İbrahim Kahveci: Elektriğin değil sloganla ülke yönetmenin zamlı faturasını ödüyoruz
“2016 yılına göre bizim hayatımızı yakan tek bir gerçek var; o da kur patlamasıdır. Bugün 1$ = 3,0-3,5 TL olması gerekirken, 13,50 TL’den işlem görüyor. İşte bu fark yönetim farkıdır.”
AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın "faiz sebep, enflasyon sonuç" ekonomi modeli yurttaşlara art arda zamlar olarak yansıdı.
Eylül ayında başlayan faiz indirimleriyle birlikte 2021 yılının son ayları döviz kurlarında yükseliş ve dalgalanma ile enflasyonda durdurulamayan artış ile sona erdi. Eylül ayında 7 lira 30 kuruş olan ve pek çok sektörde ithalat nedeniyle belirleyici olan dolar kuru dalgalanmaların ardından müdahalelerle ancak 13-14 lira arasında sabitlenebildi.
ENFLASYONDA YÜKSEK ARTIŞ
Türkiye, 2022 yılının ilk günlerine de yine zamla uyandı. Elektrik fiyatlarındaki yüksek artış ise yine raflara yansıdı.
Enflasyon Araştırma Grubu (ENAG) verilerine göre Tüketici Fiyat Endeksi, aralık ayında yüzde 19,35 arttı. 2021 yılı enflasyonu ise yüzde 82,81 olarak gerçekleşti.
Rakamları gizlediği iddia edilen Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) aralık ayında Tüketici Fiyat Endeksi'ni (TÜFE) yüzde 13,58 olarak açıkladı.
TÜİK'in açıkladığı resmi rakamlara göre 2021 yılı enflasyonu ise yüzde 36,08 olarak ölçüldü. TÜİK'in açıkladığı yıllık rakamlara göre son 19 yılın en yüksek enflasyon seviyesi görüldü.
AÇLIK SINIRI YÜKSELDİ
Türk-İş'in araştırmasında, ocak ayında 4 kişilik ailenin açlık sınırı 4 bin 250, yoksulluk sınırı 13 bin 844 lira olarak hesaplandı.
İBRAHİM KAHVECİ: SLOGANLA ÜLKE YÖNETMENİN ZAMLI FATURASINI ÖDÜYORUZ
Karar gazetesi yazarı İbrahim Kahveci bugünkü yazısında elektrik fiyatlarındaki artışın sebeplerini irdeledi.
“Akılla-bilimle yönetilmesi gereken ülke söylemle, sloganla yönetilince fatura 84 milyona çıkıyor” diyen Kahveci, Türkiye’nin ‘faiz sebep-enflasyon sonuç’ söyleminin faturasını ödemeye başladığını belirtti.
Türk Lirası’ndaki değer kaybı nedeniyle enerji maliyetlerinin arttığını ve tüketicinin ödediği mevcut zamlı tarifenin bile maliyeti karşılamaktan uzak olduğunu belirten Kahveci, “Hem kömür hem de petrol ve buna bağlı doğalgaz fiyat artışının ana nedeni kur artışından geliyor. Burada kilit nokta $/TL paritesi.” dedi.
Kahveci’nin yazısının ilgili bölümü şöyle:
“ ‘Efendim dünyada enerji krizi var; bu yüzden faturalar şişiyor’ söylemine de bakalım.
Ocak ayında üretilen elektriğin %27,0’sini doğalgaz santrallerinden, %21,0’ini de ithal kömür santrallerinden karşıladık. Her ikisi de ithal edilmektedir.
İthal kömür fiyatı geçen yılın ikinci yarısında 176,5$’dan işlem gördü (2008 yılında 127,1$). Keza doğalgaz ithalatımız da petrol fiyatına bağlı seyrettiğinden şu anda petrol fiyatı da 90$ seviyelerinden işlem görüyor (2008 yılında 145$’ı görmüştük; ortalaması 97,6$)
Hem kömür hem de petrol ve buna bağlı doğalgaz fiyat artışının ana nedeni kur artışından geliyor. Burada kilit nokta $/TL paritesi.
2016 başında 1$=3,0 TL dengesindeydi. O vakitler 1$=4,0 Brezilya Reali ediyordu. Şimdi 1$=13,5 TL ederken; 1$=5,4 Brezilya Reali ediyor. Keza 2016 başında 1$=16 Güney Afrika Randı, ve 80,0 Rus Rublesi ederken, şimdi de aynı seviyelerden işlem görüyor.
Eğer emsal ülkeleri karşılaştırırsak 2016 yılına göre bizim hayatımızı yakan tek bir gerçek var; o da kur patlamasıdır. Bugün 1$ = 3,0-3,5 TL olması gerekirken, 13,50 TL’den işlem görüyor. İşte bu fark yönetim farkıdır. Ya da Başkanlık gelecek dertler bitecek söyleminin reel karşılığıdır.
***
EPİAŞ üretici fiyatlarına göre daha Mart-Nisan 2021’de 31,0 kuruş olan elektrik fiyatı bugün 1,35 liraya çıkmış durumda (Ocak ayı ortalaması 1,18 TL).
Bu ne demek söyleyeyim: Elektriğe yapılan %127 zam bile hala yetmiyor. 150 kwh tüketime yüzde 52 ve üzerine yüzde 127 zam yapıldı ya; ortalama zam yüzde 100 olsa bile bugün fatura fiyatı 1,83 lira eder. Oysa toptan fiyata göre olması gereken fiyat yaklaşık 2,60 liraya geliyor (vergiler vs tüm tutarın tüketime bölümü).
Şöyle özetleyelim: Faiz sebep-enflasyon sonuç diyoruz ya; işte o söylemin faturasını daha çok ödeyeceğiz. Henüz hiçbir şey bitmedi...
***
İşi kısaca özetleyelim:
Dünya’da ertelenmiş taleple beraber geçen yıl adeta fiyatlar patladı. Bu fiyat düzeyine biz 2008 yılında da gelmiştik. Ama bugün bizi yakan fiyatlar kur artışından geliyor.
Emsal ülkelere göre adeta yıkım yemiş durumdayız.
Başkanlık Sistemi ile beraber ekonomide hakim olan slogan görüş, bizi adeta yıktı geçti. Kurlar düzelmeden bu iş düzelmez.
***
Bakınız, akaryakıt zamları bugün soframızı direkt vuruyor. Elektrik zamları ise hem doğrudan hem de dolaylı olarak gelirimizi silip süpürüyor.
İşletmeler artan enerji maliyetini ürünlerine yansıtmak zorunda kalıyor ve dolaylı zamlar her gün karşımıza çıkıyor.
Oysa bizlere faizler düşünce hayat güzelleşecek demişlerdi. Meydanlarda hala bunu söylemeye devam ediyorlar.
Ama rakamlar sloganların boş olduğunu, söylenenlerin tam tersine hayatın giderek zorlaştığını gösteriyor.”
