Borcu olmayan yok! Turizm kenti felakete sürüklendi

Türkiye'nin turizm merkezi olan kentleri, salgında büyük zarar gördü. O kentlerin başında yer alan Muğla, girdaptan çıkamıyor.

Turizm Bakanlığı’nın verilerine göre; 2020 yılının ilk 9 ayında Türkiye'ye gelen ziyaretçi sayısı 11,9 milyon. Bu sayı 2019 yılında 51,7 milyondu.

Birgün'den Aycan Karadağ'ın haberine göre; gelenlerin sayısının bir yılda yüzde 71,34 azaldığı görülüyor. Bu yılın ilk dört ayında yabancı turist sayısı sadece 3 milyon 480 bin oldu.

Ağırlıklı olarak Almanya, İngiltere, Rusya ve Hollanda’dan turistleri ağırlayan Muğla'da bu ülkelerin uzun süre Türkiye'yi kırmızı listeye tutması krizi derinleştirdi. Kentte büyük otellerin yüzde 60’ının kapalı olduğu dile getiriliyor.

Covid-19 salgınıyla beraber hiçbir şeyin eskisi gibi olmayacağına dikkat çeken Bodrum Profesyonel Otel Yöneticileri Derneği (BOYD) Başkanı Serdar Karcılıoğlu, “Uçak yolculukları, oteller, yiyecek içecek ve eğlence sektörü mekânları fiziksel ve hizmet yapılarını tamamen değiştirmeye mecbur kalacaklar” dedi. Karcılıoğlu sözlerini şöyle sürdürdü:

"Kültür ve Turizm Bakanlığımızın büyük bir inançla başlattığı ‘Güvenli Turizm Sertifikası’ Covid-19 riskine karşı gezginler tarafından yeterli görülmedi. 2020 sezonunda bu sertifikayı kapılarına asan otel yönetimleri, misafirlerin eleştirilerine maruz kaldı. Çünkü bu kriterler sahada uygulanılabilir değildi ve yetersizdi."

BORCU OLMAYAN OTEL SAHİBİ NEREDEYSE YOK

Sektörün şu anki kredi yükünün 6.5 milyar dolar olduğunu belirten Karcılıoğlu, “Borcu olmayan otel yok gibi bir şey. Bu borcun altında turizmciler olarak eziliyoruz. Sektör birtakım ötelemelerle aşırı derecede faiz artışını kabul ederek ayakta durmaya çalışıyor. Kriz yönetilemedi. Ülkenin turizmi bitirildi. Milyonlarca turist gelse bile yakın zamanda onlara hizmet verecek yatak da insan da bulamayacağız. Turizmci kredi borçlarından otellerini kapatmaya başladı" dedi.

Güney Ege Turistik Otelciler Birliği Başkanı Bülent Bülbüloğlu ise süreçten turizm sektörü ile ona bağlı 70 farklı iş kolunun etkilendiğini savundu. "Sektör 2019’da seyahat acentesi Thomas Cook’un da batmasıyla büyük bir darbe aldı. Ardından pandemi geldi" diyen Bülbüloğlu kentte yaşanan duruma ilişkin gözlemlerini şöyle aktardı: Turizm sektöründe çok sayıda çalışan işten çıkmaya zorlandı. İşinde uzmanlaşmış ve kalifiye personel bulmak zaten zordu, şimdi daha da zorlaştı. Sektörde çalışanların borçları çok fazla. Bundan dolayı en alttan en üste kadar herkes zor durumda.

SEKTÖR KÜLLERİ ÜZERİNE TERK EDİLDİ

Turizm işçisi ve TOLEYİS (Türkiye Otel Lokanta Dinlenme Yerleri İşçileri Sendikası) Marmaris Şubesi Teşkilat Sorumlusu Güven Erdoğan da, sektör çalışanlarının yaşadığı güçlüğü şu sözlerle dile getirdi: Mevsimlik işçiler 6 ay çalışıp, 6 ay kazandığıyla geçinir. Turizm işçisi 2 senedir çalışmıyor. Ne durumda oldukları dikkate alınmadı. Devlet tarafından yapılan kısa çalışma ödeneği de ayrıca işçinin işsizlik sigortasından yapılan kesintilerden verilmiş olup bu konuda çalışan arkadaşlarımız çok mağdur bırakılmıştır. Yıllar önce bacasız fabrika diye adlandırılan turizm sektörü maalesef külleri üzerine yalnız bırakılmıştır” dedi.

