Bedelli askerlikte kıdem tazminatı muamması

21 Gün askerlik yapması kesinleşen bedelli için patron ne kıdemi ödemek istiyor ne de iş kaybı yaşamak.

TBMM’de görüşmeleri devam eden “torba yasa” önerisinde yer alan toplamda 5.5 milyon kişiyi ilgilendiren “bedelli askerlik” maddesi, “kıdem tazminatı” tartışması başlattı. İşçiye kıdem tazminatını ödemek istemeyen işverenler, “bedellideki” temel askerlik eğitim süresinin tamamen kaldırılmasını talep etti. İşverenlerin bir diğer kaygısı ise işçi askere gittiğinde yaşayacakları iş kaybı. İşçi tarafı ise işçiye kıdem tazminatı ödenip ödenmeyeceğinin netleştirilmesini istiyor.

Cumhuriyet'ten Mustafa Çakır'ın haberine göre, Meclis’te görüşmeleri devam eden yasa önerisinde “bu madde hükümlerinden yararlananlar temel askerlik eğitim sürecince çalıştıkları iş yeri, kurum ve kuruluşlar tarafından aylıksız veya ücretsiz izinli sayılırlar” hükmü yer alıyor. 1475 sayılı İş Yasası’nın kıdem tazminatını düzenleyen 14. maddesinde ise, “muvazzaf askerlik hizmeti dolayısıyla” işten ayrılan işçilere kıdem tazminatı ödeneği açık hükmü yer alıyor.

İşveren ne diyor?

Bir görüşe göre İş Yasası’ndaki açık hüküm nedeniyle işçilere kıdem tazminatlarının ödenmesi gerekiyor. Diğer görüşe göre ise “ücretsiz izinli” sayılacakları için işçilere kıdem tazminatı ödenmeyecek. İşverenlerin örgütü olan Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK) düzenlemeye itiraz etti. TİSK Yönetim Kurulu Başkanı Kudret Önen, bedellide temel askerlik eğitiminin kaldırılması halinde kıdem tazminatı ile ilgili bu belirsizliğin giderileceğine dikkat çekti. Önen, ayrıca bu yolla çalışan personelin temel askerlik eğitimi süresince ücretsiz izinli olması nedeniyle işletmelerde yaşanacak iş kaybının da önüne geçilebileceğini belirtti. Temel eğitim süresince kamu maliyesi için de yaklaşık 1 milyar lira ek bir maliyet çıkacağına işaret eden Önen, bu sürenin kaldırılmasıyla kamunun da önemli tasarruf yapacağını kaydetti. Benzer görüşleri TOBB da dile getirdi.

İşçi ne diyor?

İşçi tarafı düzenlemenin netleştirilmesini istiyor. Türk-İş, “İşçi tazminatını alacak mı almayacak mı? Bu kesin olarak öneride yer almalı” değerlendirmesini yaptı. DİSK Genel Başkanı Arzu Çerkezoğlu da, İş Yasası’nda askere giden işçilerin hak kaybı yaşamamaları için tazminat ödenmesine hükmedildiğine işaret ederek, bunun önemli bir hak olduğunu söyledi.

Bedelli geliri 6 milyar TL

Bedelli askerlik teklifindeki maliyet hesapları ortaya çıktı. 28 günlük eğitimin maliyetinin 1 milyar lira, beklenen gelirin de 6 milyar lira olması hesaplanıyor.

Bedelli askerlikte yaş sınırı 25; ücret de 15 bin lira olarak belirlenmişti ancak en az 400 bin gencin bedelli askerlik için başvuracağı hesaplanıyor. Eğer bu beklenti gerçekleşirse, 15 bin lira olarak belirlenen bedelliden, toplamda 6 milyar liralık gelir elde edilecek.
400 bin gencin, temel eğitim maliyeti ise ayrı bir tartışma konusu oldu. Hürriyet’in haberine göre, bir kişinin aylık maliyetinin 2-2 bin 500 lira arasında olacağı belirtiliyor. Bu duruma göre, temel eğitim için yaklaşık 1 milyar lira harcamak gerekecek.

Milli Savunma Bakanlığı yetkilileri de, askere alış, terhis işlemleri dahil, 7-8 ayrı grup halinde planlanan bu eğitimin, personel ve bürokrasi açısından yaratacağı külfetin de ayrı bir maliyeti olduğuna dikkat çekiyorlar.

Kredi 23 bin TL'ye kadar çıkıyor

Bedelin 15 bin TL olmasının ardından bedelli askerlik düzenlemesinden yararlanmak isteyenler bedelli askerlik kredisinin detaylarını araştırıyor. Buna göre bedelli askerlik kredisi ve bedelli askerlik kredi faizi hesaplaması şu şekilde:

-12 ay vade: Faiz oranı: Yüzde 1.67 Aylık: 1.419 TL Toplam: 17 bin 16 TL

-48 ay vade Faiz Oranı: Yüzde 1.67 Aylık: 489 TL Toplam: 23 bin 472 TL