rezervleri eritme, satma uygulaması sonucu ortaya çıktı” ifadelerine yer verildi. MMO’nun hazırladığı dosyada, MB’nin milyarca liralık dolar satışının şeffaflıktan uzak ve kuralları çiğneyen yollarla yapıldığı belirtildi.

128 milyar doların nereye gittiğinin takibi yapılan dosyada şu maddeler sıralandı:

•2018 ve 2021 yılları arasında Hazine, MB ve diğer kamu kuruluşları adına yapılan dış borç ödemeleri, Hazine’nin döviz ve altın cinsinden iç borçları için yaptığı ödemeler, enerji KİT’lerine yapılan satışlar ile döviz çıkışı 77,4 milyar doları buldu.

•Analiz edilen dönemde, MB’ye, yaşanan döviz girişlerinden toplam döviz çıkışları düşüldüğünde, brüt rezervde yaklaşık 122,5 milyar dolarlık bir artış yaşanmış olması, dolayısıyla brüt rezervin şu anda 220,9 milyar dolar olması gerekiyordu. Oysa 2020 biterken MB’nin kasasında tümü borçlarla oluşturulmuş 95,2 milyar dolarlık bir brüt rezerv bulunuyordu.

HUKUKİ DEĞİL

•TCMB’nin yasa ve yönetmelikte belirtilen dışında, bankalara döviz satması hukuki değil. Bilinen ihale yoluyla şeffaf satış kayıtlarında görünmeyen 125 milyar dolarlık rezerv, doğrudan bankalara değil, ama Hazine’ye aktarılmış görünmektedir.

TCMB’nin dövizleri sattığı Hazine’nin dönüp bu dövizleri “Tanzim satış” yapan kamu bankalarına, onların da yerleşik firma ve kişilere, çıkmak isteyen yabancılara sattığı anlaşılıyor.

•2019 ve 2020 yıllarında, MB kanun ve yönetmeliklerine uymayan tarzda, Hazine üstünden kamu bankalarına “arka kapıdan” gerçekleştirilen 125 milyar dolarlık MBrezervi, dolar kurunu baskılamak için kullanılmış görünüyor.

•Çoğu AKP’ce kayırılan döviz borçlusu firmaların döviz varlıklarını 2019 ve 2020 yıllarında yaklaşık 26 milyar dolar kadar artırıp açıklarını daraltmaları, düşük tutulan dövizler sayesinde gerçekleşti. 2 milyar dolarlık çıkış gerçekleştiren yabancı portföy yatırımcılarının, bu bastırılmış dövizden yararlananlar arasında olduğu açıktır.

•Hepsi bir yana, ortaya çıkan fatura oldukça ağır. İktidar bu faturayı siyasi olarak ödemekten kaçabilecek durumda değil ama pandemi döneminde ağır bir yoksulluk ve işsizlik yaşayan toplumun alt, alt-orta kesimleri için bahar yerine kara kış geliyor ve esas fatura bu kesimlerin üstüne çökecek.

TBMM’de muhalefet partilerinin haftalık grup toplantılarında gözaltı ve soruşturmalara konu olan MB’nin rezervindeki kayıp 128 milyar dolar gündeme geldi. CHP Lideri Kemal Kılıçdaroğlu ve HDP Eş Genel Başkanı Pervin Buldan, kayıp rezervlerin sorumlularının ortaya çıkmasını istedi.

Kılıçdaroğlu, partisinin grup toplantısına, “128 milyar dolar nerede?” dövizleri eşliğinde çıktı.

Kılıçdaroğlu, “128 milyar doları satanların, o kararı verenleri sordum. Birisi para kaybolmadı, para el değiştirdi diyor. Para zaten el değiştirdi. Ben sana zaten bunu soruyorum, milyarları kim götürdü?” diye konuştu.

HIRSIZLIK EVİN İÇİNDEYSE...

HDP’li Buldan ise kayıp rezervler için Erdoğan’ı işaret etti. Buldan, “128 milyar doların nerede olduğunu araştırıyoruz, soruyoruz. Cevap vermiyorlar çünkü veremiyorlar. Merkez Bankası’nın yedek anahtarı kimdeyse paralar ondadır diyoruz. Hırsız evin içindeyse kilit işe yaramaz” dedi.