Erdoğan'la ters düşen koltuğundan oldu: İşte Merkez Bankası'nın 'bağımsızlık' geçmişi

GERÇEK GÜNDEM / DERLEYEN: ECE SEÇİL ŞAHİN

Geçtiğimiz 2 yıl içinde, Merkez Bankası başkanlığı koltuğu 4 kez el değiştirdi. Her birinin görev süresinin 4 yıl olması gereken başkanların görevden alınmalarının perde arkasında "faiz" kararları vardı. Merkez Bankası'ndaki başkan değişiklikleri ve faiz kararları doların ateşini önlemeye yetmedi. Aksine, faizler düştükçe dolar tarihi zirvesini yenilemeye devam ediyor. Dün, Dolar/TL’de tarihi zirve 11’lere dayanırken, Euro/TL 12,40 seviyelerini gördü.

FAİZ İNDİRİMİ BEKLENİYOR

AKP'li Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın 'faizleri düşürün' talimatına uymayan Merkez Bankası başkanları görev süreleri dolmadan azlediliyor. Sadece başkanlar değil, başkan yardımcıları da "faizleri yükseltme" taraftarı oldukları gerekçesiyle gece yarısı kararnamesiyle koltuklarından oluyorlar. Merkez Bankası'nın bugünkü faiz kararıyla ilgili tahminlerin "indirim" yönünde olmasının en büyük nedenlerinden birisi bu.

GÖZLER MERKEZ BANKASI'NDA

Merkez Bankası'nın yüzde 16 olan politika faizini yüzde 15'e indirmesi bekleniyor. Son 2 yılda yaşanan Merkez Bankası Başkanı değişiklikleri ile Erdoğan'ın faiz açıklamalarının ardından gözler bugün Merkez Bankası'nın alacağı faiz kararında.

ERDOĞAN'DAN FAİZ MESAJI

Son başkan Şahap Kavcıoğlu, Erdoğan'ın 'faiz' talimatını uygulayarak geçtiğimiz 2 ay boyunca faizleri indirme kararı almıştı. Önceki aylarda alınan faiz indirimi kararı ve Erdoğan'ın dün partisinin grup toplantısında yaptığı açıklamada yine "faiz indirimi" mesajı vermesi dolayısıyla bugün Merkez Bankası'nın 3. defa faizleri indirmesi bekleniyor.

Faiz kararı merakla beklenirken, görevlerinden azledilen Merkez Bankası başkanları da bir kez daha gündeme geldi.

ERDOĞAN'LA TERS DÜŞEN BAŞKANLAR AZLEDİLDİ

Erdoğan'ın "faizleri düşürün" ısrarına karşı gelen Murat Çetinkaya'yı görevden alarak yerine Murat Uysal'ı atamıştı. Ancak Uysal da faizleri düşürmek konusunda ayak direyince görevden alındı ve yerine Naci Ağbal getirildi. Ağbal da Erdoğan'la faiz konusunda ters düşünce görev süresi dolmadan azledildi ve Prof. Dr. Şahap Kavcıoğlu atandı. Böylelikle önceki Başkan Murat Çetinkaya, Murat Uysal ve Naci Ağbal faiz politikalarında Erdoğan ile ters düşmeleri nedeniyle görevden alınan 3 başkan olarak tarihe geçti.

"LAF DİNLEMİYORDU"

Merkez Bankası Başkanı olduğu dönemde faizleri yüzde 7,5’tan yüzde 24’e çıkaran Murat Çetinkaya, Erdoğan'la bu konuda ters düştüğü için görevinden oldu. Erdoğan, Çetinkaya'yı görevden alarak yerine Murat Uysal'ı atadı.

Çetinkaya'yı görevden almadan önce "Fed faizleri düşürdü ama benim ülkemde yüzde 24’lerde, böyle bir şey olmaz. Bu yüzden çok yakında buna kesin bir çözüm getireceğiz. Bu faiz politikasından Türkiye’nin dikkatli bir dönüş yapması lazım." açıklamasını yaparak görevden alma mesajı veren Erdoğan, Çetinkaya'yı görevden aldıktan sonra ise şunları söylemişti:

"TCMB başkanını görevden alma yetkisini aldık, laf dinlemiyordu. Yeni arkadaş ile devam ettik, dedik ki faiz oranlarını düşüreceğiz."

Murat Çetinkaya

MERKEZ BANKASI'NDA "UYSAL" DÖNEMİ

Murat Çetinkaya'nın görev süresinin dolmasına 10 ay kala görevden azledilmesinin ardından Merkez Bankası Başkanı olarak atanan Murat Uysal, faiz indirimi konusunda Erdoğan'la aynı fikirde ilerledi. Ancak ekonomi, faizleri daha fazla indirmenin mümkün olmadığı noktaya gelince Uysal da görevinden oldu.

DÜNYA REKORU

Uysal, göreve başladıktan sonra toplam 1200 baz puanı (12 tam puan) bulan indirim kararlarıyla 2019 yılında dünyada en çok faiz indiren Merkez Bankası başkanı oldu.