KAMPÜS KAPANDI ESNAFIN KAYBI BÜYÜK OLDU

Muğla Turizm, Gastronomi, Yeme-İçme, Eğlence İşletmecileri Derneği’nin (TURİDER) aktardığı verilere göre; Muğla, Türkiye’nin en çok TAPDK (Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu) belgesine sahip kenti. 42 bin 434 öğrencinin yaşadığı Kötekli bölgesinde esnaf üniversitenin kapalı olmasından dolayı büyük sıkıntıda. Bölgeyi dolaştığımızda ise birçok dükkanın camında kiralık, satılık ilanlarının yer aldığı görüldü.

Kötekli’de işletmecilik yapan ve Türkiye Turizm Gastronomi Yeme-İçme Federasyonu Genel Başkan Yardımcısı Mahmut Kaytankaş, turizm yanında üniversitenin kapalı olmasının verdiği zarardan söz ederek “Pandemi döneminde öğrenciler Kötekli’deki evlerini kapatıp gitti. Ev sahipleri de esnaf da zarar gördü. 16 ay kapalı kaldı işletmem. Öğrenci varsa ticaret var öğrenci yoksa ticaret yok. Kötekli’de 25-30 işletme kapandı.

ESNAF KREDİ BORCUNU KREDİ ÇEKİP KAPATTI

Restoran işletmecisi Melih Aydoğdu ise, pandemi sürecinde 200 bin lira borçlandığını aktardı. Aydoğdu yaşadığı zorlukları ise şöyle anlatıyor: “Devlet destek vermedi bu süreçte. Eylül- Ekim aylarında bize destek paketleri açtılar ve bin TL gibi para gönderdiler. Sonra ciro kaybını hesapladılar ve sizin 6 bin 750 TL alacağınız var ama biz size bu güne kadar 3 bin TL ödemişiz bunları kesiyoruz dediler. Verdikleri desteğin birisini aldılar. Evim kira dükkânım kira ama kira desteği alamadım. Bu dönemde kredi çektik krediyi ödeyemedik. Onları ödemek için daha yeni kredi çektim. Okulların açılacağını duyan öğrenciler zaten buraya yavaş yavaş gelmeye başladılar. Yarın bir gün tekrar bir kapanma veya başka bir şey olursa bu durum da değişecek.”

BABAM ALMANYA’DAN DESTEK GÖNDERDİ

Kuaför Fettullah Sayer de şunları aktardı:

“Devlet bana 15 ay için 7 bin TL verdi, aylık giderim dükkan ve ev kirası dahil 6 bin TL. 3 buçuk ay kapalı kaldık. Öğrenci olmadığı için bir şey yapamadık. Babam Almanya’da kuaförlük yapıyor. Orada ona verilen destekten bize gönderdi. Bu dönem öyle ayakta durduk.

Devlet bu 1 aylık süreçte bana aylık 500 TL verdi. Çok fazla borçlandım bu dönemde. 300 bin TL zararım var, 100 bin TL borcum var benim şu anda. Esnafa koşulsuz devlet destekli kredi verilecek diye söylendi ama bunu hiçbir şekilde alamadık. Biz kredi almak istediğimizde banka ‘sizin kredi limitiniz yok’ diyor. Devlet kredi desteği yapıyoruz diyor ama banka desteklemiyor. Devletin desteklediği vatandaşı banka nasıl desteklemiyor, bu durumda ya devlet yalan söylüyor ya banka yalan söylüyor. Ama ne olacak seçim zamanı gelecekler biz sizinle beraberdik kusura bakmayın. 15 ay boyunca benim dükkânım iş yapmadı siz de 15 ay boyunca vekil maaşınızı almayın. Hiçbir şekilde benim mağduriyetim giderilmedi” ifadelerini kullandı.

