Doğal gaz fiyatları 4,5 kat arttı: Kasım veya Aralık’ta elektriğe zam gelebilir

BOTAŞ eski Genel Müdürü Gökhan Yardım verdiği röportajda ekonomideki gelişmeler ve doğal gaz fiyatları ile elektrik üretim maliyetinin artması hakkında hakkında açıklamalarda bulundu.

Daktilo 1984'ten Arın Demir'e konuşan Gökhan Yardım, "Ocak ayı beklenmeden, Kasım veya Aralık aylarında sanayiye ve elektrik üretim amaçlı tarifelere elektrik tarifeleriyle aynı anda olmamak üzere zam gelebilir. Ben burada rasyonaliteyi ifade ediyorum. Politikacı ise “2021 yılı enflasyon hesabını fazla arttırmayalım, memura emekliye çok fark çıkabilir zamları Ocak 2022 ayına erteleyelim” de diyebilir. İhtimal dahilindedir." ifadelerini kullandı.

Röportajın ilgili bölümü şöyle oldu:

1 Ekim’de BOTAŞ doğalgaz tarifelerinde sanayi ve elektrik üretim amaçlı tarifeye yüzde 15 zam gerçekleştirdi. Doğalgaz fiyatlarındaki mevcut artışın, bir sonraki fiyat hesaplama tarihi olan Ocak ayında da görüleceğini ve devamında benzeri bir zam politikasının uygulanacağını düşünüyor musunuz?

Kısa yoldan cevap verirsek evet, önümüzdeki dönemde yeni zamların yapılacağını ve bunların kaçınılmaz olacağını düşünüyorum. Ancak bu tartışmalarda dikkatimi çeken bir nokta var, hükümet elektrik fiyatlarında artış yaşandığı ay doğalgaz fiyatlarında zam yapmamaya çalışıyor. Bunun nedeni de elektrik tarifelerindeki artışın doğrudan genel enflasyonu etkilemesidir. Benzer şekilde doğalgaz fiyatlarındaki artış da yine genel enflasyona yansımaktadır. Bu nedenle iki zammın aynı anda yapılması tercih edilmiyor.

Konut sektöründe ise mümkün olduğu kadar fiyatları artırmamayı veya minimum arttırmayı öngören bir politika uygulanıyor. Bütünüyle bu politikanın doğru olduğunu söylemek mümkün değildir. Uygulanan politika hükümetin siyasi bir kararıdır. Döviz kurundaki artışlar, petrol ürünlerine dayalı uzun dönemli doğalgaz alım anlaşmalarındaki petrol fiyatlarının artması sonucunda oluşan yukarı doğru hareket, dünya spot fiyatlardaki yükseliş sonucunda, sanayi ve elektrik sektöründe zam politikasının devam edeceğini düşünüyorum.

Ocak ayı beklenmeden, Kasım veya Aralık aylarında sanayiye ve elektrik üretim amaçlı tarifelere elektrik tarifeleriyle aynı anda olmamak üzere zam gelebilir. Ben burada rasyonaliteyi ifade ediyorum. Politikacı ise “2021 yılı enflasyon hesabını fazla arttırmayalım, memura emekliye çok fark çıkabilir zamları Ocak 2022 ayına erteleyelim” de diyebilir. İhtimal dahilindedir.

BOTAŞ’ın özellikle konut ısınmasında yapabileceği sübvansiyonların, uluslararası doğalgaz fiyat artışları karşısında etkinliğini değerlendirebilir misiniz? Finansal olarak bu uygulama rasyonel midir?

Konut sektöründeki uygulama rasyonel ve sürdürülebilir değildir. Konut sektörü doğalgaz sisteminde işletmecilere en çok maliyet yükleyen sektördür ve maliyetlerin satış fiyatlarına yansıtıldığını söylemek zordur. Neden? Konut sektörü doğalgazı kış aylarında yoğun kullanır. Yaz aylarında tüketim çok azalır. Sadece birkaç ayda kullanabileceğiniz büyük yatırımlar yapmanız gerekir. Bu yatırımlar diğer aylarda atıl kalır. Kış aylarında kullanacağınız doğalgazı kış aylarında tedarik etmeniz gerekir.

Tedarikçiler sadece birkaç ay tüketmek için binlerce kilometreden boru hatları ile doğalgaz taşımazlar veya bunların fiyatları çok pahalı olur. Doğalgaz uzun dönemli boru gazı alım kontratlarında bütün yıl boyunca yaz kış +- %5-%10 esneklikle düzgün olarak tedarik edilir. Uzun dönemli LNG Kontratlarında da aynı şekilde doğalgaz tedarik edersiniz. Yıllık belki de mevsimlik al ya da öde taahhütleriniz vardır. Bu gazın hepsini yıl içerisinde konutlarda düzgün tüketemeyeceğiniz için kışın doğalgaz bulmanız gerekir. Bu da spot LNG alımı ve yeraltı doğalgaz depolarıyla sağlanır.

Belki çift yakıtlı elektrik santrallarıyla da kısmen bu tüketim oynamalarını dengeleyebilirsiniz ama bunların hepsi hem tedarik hem de yatırım açısından pahalı uygulamalardır ve bunların bedelini kullanan yani Konut Sektörünün ödemesi gerekir. Türkiye’de doğalgazın Konut tüketiminde kullanımına son yıllarda ağırlık verilmeye başladı ve konut tüketiminin payı sanayi tüketimini ve zaman zaman elektrikte kullanımını aşıyor. Doğalgaz tüketiminde payı devamlı artan konut sektörü halkın gelir seviyesine bakmadan sübvanse ediliyor. Konut ısıtılmasında yıllık tüketim farklılıklarına göre fiyatlandırmaya dönülmeli sübvansiyon sadece dar gelirli tüketimi az olanlara yapılmalı, yüksek tüketim grupları sisteme yükledikleri maliyetlere göre fiyatlandırılmalıdır.

Unutmayalım ki konutta tüketim miktarına bakmadan sübvansiyon aynı zamanda enerji tasarrufu yapılmadan enerjinin verimsiz kullanılmasına ve israfına yol açıyor. İhtiyacınız olan geliri de sanayi ve elektrik üretim sektörüne daha pahalı doğalgaz satarak elde ediyorsunuz. Bunun doğru bir uygulama olduğunu düşünmüyorum. Ancak fiyatlama politikasını değiştirirken alt gelir gruplarını koruyacak uygulamaları mutlaka hayata geçirmeniz gerekir.

RÖPORTAJIN TAMAMINI OKUMAK İÇİN TIKLAYIN

Gökhan Yardım

Uykusuz'dan zam kapağı