Elektrik faturası bilmecesi çözülebilecek mi?: 'Kaos var, sadece tüketmeyerek tasarruf sağlanabilir'

GERÇEK GÜNDEM - MERVE ÇOBAN/ Enflasyonun Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) açıkladığı rakamlara göre ocak ayında yüzde 11,10 arttığı, yıllık ise yüzde 48,69’a ulaştığı Türkiye'de 2022 yılının ilk gününden beri elektrik fiyatlarına gelen fahiş zam tartışılıyor.

Yeni yıl ile birlikte elektriğe gelen zam yüzde 50 oldu. Ancak uygulanmaya başlanan kademeli tarihe ile 150 kilovatsaatin (kWh) üzerindeki kullanımlarda fiyatlandırma yüzde 125 artmış oldu. Yurttaşların ve uzmanların 150 kWh'ın çok düşük bir limit olduğunu belirtmesi ve tepkilerin artması üzerine limit 210 kWh'a AKP'li Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın imzaladığı kararname ile yükseltildi.

Bu değişiklik de elektrik faturalarına düşüş olarak yansımadı. Yurttaşlar yüksek elektrik faturalarına çözüm ararken çok zamanlı mesken tarifesi yeniden gündeme geldi.

Elektrik Mühendisleri Odası (EMO) İstanbul Şubesi Teknik Yönetmelikler Komisyonu üyesi Elektrik Elektronik Mühendisi Ali Fuat Aydın, tarifeleri ve yaşanan belirsizlikleri Gerçek Gündem'e değerlendirdi.

"SON ZAMLI TARİFENİN BİREBİR UYGULANDIĞINI GÖRÜYORUZ"

Faturalardaki artışın açıklanan birim fiyatlara uygun olduğunu belirten Ali Fuat Aydın, "Birim fiyatlar açıklandı. Belli artışlar yapıldı birim fiyatlarda. Faturalarda ondan da fazla artış varsa tüketim artmıştır kişilerde. Öngörülenden fazla artış olmuş durumda. Faturamda yüzde 400-500 artış var şeklinde açıklayanlar var kendi faturalarının artışlarını. Hesaplama yöntemlerine baktığımızda bu son zamlı tarifenin birebir uygulandığını görüyoruz." ifadelerini kullandı.

"KADEMELİ SİSTEM ÇOK ZAMANLI TARİFEDE SÖZ KONUSU DEĞİL"

Kademeli tarifenin uygulanmaya koyulmasıyla bir belirsizlik ve karmaşa olduğunu vurgulayan Aydın, "Tek zaman ve çok zaman gibi bir kavram var orada. Daha önce de uygulanıyordu. Onun tarifesi tek zamanlı ile beraber açıklanıyor. Çok zamanlı tarifede günün belli zamanlarında enerji bedelleri değişiyor. 06-17, 17-22, 22-06 saatleri arasında bölümlenme. Bunların birim fiyatlarını geceyi biraz daha cazip kılacak şekilde düzenleyerek gündüz puant saatlerindeki, özellikle 17-22 arasındaki tüketimi geceye yansıtmak gibi bir amaç doğrultusunda yapılmış bir tarife. Son açıklanan tarifede kademli sistem çok zamanlı tarifede söz konusu olmuyor. Dolayısıyla tek zamanlı şu anda daha avantajlı." değerlendirmesinde bulundu.

"ÇOK ZAMANLI TARİFEDE FATURA DAHA YÜKSEK GELECEK"

Ali Fuat Aydın, tüketicilerin tarife seçimlerinin de elektrik faturaları için önemli bir etken olduğunu hatırlattı. Aydın son düzenleme ile birlikte çok zamanlı tarifenin de anlamını yitirdiğine dikkat çekti.

Ali Fuat Aydın, "Meskenler kendilerinin tek zamanlı veya çok zamanlı olması yönünde tercih kullanabilirler. Tek zamanı tercih ederlerse kademeli sistemden faturaları hesaplanır, çok zamanı tercih ederlerse çok zamanın puant değerleri üzerinden faturalandırılırlar. Şu an değerlere baktığımızda çok zamanlıda daha az fatura gelmesi mümkün görünmüyor. Gece bedeli 1 lira 30 kuruş (kWh). Kişi bütün tüketimini gece yaparsa - ki bu mümkün değil, buzdolabı bütün gün çalışacağı için - ancak o zaman biraz daha düşük bir bedelle karşılaşabiliyor. Yani gündüz evde hiç bulunmasa ve hiç tüketim yapmasa, sadece gece yaşasa evinde ancak öyle düşük bir fatura olabilir. O da hiç pratik değil. Dolayısıyla çok zamanlı her zaman için tek zamanlıdan daha yüksek gelecektir bu tarifeye göre. Bu da beni şaşırtmış durumda. Asıl amacı tüketimi geceye yığmakken onun cazibesini ortadan kaldırarak bir şekilde amacından saptırmış durumdalar. Çok zamanlının bir cazibesi kalmıyor. Tüketimin saatini değiştirerek bir tasarruf mümkün değil. Sadece tüketmeyerek tasarruf sağlanabilir şu anda." değerlendirmesinde bulundu.