Marmaris Belediye Başkanı Mehmet Oktay salgının turizmden geçinen binlerce kişinin hayatını nasıl alt üst ettiğini aktardı. Oktay, şu değerlendirmeyi yaptı: “Pandemi tatil anlayışını değiştirdi. Kalabalık ortamlarda değil de izole bir şekilde tatil yapmak isteyenlerin sayısında artış yaşandı. Kapalı mekânlardan uzak ve sakin bir tatil geçirmek isteyenler, bu süreçte ekolojik tatili daha fazla tercih eder oldu. Bu da yat kiralama ve kamp turizminde artış meydana getirdi. Bunun yanı sıra otellerde konaklamak isteyenler için de Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın oteller için yayınladığı Güvenli Turizm Sertifikası’nın olup olmadığı belirleyici oldu.”

MARMARİS’TE HERKES KARINCA GİBİ ÇALIŞIRDI

“Pandemi belki de en çok turizm bölgelerini etkiledi” diyen Oktay şöyle devam etti: “2019’da dünyanın en eski tur operatörü Thomas Cook’un iflasıyla etkilenen sektör, pandemiyle büyük darbe yedi. Nisan ayı ortalarından Ekim sonuna kadar devam eden dönemde Marmaris’te herkes adeta karınca gibi çalışırdı. Kışın da gelecek sezon için hazırlıklar yapılırdı.

Sezon 2020 Temmuz ayında açıldı. 3 aylık bir süreçte Marmaris’in ana pazarı olan İngiltere başta olmak üzere Rusya, Ukrayna ve Arap ülkelerinden turist geldi. Ancak ekim ayında Sağlık Bakanlığı’nın ‘hasta – vaka’ sayılarını farklı tanımlamasının ortaya çıkmasıyla İngiltere Türkiye’yi kırmızı listeye aldı. Daha uzun sürebilecek sezon kötü biçimde sonlandı. 2021 sezonuna da aynı şartlarda girdik. Hala otellerimizin birçoğu kapalı. Açık olanlar da tam kapasite ile dolu değil. Yüzde 90’lık bir kayıptan bahsedebiliriz. En iyimser rakamlara göre Temmuz – Ekim arasında 3 buçuk 4 aylık bir sezon olacak diye tahminde bulunabiliyoruz.”

PERSONELİN YÜZDE 80’İ HENÜZ İŞ BAŞI YAPAMADI

Vaka sayıları daha fazla inmez ve aşılanma hızı yeterince artmazsa dış pazardan çok fazla turist geleceğini öngöremediklerini ifade eden Oktay şunları söyledi: “Sezonluk çalışan personelin ise yüzde 80’i henüz iş başı yapamadı. Öte yandan pandemi tatil algısını da değiştirdi. Kalabalık ortamlarda değil de izole bir şekilde tatil yapmak isteyenlerin sayısında artış yaşandı. Kapalı mekânlardan uzak ve sakin bir tatil geçirmek isteyenler, bu süreçte ekolojik tatili daha fazla tercih eder oldu. Bu da yat kiralama ve kamp turizminde artış meydana getirdi. Bunun yanı sıra otellerde konaklamak isteyenler için de Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın oteller için yayınladığı Güvenli Turizm Sertifikası’nın olup olmadığı belirleyiciydi.”

Marmaris Belediyesi olarak esnafa destek sunduklarını söyleyen Oktay, “Pandemiden en çok etkilenen işyerlerimizle ilgili 3’er ay süreyle iki kez katı atık ve çevre temizlik parasını tahsil etmeme kararı aldık. Ayrıca belediyemizin kiracılarından da yine kiralarını öteleme kararı aldık. Son olarak 17 günlük tam kapanmada iş yerini kapatmak zorunda kalan terzi, berber, kuaför gibi küçük esnafımıza 1000’er liralık maddi destekte bulunduk” dedi.