SGK düğmeye bastı: Geçmişe dönük ödemeler geri alınacak
Türkiye’de binlerce vatandaş tarafından sıkça başvurulan bir yöntem olan, kendini engelli gösterip başka işte çalışma olayına karşı, Sosyal Sigortalar Kurumu (SGK), düğmeye bastı. Kişilerin aylıkları kesilip geçmişe dönük ödemeler geri alınıyor.
Çalışma hayatında, sigortaya girişi 2008 öncesi olanlar, emekli olduktan sonra da 4/1-a (SSK) ve 4/1-b (BAĞ-KUR) statüsünde çalışmaya devam edebiliyorlar.
Emekliler 4/1-a statüsünde çalışırken sosyal güvenlik destek primi (SGDP) ödüyorlar. 4/1-b statüsünde çalışmaları halinde ise SGDP ödemeleri gerekmiyor. SGK, iş kazası veya meslek hastalığı sonucu ya da ağır hastalıklar dolayısıyla çalışma gücünün en az yüzde 60’ını kaybedenlere malûl aylığı bağlıyor. Malûl aylığı bağlananların çalışamayacak durumda olduğu varsayıldığı için, aylık almakta iken Türkiye’de veya yabancı bir ülkede hiçbir işte çalışmamaları gerekiyor.
Çalıştığı tespit edilenlerin aylıkları kesildiği gibi ödenmiş aylıklar da geri alınıyor. İadesi istenen aylıklara faiz de uygulandığından çok ağır mali külfetle karşılaşma söz konusu olabiliyor. Bu kişilere çalışmayı bıraktıktan sonra yeniden malûl aylığı bağlanabilmesi için kontrol muayenesine sevk ediliyorlar. Kontrol muayenesinde en az yüzde 60 oranında çalışma gücü kaybının devam ettiğine dair rapor alınması halinde aylık yeniden bağlanıyor. Rapor alamayanlara aylık bağlanmıyor.
YARGITAY KARARI
Yargıtay 10. Hukuk Dairesi’nin (E: 2020/9157, K: 2021/10740) kararına konu dosyaya göre, 1992 yılından beri malûl aylığı almakta olan bir şahıs, bir televizyon yapımındaki kısa rolü için 2012 ve 2014 yıllarında 2’şer gün çalıştı. Durumu tespit eden SGK, 2012 yılındaki çalışma tarihinden başlamak üzere malûl aylığını iptal etti. İki yıllık sürede ödenen 32,4 bin lira tutarındaki aylığın faiziyle iadesi için de icra takibi başlattı.
Aylığı kesilen şahıs SGK’nın işleminin iptali ve icra takibinin durdurulması için ayrı ayrı dava açtı. SGK, yargılama devam ederken 2017 yılında ilgili yönetmeliği değiştirdi ve yersiz ödenen aylıkların sadece çalışılan sürelere ait kısmının iade edilmesini öngördü.
İş mahkemesi, davacının emekli aylığının kesilmesine ilişkin itirazını reddetti ancak söz konusu yönetmelik değişikliğine dayanarak iki yıllık süreye değil sadece 4 günlük çalışma süresine karşılık gelen malûl aylığının SGK’ya iadesine karar verdi. Bölge adliye mahkemesi de kararı onadı.
Şahıs, malûl aylığının tekrar bağlatılması için başvuruda bulundu. SGK Sağlık Kurulu, şahsın malûl olmadığına karar verdi. Kurul kararına itiraz üzerine adli tıp kurulunca yapılan kontrol muayenesinde de çalışma gücünde yüzde 60 oranında kayıp olmadığı şeklinde rapor düzenlendi.
O KİŞİLER MUAF
Herhangi bir işte çalışma halinde aylığın kesilmesi sadece malûl aylığı alanlar için söz konusu. Malûl aylığı ile engelli vergi indirimiyle yaşa bakılmaksızın erken emekli olanlar çoğunlukla karıştırılıyor. Engelli vergi indirimi ile emekli olanlar aylıklarını kestirmeden sosyal güvenlik destek primi ödeyerek çalışabiliyorlar.
2008 yılından sonra ilk defa sigortalı çalışmaya başlayanlar ise emekli aylığı almakta iken hiçbir işte çalışamıyorlar. (Habertürk Ahmet Kıvanç)