Uysal, göreve geldikten sonra ilk kez başkan olarak katıldığı Temmuz 2019'daki PPK toplantısında 425 baz puan faiz indirimine gitti. Böylece politika faizi yüzde 24'ten yüzde 19,75'e indirildi. Sonraki toplantılarda da faiz indirimi devam etti. Böylece Uysal 2019 yılında toplam 1.200 baz puan faiz indirimi gerçekleştirdi.

Murat Uysal

2020'nin ilk 5 ayında politika faizi 375 baz puan daha düşürüldü, mayıs ayında politika faizi yüzde 8,25'e indirildi. Koronavirüs pandemisinin başlamasının ardından politika faizi eylül ayında iki tam puan artırılarak yüzde 10,25'e çıkarıldı. Uysal, kasım ayında görevden azledildi.

NACİ AĞBAL 132 GÜN GÖREVDE KALDI

Murat Uysal'ın ardından göreve getirilen Naci Ağbal, 132 gün görevde kalabildi.

Merkez Bankası Başkanlığı koltuğuna oturduğunda ilk yaptığı hamle bankacılarla görüşmek olan Ağbal, 9 Kasım'da yaptığı ilk yazılı açıklamasında enflasyonla mücadele mesajı verdi. Ağbal, 19 Kasım'da başkanlık ettiği ilk Para Politikası Kurulu toplantısında politika faizini yüzde 10,25'ten yüzde 15'e çekti. 24 Aralık'taki PPK toplantısında faizi, yüzde 15'ten yüzde 17'ye yükseltti. 21 Ocak ve 18 Şubat'taki PPK toplantılarında faizi tutan Merkez Bankası, sabit risklere işaret ederek uzun süre faiz indirimi olmayacağının mesajını verdi. 18 Mart'taki toplantıda ise, enflasyon ve döviz kurlarındaki artışın etkisiyle, politika faizi yüzde 17'den yüzde 19'a çekildi.

Naci Ağbal

Erdoğan, faizlerin sabit tutulduğu ocak ayında Merkez Bankası'nı eleştirmiş ve “Şimdi bizim arkadaşlar da bana kızıyor biliyorum ama kusura bakmasınlar. Eğer ben bu ülkenin başkanıysam, cumhurbaşkanıysam ben bunu anlatmaya devam edeceğim. Çünkü ben yüksek faizle ülkemin kalkınacağına inanmıyorum” demişti. Ağbal, 20 Mart 2021 tarihinde görevden alındı.

SON BAŞKAN KAVCIOĞLU

Naci Ağbal'ın yerine atanan Şahap Kavcıoğlu, 20 Mart tarihinden bu yana görevini sürdürüyor. Kavcıoğlu'nun başkanlığında toplanan PPK, ekim ayında politika faizini 200 baz puan düşürerek yüzde 16'ya indirmişti. Eylül ayında ise 100 baz puan indirim gerçekleşmişti. Böylece Merkez Bankası, son 2 ayda toplam 300 baz puan faiz indirimi gerçekleştirmiş oldu.

Şahap Kavcıoğlu ve Recep Tayyip Erdoğan

LÜTFİ ELVAN ALKIŞLAMADI

Merkez Bankası'nda başkan kriziyle aynı dönemde Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak da sürpriz bir şekilde istifa etmiş ve bakan yardımcıları da değiştirilmişti. Berak Albayrak'ın yerine gelen Lütfi Elvan getirilmişti. Elvan, görevine devam ediyor ancak kulislerde dolaşan bazı iddialar var. Dün Erdoğan'ın AKP grup toplantısında yaptığı "faiz" açıklamalarını partililerin alkışladığı sırada Elvan'ın alkışlamaması dikkat çekti. Bu hareketin kameralara yansımasının ardından Elvan'ın Erdoğan'la faiz konusunda ters düştüğü iddia edildi.

Erdoğan'ın faiz açıklamaları sırasında dikkat çeken detay! Bir tek Lütfi Elvan alkışlamadı

İKİ BAŞKAN YARDIMCISI VE BİR PPK ÜYESİ GÖREVDEN ALINDI

Son olarak geçtiğimiz ay, Erdoğan ile Kavcıoğlu arasında dikkat çeken bir görüşme yaşanmış ve bu görüşmenin üzerinden saatler geçmişken TCMB'de iki başkan yardımcısı ve bir Para Politikası Kurulu Üyesi görevden alınmıştı.

Erdoğan'ın TCMB Başkan yardımcıları Semih Tümen, Uğur Namık Küçük ve Para Politikası Kurulu Üyesi Abdullah Yavaş'ı görevden almasında, bu isimlerin "faiz indirimi" kararına karşı olmalarının etkili olduğu iddia edilmişti.

ERDOĞAN: ENFLASYONLA MÜCADELEMİ SÜRDÜRECEĞİM

AKP'li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, partisinin dün gerçekleşen Meclis Grup Toplantısı'nda yaptığı konuşmada, "Beraber yürüdüğümüz arkadaşlarımızdan faizi savunanlar, kusura bakmasınlar. Bu yolda ben, faizi savunanla beraber olamam, olmam. Bu görevde olduğum sürece faizle mücadelemi sonuna kadar sürdüreceğim. Enflasyonla mücadelemi de sürdüreceğim" diye konuşmuştu.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, Merkez Bankası'nın bağımsızlığıyla ilgili, "Merkez Bankası bağımsız değil mi? Bırakın da bağımsız olarak kararını o versin." demişti.