Ekonomist Uğur Gürses: 'Volcker anı' yaklaşıyor mu, göreceğiz
Ekonomist Uğur Gürses, Türkiye ve dünya ekonomisine ilişkin değerlendirmelerde bulunurken birçok ülkede merkez bankalarının giderek artan dozda faiz artışlarına giriştiğini belirtti; "Volcker anı yaklaşıyor mu, göreceğiz" ifadesini kullandı.
Eski Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) yöneticisi Uğur Gürses, T24'te kaleme aldığı yazısında ABD'de bir süredir 'Volcker anı'nın konuşulduğunu, işlerin Türkiye gibi ülkeleri ekonomik olarak yokuşa süreceği bir sürecin yaşanacağını söyledi.
'VOLCKER 'KAPI GİBİ' KİME NE DEDİ?'
Paul Volcker'ın 1979-1987 arası ABD Merkez Bankası'nın (Fed) başkanı olduğunu dile getiren Gürses, şöyle devam etti:
"Daha önce T24’teki yazımda aktarmıştım: 'Ağustos 1979’da göreve geldiğinde enflasyon yüzde 12’lere çıkmış halde iken Volcker, Fed’in politika faizi olan Fed Funds oranını 10 puanlık artışla 1981’e gelindiğinde yüzde 19’a kadar yükseltmişti. Enflasyon ‘ezilirken’ durgunluğa giren ABD ekonomisinde işsizlik oranı da yüzde 5-7.5 bandından 1983’te yüzde 10’lara fırlamıştı. Ağustos 1983’e gelindiğinde enflasyon yüzde 2.4’e kadar gerilemişti.'
Peki Türkiye’de Paul Volcker’la anısı olan merkez bankacı var mıydı? Bunu eski başkanlara sordum; hem de bugüne karbon kopya çağrışımları olacak türden bir anekdot vardı.
Anekdotu eski Merkez Bankası başkanlarından Yavuz Canevi anlattı.
Bundan 40 yıl önce Maliye Bakanlığı görevinde (Temmuz 1982- Aralık 1983) olan Adnan Başer Kafaoğlu, dönemin Merkez Bankası Başkan Yardımcısı Yavuz Canevi ile ABD’de Fed Başkanı Paul Volcker’dan randevu alarak ziyaretine giderler. Volcker ‘kapı gibi boyu ile’ kapıda konuklarını karşılar. Kafaoğlu’nu şöyle bir süzerek, 'Sayın Bakan, ikimiz ilginç bir pozisyondayız' der. Kafaoğlu, 'Nasıl yani?' diye karşılık verir. Volcker, 'Benim boyum çok uzun, ama ABD’de enflasyon çok düşük. Sizin boyunuz çok kısa ama Türkiye’de enflasyon çok yüksek' deyince kahkahalarla koyu bir sohbete dalarlar.
MERKEZ BANKALARI 'ŞAHLANDI'
Sonunda ABD Merkez Bankası Fed, geç de olsa kolları sıvamak zorunda kaldı. Giderek artan dozda faiz artışlarına girişti. Diğer merkez bankaları da. ‘Volcker anı’ yaklaşıyor mu göreceğiz?
Son üç aya bakılırsa Mayıs’ta 20 merkez bankasının faiz artışı var, Haziran’da da 20 kez faiz artışı olmuş, Temmuz’da ise şimdilik 9 kez faiz artışı.
Önde gelen gelişmiş ya da gelişmekte olan ülkenin tam 24 merkez bankası gümbür gümbür faiz artışına gitmiş. Bu sayının içinde olup defalarca arttıran da var.
Danimarka, Avrupa Merkez Bankası, Tayland, Endonezya, Çin ve Rusya merkez bankaları, en son faiz indirimi yapanlar listesinde bulunuyor. Çoğu da 2021 öncesinde.
Birkaç istisna dışında bu ülkelerin de faiz artışına yaklaştığı malum. Zira paralarının değer kaybı ile enflasyon baskısını daha da fazla yaşayacaklarına şüphe yok. Avrupa iyi örnek; Euro’nun değeri yaklaşık 20 yıl sonra dolarla eşitlenmiş durumda. Avrupa Merkez Bankası’nın da tüm planlarını öne çekeceğine hiç şüphe yok.
Bu ülkelerin enflasyon oranları da sırasıyla şöyle: Danimarka yüzde 7.4, Euro Bölgesi yüzde 8.6, Tayland yüzde 2.5, Endonezya yüzde 4.4, Çin yüzde 2.1 ve Ukrayna’da savaşa girişmiş Rusya’da yüzde 17.1
Faiz indirip orada kalmış, üstüne üstlük enflasyonu kütleli biçimde patlamış tek örnek Türkiye; faiz yüzde 14, enflasyon TÜİK ölçümü ile yüzde 78.6
Zengini fakiri tüm ülkeler kendi paralarının değerini korumak için faiz artışına giderken, ufukta böyle bir görünüm varken, Cumhurbaşkanının inandığı temelsiz bir faiz-enflasyon ilişkisini test etmek için faiz indiren ülkenin parası hızla değer kaybetti, enflasyonu da patladı. (...) "
