6,4 milyar ayrıldı, 38 milyar harcadılar!

NURCAN GÖKDEMİR - BİRGÜN / Ödenek yetersizliğini gidermek veya bütçelerde öngörülmeyen hizmetler için her bütçe yılında ayrılan ancak AKP iktidarları döneminde bu amacın dışında kullanılarak “kişiye özel ikinci bütçe”ye dönüşen “yedek ödenek” kalemine 2019 yılı için 7.8 milyar lira konuldu.

2017’de 6.4 milyar ayrılıp yıl sonunda 38 milyar liraya ulaşan bu harcama kalemini artık Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak kontrol edecek.

Sayıştay’ın 2017 yılı Genel Uygunluk Bildiriminde CHP’nin her yıl bütçe dışına çıkıldığı ve bütçe disiplininin bozulduğu iddiasıyla Anayasa Mahkemesi’ne götürdüğü ve iptal kararı alınmasına karşın tüm hızıyla süren yedek ödenek kullanımına ilişkin tespitler yer aldı.

Yasaya göre gene bütçe toplamının yüzde 2’sinden fazla olamayan bu ödenek bütçe yılı sona erdiğinde ulaştığı büyüklükle uzun yıllardır bu yasal sınırın üzerine çıktı.

Sayıştay raporunda da ödenek aktarma, kamu idarelerinin toplam ödenek tutarında bir değişim olmamakla birlikte eklenen ve düşülen ödenek tutarının yıl sonu ödenek toplamlarına oranının yüzde 1’den yüzde 92’ye kadar değiştiği, ortalama değişim oranının ise yüzde 28,45 olarak gerçekleştiği belirtildi.

Rekor Başbakanlık’ta

2017 yılında kullandığı yedek ödeneğin toplam ödeneğine oranı en yüksek olan kurum yüzde 92 ile Başbakanlık oldu. Başbakanlığı yüzde 80 ile Sağlık Bakanlığı, yüzde 77 ile AFAD, yüzde 73 ile Kalkınma Bakanlığı, yüzde 66 ile Milli Eğitim Bakanlığı ve yüzde 63 ile Emniyet Genel Müdürlüğü izledi.

Yasal ödeneğin üç katı

38 milyarlık ödeneğin tamamının yedek ödenekten aktarmalarla düşüldüğü ve bu tertipteki genel ödenek toplamının sıfırlandığı kaydedilen raporda, uygulamanın mevzuata aykırılığı ile ilgili de şu tespit yer aldı:

“5018 sayılı Kanunun 23’üncü maddesi hükmü uyarınca, genel bütçeli idarelerin yedek ödenek miktarına getirilen yüzde 2’lik sınırlama, başlangıç ödeneklerine ilişkin bulunmaktadır. 2017 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanununun 6’ncı maddesi ile Maliye Bakanlığına verilen yetkiler dâhilinde yapılan ödenek aktarmaları sonucunda, yedek ödenek tutarı 38 milyar 6 milyon 572 bin 361 Türk Lirasına ulaşmıştır. Bu tutar, 661.5 milyar TL’lik genel bütçeli idareler yıl sonu toplam ödeneğinin yüzde 5,74’üne tekabül etmektedir.”

Raporda, 2016 yılında da 35.4 milyar TL ile yedek ödenek tutarı, yıl sonu toplam ödeneğinin yüzde 6.09’una ulaşmıştı.

Mahçup uyarı

Sayıştay, yasaya aykırı olan “Bütçe hakkının gaspı, kotrolsüz bu alışkanlıkla ilgili uyarılarda bulunmadığı raporunda, “Konu, Türkiye Büyük Millet Meclisinin bilgilerine arz olunur” demekle yetindi.

2017 yılında 6.4 milyar ayrılıp 38 milyar lira harcama yapılan yedek ödenek kalemi için Orta Vadeli Mali Plan’a göre, 2019 yılı için 7.8 milyar, 2020 için 7.7 milyar, 2021 yılı için ise 8.3 milyarlık ödenek ayrıldı.