AKP’nin soğan politikası 80’lerin bile gerisinde

AKP iktidarının soğan ithalatıyla ilgili vermiş olduğu kararla gümrük vergilerini sıfıra indirerek üreticinin soğandan para kazanma umudunun yıkılmasına neden oldu.

CHP Milletvekili Orhan Sarıbal ise AKP iktidarının üreticiyi korumak yerine, yabancı ülkelerin şirketlerini zengin ettiğini söyledi.

AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın imzasıyla kanunlaşan ve kuru soğanın ithalatı için gümrük vergilerinin sıfırlanması, köylünün soğan üretip soğandan para kazanma umudunu yıktı.

12 Eylül 1980 askeri cuntasından sonra Bakanlar Kurulu’nun soğan fiyatlarının üreticinin aleyhine gelişmesini önlemek amacıyla aldığı kararlar bile üreticiye destek olurken, günümüzün tarım politikasındaki olumsuzluklar 80’lerin tarım politikasını arattı.

BirGün’den Okan Alıcı'ya konuşan CHP Bursa Milletvekili Orhan Sarıbal, “AKP iktidarının üreticiyi korumak yerine, üretimi planlamak yerine, yabancı ülkelerin çiftçilerini zengin ettiğini, yabancı ülkelerin şirketlerini zengin etti” ifadelerini kullandı.

“Soğanda ithalattan başka çözümün kalmadığını açık bir şekilde paylaşmak lazım” diyen Sarıbal, “Üreticiyi korumak yerine, üretimi planlamak yerine, yabancı ülkelerin çiftçilerini zengin etmek, yabancı ülkelerin şirketlerini zengin etmek ve kendi ithalat lobilerini para kazanan gruplar haline getirmek için açık bir şekilde tamamen ithalata dönük tarım politikası uygulandı” diye konuştu.

Sarıbal, şöyle devam etti:

“4-5 yıldır bütün uyarılarımıza rağmen üreticinin korunması, soğan ekim alanlarının korunması, soğana gerektiği gibi üretim planlamasına dâhil edilmesini istememize rağmen bunların hiçbirini yapmadılar.”

Dünyada başka bizde başka

“Sadece sıkıştıkları zaman ithalat yaparız dediler ama unuttukları bir şey vardı” diyen Sarıbal, “İstedikleri her zaman ithalat yapabiliriz diye bir anlayış yok. Dünyada üretilen soğanın yüzde 90’nında fazlası ülkenin kendi ihtiyacı için üretiyorlar. Oysa bizim soğan ekim alanlarımız azaldı aynı zamanda soğan üretimi azaldı, buna iklimsel faktörleri de koyduğumuz zaman dolayısıyla sıkıntı yaşandı. Normalde 2 milyon tondan fazla soğan üretmemiz lazım bunun 1 milyon 800 bin tonu kadar iç piyasada tüketiliyor geri kalanında bazen ihracat ediyoruz. Dolayısıyla bizim her yıl 2 milyon tondan daha fazla soğan üretip ve onu belirli koşullarda depolarda saklamamız lazım.” ifadelerini kullandı.

2018 yılında açıklama yaptılar 1 milyon 900 bin ton üretim var diye bunun hiç bir doğruluk payı yok. Çünkü biz tek tek gezdik arazide de, depolarda da soğanda ciddi bir ürün kaybı vardı aynı zamanda hastalıklar da vardı. Depodaki ürünün bir kısmı çürüyordu, dolayısıyla üretim azdı ama bunlar gereksiz bir şekilde soğan depolarını bastılar, çiftçiyi uyardılar, değişik bir sürü operasyon yaptılar.”

“Soğan zaten çiftçinin eline değil, soğan tüccarın elinde”

Sarıbal açıklamalarında şu ifadeleri kullandı:

“Algıları o kadar zayıf ki, o kadar beceriksizleri son olarak soğanı ülkenin gündemine oturttular ve bugün soğan piyasaya yetmiyor yetmediği içinde ithalat kararı aldılar. Soğan zaten çiftçinin eline değil, soğan tüccarın elinde. Çiftçi tarlada ürettiği soğanı 1 liraya satıyor, şuanda piyasada görünen fazla fazla rakamlar çiftçinin değil.