"ABONELERİN UYARILMASI LAZIM"

Ali Fuat Aydın, tüketicilerin faturalarını kontrol etmeleri gerektiğini de belirtti. Daha önce geçilen tarifenin unutulabileceğini belirten Aydın, firmaların da bu konuda bir uyarı yapmadığını hatırlattı.

Aydın, "3 zamanlı tarifeye kişiler geçtiklerini unutabilir. Abonelerin bu konuda uyarılması lazım. Kendileri farkında olmadan çok zamanlı tarifede kalmış oldukları için yüksek faturalar geliyor olabilir. Tek zamanlı tarifede günlük tek fiyattan enerji tüketiyor aboneler. Kademeli tarifede günlük günlük ortalama tüketim limiti 5 Kwh'tan 7 kWh'a çıkartılan sınırı geçtiklerinde farklı bir fiyattan ücretlendirme başlıyor. Çok zamanlıda günlük 3 ayrı dilim üzerinden hesaplanıyor." dedi.

SAYAÇLARDA SAAT GÜNCELLENMESİ SORUNU

Elektrik sayaçlarının da ülke genelinde farklı marka ve modellerde olduğunu ifade eden Aydın, sayaçların bazılarının hala yaz saati ve kış saati sisteminin uygulandığı döneme göre çalıştığı uyarısında bulundu.

Ali Fuat Aydın, "Sayaçlarda yaz saatinin güncellenip güncellenmemesi gibi sıkıntılar var. O zaman saatler birer saat kayacak. O da ayrı bir kaos yaratıyor aslında. Saat firması o şekilde üretiyor. Bazı sayaçlar hala saatlerin ileri geri alınması ayarını kendi içinde yapıyor. Elektrik sayacının saatini kendi kendine otomatik olarak değiştiriyor takvime bağlı olarak ekim sonu ve mart sonu. Böyle saatlerde hesaplar 1'er saat kayarak yapılıyor. Kişi 22-06 olarak biliyordur ama 23-07'dir kendi sayacına göre. Hangi sayacın ne özelliği var marka marka bakmak gerekiyor." ifadelerini kullandı.

Ali Fuat Aydın, kademeli tarifenin faturalara ve tüketicilere etkisi hakkında değerlendirmesini şu sözlerle sürdürdü:

Hem kaos var ve hem de gereksiz bir düzenleme. Son açıklanan bedellerle 3 zamanlı tarifenin cazibesi ortadan kalktığı için bir an önce uzaklaşılması gereken bir düzenleme. Belki de oradan tasarruf yapılacak. Kişi 3 zamanlıda kaldığı zaman bir buçuk iki kat, hatta gündüzde çok tüketiyorsa çok daha fazla fatura olacak. Kendi farkında olmayabilir. Tarifesi faturasının üzerinde yazar abonenin. Çok zamanlı kelimesini gördüğü anda bir an önce tek zamanlıya geçmesi gerekiyor bir önce. Çok zamanlıda son bedellerle daha az tüketmenin ve daha az fatura gelmesinin mümkünatı kalmadı. Tüketicinin uyarılması gerekiyordu, "tek zamanlıya geçin ki kademeli tarifeden faydalanın. Çok zamanlıda artık gece tüketerek tasarruf sağlanması mümkün değil " diyerek bir açıklama yapılması gerekiyordu. Ki tüketiciler kendilerini sorgulayıp doğru olan tarifeyi seçebilsinler. Firmalar şu anda bir uyarı yapmıyor. Çok zamanlı olan çok zamanlıda, tek zamanlı olan tek zamanlıda devam ediyor.

"AYLIK 240 kWh YAPILSA DAHA KAPSAYICI OLACAK"

Kademenin seçimi ile ilgili sıkıntılar olabilir. 5 kWh (günlük günlük ortalama tüketim limiti) zaten çok çok azdı. En küçük evde dahi geçmek mümkündü. Kademenin herhangi bir avantajı yok. Her halükarda yüksek kademeye geçiyordunuz. Ortalama tüketimlere bakıldığında 230-240 kWh gibi çok iyimser rakamlar görünüyor. Aylık 210 kWh'ın da çok yeterli geleceğini düşünmüyorum ben. Belki günlük tüketim 8 kWh (aylık 240 kWh) yapılsa daha ortalama kesime hitap eden, daha kapsayıcı bir limit olacak.

"TİCARETHANE ABONELERİ DOĞRUDAN YÜKSEK FİYATLANDIRILIYOR"

Ticarethane abonelerinin, küçük iş yerleri abonelerinin de kademelendirilmesi şeklinde bir talep var. Onlar doğrudan yüksek fiyattan fiyatlandırılıyor. Onun da yine ortalama tüketimler dikkate alınarak açıklanması yerinde olacaktır diye düşünüyorum. Kademe sistemi onlarla ilgili değil. Onlar doğrudan yüksek zamana maruz kaldılar.