1982 yılında o dönemin dikta hükumeti bile Bakanlar Kurulu’nca bir karar alıyor ve o kararda diyor ki, ‘Tarım satış kooperatifleri birlikleri ve Türkiye tarım kooperatifleri merkez birlik görevlendirilmiştir. Kuru soğanın üreticinin mağdur olmaması için kuru soğanı 15 liradan alınacaktır.’ Bunun için Ziraat Bankası’nı görev ve sorumluluk veriyor.”

“Geldiğimiz yer ne yazık ki sıkıyönetim hükümetleri dönemindekinden daha kötü” diyen Sarıbal, “Onlar bile bu ülkenin tarımını korumuşlar. AKP iktidarının uyguladığı ekonomi politikalardan kaynaklı bu ülke bundan sonra soğanda ekmez. AKP iktidarının politikaları bu ülkenin çiftçisinin yurttaşının değil, yabancı şirketlerin, yabancı ülkelerin karnını doyurmak yönünde” diye konuştu.

2019 yılında soğan ithalatı ile ilgili karar

1981’de kuru soğan ile ilgili alınan kararlarda soğan üreticilerine soğan üretimi konusunda destek olurken, günümüzde ise AKP iktidarının aldığı kararlar üretim yerine soğan ithalatı için gümrük vergilerini sıfırlanması yönünde oldu.

2002’de 64 milyon nüfus varken 2,1 milyon ton soğan üretilirken 2018’de 81 milyon nüfus varken 1.9 milyon ton üretildi.

Kuru soğan ithalatında gümrük vergisi Bosna Hersek için sıfır, Singapur için yüzde 30.9, diğer ülkeler için yüzde 49.5 şeklinde uygulandı.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından imzalanan “İthalat Rejimi Kararına Ek Karar” Resmi Gazete’de yayınlanan kararda ise kuru soğandaki gümrük vergisi 28/02/2019 tarihine kadar sıfırlandı.

1981 yılında soğan üreticileri ile ilgili alınan karar

80 Cuntasının lideri Kenan Evren’in de imzasının olduğu soğan üreticileri ile ilgili alınan kararlar şöyle:

1- 1981 yılı ürünü kuru soğan fiyatlarının üretici aleyhine gelişmesini önlemek amacıyla 1581 ve 2834 sayılı Kanunların verdiği yetkiye dayanarak:

a) Tarım Satış Kooperatifleri Birlikleri

b) Türkiye Tarım Kredi Kooperatifleri Merkez Birliği görevlendirilmişlerdir.

Bu kuruluşların alımlarında takip edecekleri yol ile alım esasları ve diğer husus Ticaret Bakanlığınca tespit edilir.

2- Alımlar üreticiden, üretim belgesi aranmak suretiyle yapılır.

Kuru soğanın alımında uygulanacak baş alım fiyatı 15 TL/kg’dır

3- Kuru soğan alımı, depolanması ve pazarlanması işlerinde kullanılmak ve gerekli reeskont tabii kredi T.C. Ziraat Bankasınca sağlanır.

Alımlara tahsis olunan kredinin % 90’nı ayrıca ve işletme masraflarının karşılanması amacıyla alımla görevli birliklere kullandırılır.

4- Yapılacak Alımlar sebebiyle ilgili Tarım Satış Kooperatifleri Birlikleri ile Türkiye Tarım Kredi Kooperatifleri Merkez Birliğine, işletme kredilerinden kesilmek üzere %5 oranında hizmet komisyonu tahakkuk ettirilir. Komisyon tutarı ayrı bir fonda toplanarak, Ticaret Bakanlığının tespit edeceği esaslar dairesinde kullandırılır.

5- Üreticiden satın alınacak kuru soğanların maliyetleri altında satışına izin vermeye Ticaret Bakanlığı yetkilidir.

6- Bu kararname gereğince alımlardan satışa kadar olan her türlü hakiki ve zararı giderler ayrı bir hesapla toplanır.

Bu kararın uygulanmasından zarar meydana geldiği takdirde bu zarar ertesi yıl Devlet Bütçesine konulacak ödenekten karşılanacaktır.

7- Bu karar Ticaret Bakanı yürütür.